Bizanslı Heretiklerin Tarihi
Bu hafta tanıtacağımız ilk eser, kısa bir süre önce yayınlanan, gerek başlığı gerekse de içeriğiyle birçok okuyucunun ilgisini çekebilecek bir eser: "Bizanslı Heretiklerin Tarihi". Kalkedon Yayınları tarafından okuyucuyla buluşan kitabı, Janet Hamilton ve Bernard Hamilton'ın seçkisinden Barış Baysal çevirmiş ve yayına hazırlamış. Açıklayıcı notlarla ve çevirmen notlarıyla anlaşılması kolaylaştırılan eser, 'Bizans Dünyasında Hıristiyan Düalist Heretikler (650-1404)' alt başlığını taşıyor.
Hıristiyan düalizminin kökleriyle ilgili tarihsel bir girişle açılan kitap, toplam 50 bölümden oluşuyor. Bu bölümlerden özellikle ilgi çekici bazılarının başlıkları şöyle:
- Dokuzuncu Yüzyılın Başında Konstantinopolis'te Paulikanlar
- Ortodoksluk Konseyi Kararları: Bogomiller'le İlgili Maddeler
- Bogomil Dönmeleri İçin Tövbe Formülü ve Kilise'ye Kabul Yöntemleri
- İki Kapadokyalı Piskopos Bogomil Olmakla Suçlanıyor
- Sırlar Kitabı'nın Bulgaristan'dan Getirilişi (1190)
Kitabın, bu gibi konularda son dönemde sıkça karşılaştığımız 'best-seller' romanlarla hiçbir ilgisinin olmadığını belirtelim. Aksine, konuyla ilgili tarihsel metinleri bir araya getiren kitap, bu konuda sağlam bir bilgi birikimi sunan ve uzun yıllar gönderme yapılabilecek bir kaynak niteliğinde. Yayınevinin editörü Hakan Tanıttıran'ın giriş yazısında belirttiği gibi:
"(...) Bizans dönemine yönelik artan ilgi, Anadolu tarihine ilişkin önemli açıklamaları da beraberinde getirmesi açısından önemlidir. Ancak daha önemli ve bir o kadar da anlaşılmaz olan [,] bu toprakların insanlarının kendi coğrafyalarına olan ilgisizliğidir. (...) Bu kitabın içinde yer alan tarihi metinler bu toprakların çok da uzak olmayan dönemlerini anlatmaktadır. (...) bu kitapta yer alan metinler dikkatli okunduğunda bugün Anadolu'da varlığını sürdüren kimi inanışların kaynağının çok daha eskilerde olduğu görülmektedir. (...) Hamilton'lar, doğu ile batı heretikleri arasındaki bağların sıkı olduğunu ve batıdaki Katharlar'ın Balkanlar'dan fazlasıyla etkilendiklerini [;] Balkanlardaki Bogomiller'in köklerinin de bugün Sivas, Tunceli, vb. illere dayandığını göstermektedirler. Bu kitap, Ortaçağ Hıristiyan dünyasındaki, özellikle de Anadolu'daki dinsel geleneklerin hem iç içeliğini hem de farklılıklarını ortaya koyarak bu konudaki algılarımızı dönüştürmektedir. (...) yapılması gereken bu konularda daha da derinleşmek ve Anadolu'nun daha sonraki dönemlerinde bu inanışların nerelere evrildiğini ve sonrasını ortaya çıkarmaktır."
Çok zengin ve çok çeşitli bir kültürel geçmişe sahip olan bu topraklar söz konusu olduğunda, Tanıttıran'ın bu değerlendirmelerine katılmamak mümkün değil.
Kitapta, faydalı bir yer adları listesi ile Avrupa ve Asya'daki Bizans topraklarını gösteren iki haritanın yanı sıra "Hıristiyan Radoslav'ın Ritüel Adlı Metni" ve "Ermenice Kaynaklar ve Paulikanlar" başlıklı iki ek bölüm içerdiğini hatırlatalım. Nihayet, kitapta, farklı dillerde kaleme alınan eserleri de kapsayan nitelikli bir kaynakçanın yer aldığını belirtelim.
Özetle, "Bizanslı Heretiklerin Tarihi", bu ilginç konu hakkında kayda değer bir bilgi birikimi sağlayan, dikkat çekici bir eser:
Bizanslı Heretiklerin Tarihi - Bizans Dünyasında Hıristiyan Düalist Heretikler (650-1405), J. Hamilton / B. Hamilton / B. Baysal, Kalkedon Yay., 2010, 398 sf.
İmkansız Hayatlar
Bu hafta tanıtacağımız ikinci eser de Kalkedon Yayınları'ndan. Yazın sıcaklığına yaklaştığımız şu günlerde su gibi akıcı ve hoş bir okuma deneyimi sunan kitap, Darüşşafakalıların anılarını derleyen bir eser: "İmkansız Hayatlar". İsmail Hayri Cem'in hazırladığı ve kaleme aldığı kitap, yaklaşık iki buçuk yıl süren bir araştırma ve çalışmaya dayanıyor.
Ahmet Rasim'in anılarıyla başlayan kitapta, Ömer Faruk Numanzade'den Halil Emre'ye, Aziz Nesin'den İhsan Devrim'e kadar birçok Darüşşafakalının yer yer güldüren yer yer hüzünlendiren, ama mutlaka düşündüren, ilgi çekici anıları yer alıyor.
Anı kitaplarını okumak, diğer insanların özel yaşamının detaylarının öğrenilmesini sağlayarak, okuyucunun başka yolla ulaşamayacağı sırlara ulaşmasını mümkün kılar ve tam da bu nedenle çoğu kez ilgi çekici bir okuma deneyimi sunar. Bu kitap ise, sadece okunan satırlarda yer alan kişisel anılar üzerine değil, ama aynı zamanda okuyucunun kendi anıları üzerine de düşünmeye götürüyor; dahası, hem geçmişteki hem de günümüzdeki eğitim sisteminin gözden geçirilmesini de sağlıyor. Böylece, kolay bir okuma süreci sayesinde, önemli bir konunun yeniden gündeme getirilmesini öngörüyor.
Kitabın, "Kurallar" ve "Darüşşafaka Tarihinde Önemli Olaylar", "Darüşşafaka ve Binaları" başlıklı üç ek bölüm ile dikkat çekici bir fotoğraf albümü içerdiğini de belirtelim. Bu albümde, "Darüşşafaka'nın ilk yıllarında beden eğitimi dersi", "öğrenci kıyafetleri", "yatakhane", "resim dersliği", "yerli malı haftası törenleri" gibi konulara ilişkin fotoğraflara göz atmak mümkün.
Özetle, "İmkansız Hayatlar - Darüşşafakalıların Anıları", ilk fırsatta rahatlıkla okunabilecek, dikkat çekici ve değerli bir çalışma:
İmkansız Hayatlar - Darüşşafakalıların Anıları (1873-1950), İsmail Hayri Cem, Kalkedon Yay., 2010, 542 sf. (ECG/TK)
