28 Eylül Bilgi Edinme Hakkı Günü'yle ilgili konuştuğumuz "Biz de Bilelim" projesi yürütücüsü Muteber Öğreten, "Bilgi edinme hakkını kullanmaktan vazgeçmeyin" diyor. Bilgi edinme hakkıyla ilgili en büyük sorun, başvurulara olumsuz yanıt verilmesi. Öğreten, "Bu süreci sonuna kadar sürdürmek ve gerekirse yargıya taşımak gerekiyor. Zaman geçtikçe ve ısrar edildikçe bu hakkın kullanımı yaygınlaşıyor" diye konuşuyor.
Bilgi edinmek isteyene pratik bilgiler
Öğreten bilgi edinme hakkını kullanmak isteyenlere ilk elde şu pratik bilgileri veriyor.
Herkes bu hakka sahip: Bilgi Edinme Yasası, herkesin bu hakka sahip olduğunu söylüyor. Bu nedenle "Bana bu bilgi verilmez" diyerek başvurmakta tereddüt etmemeli.
Hiçbir başvuru reddedilemez: Yasaya göre hiçbir başvuru reddedilemez.
Başvurucu sorgulanmaz: Hiçbir başvurucu "Bu bilgiyi neden istiyorsun, nerede kullanacaksın" gibi sorularla sorgulanamaz.
Gerekçe açıklanmak zorunda: Olumsuz yanıt verilen başvurularda, yanıt veren neden olumsuz yanıt verildiğinin gerekçesini mutlaka açıklamak zorunda.
Yol gösterilmeli: Olumsuz yanıtlarda, yanıt veren başvurucuya yol göstermek de zorunda. Sorulan bilginin nereden edinilebileceğini ya da yasal itiraz için nereye başvuracağını bildirmesi gerekli.
Yargı yoluna gitmek gerek: Olumsuz yanıtlarda mutlaka yargı yoluna başvurulmalı. Savcılığa yapılan suç duyurularının ardından, birçok yerde bilgi edinme başvurusu ve daha önce açıklanmayan bilgilerin verildiği başvuru sayısı arttı. İnsanlar olumsuz yanıt aldıklarında genellikle vazgeçiyorlar. Oysa olumlu örnek arttıkça bu hakkın kullanımı da artıyor.
Bilgi edinmenin maliyeti
Başvuru ücretsiz, İnternet'ten yanıt da ücretsiz: Bilgi edinme hakkının kullanımına ilişkin yönetmeliğe göre basılı yanıtların il 10 sayfası için hiçbir ücret alınamaz. 10 sayfadan sonraki basılı yanıtlar siyah beyazsa sayfa başına 50 Yeniş Kuruş (YKr), renkliyse 100 YKr alınabilir. Ama yanıt kaç sayfa olursa olsun, sayfa başına 5 YTL'den fazla, toplamda da 100 YTL'den fazla para alınamaz. Başvurucunun yanıtı İnternet üzerinden istemesi halinde hiçbir ücret alınamaz. Ayrıca her başvurunun yanıtında ücret alınacak diye bir şey de söz konusu değil. Bu yanıt veren kurumun inisiyatifinde.
Öğreten: Yanıt isteyenlerin sayısı arttı
Öğreten "yasanın yürürlüğe girdiği 2004'ten bu yana, hem aldığı olumsuz yanıtlara itiraz edenlerin hem de itirazına olumsuz yanıt alıp yargıya başvuranların sayısının arttığını" söylüyor.
"2004'te olumsuz yanıtlara itiraz yoktu. 2005'te 311 itiraz var. 2006'da binden fazla kişi itiraz etmiş. 500'den fazlası da idari yargıya gitmiş. Bu, soru sorup yanıtını takip etmek yolunda küçük de olsa bir ilerleme. Bunun teşvik edilmesi gerekiyor." (TK/NZ)
