28 Eylül Bilgi Edinme Hakkı Günü için konuştuğumuz Avukat Hilal Küey, kurumların bilgi edinme hakkını kullananlara bilgi vermemek ya da geciktirmek için bazı taktikler kullanabildiğini, ama yılmamak ve bu hakkı sonuna kadar kullanmak gerektiğini söylüyor.
Kurumların en yaygın taktiklerinden biri, soru sorulan kurumun, "Bu sorunun yanıtı başka bir kurumda" diyerek yanıtı geciktirmesi. Ya da yetersiz yanıt vermesi.
Yurttaşa verilmeyen bilgi BM'de rapor oldu
Örneğin Mayınsız Bir Türkiye Girişimi'nden Muteber Öğreten 2004'te Türkiye'nin imha etmesi gereken antipersonel mayınlarla ilgili istatistiklerini sorduğunda Genelkurmay'dan gelen yanıt "ülke savunmasına yetecek miktarda" mayın bulunduğu olmuştu. Öğreten daha sonra yetersiz yanıt gerekçesiyle Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu'na (BEDK) başvurmuştu; ama BEDK de "bu bilgi devlet sırrıdır" diye yanıt vermişti. Oysa o sırada Türkiye bu istatistikleri yükümlülüğü gereğince Birleşmiş Milletler'e iletmiş, rapor bütün dünyanın görüşüne açılmıştı.
Bilgi edinmek için kimlik numarası yeterli
Küey bir kere soru sorduğu kurumun kendisine "Derneğinizin tüzüğünü gönderin" diye yanıt verdiğini anımsıyor. "Böyle bir hakları yok. Bilgi edinme hakkından yararlanmak için TC kimlik numaranızı vermeniz yeterli. Sizden başka hiçbir belge, bilgi istenemez. Elbette 'Bunu isteyemezsiniz' diye yanıt verdim" diyor, kurumun daha sonra sorularına yanıt verdiğini anlatıyor.
15 gün içinde yanıt zorunlu
2003'te çıkan Bilgi Edinme Hakkı Yasası'na göre yurttaşlar kamu kurum ve kuruluşlarından ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından bilgi sorabiliyorlar.
Kurumlar bu soruları 15 iş günü içinde yanıtlamak zorundalar. Ancak bilginin başka bir kurumdan edinilmesi, görüş alınması ya da birden çok kurumu ilgilendirmesi durumunda bu süre 30 iş gününe çıkabiliyor.
Küey "Eğer yanıt alamazsanız ya da yeterli yanıt alamadığınızı düşünüyorsanız BEDK'ye başvurun"diyor.
BEDK durumu değerlendirip kararını 30 iş günü içinde karar vermek zorunda. Kurum ve kuruluşlar, BEDK'nin istediği her türlü bilgi veya belgeyi 15 iş günü içinde vermekle yükümlü.
"Sonuç alamazsanız yargıya gidin"
Küey bu süreçten de yeterli veya hiç sonuç alınamazsa, yargıya gidilmesini öneriyor. "İdare mahkemesine başvurun. Faydası yok diye düşünmeyin. Eskiden edinemediğimiz birçok bilgiyi bu yolla edinebiliyoruz."
Ancak yargıya götürülen vaka sayısı oldukça düşük. Bilgi edinme hakkı üzerine çalışan bilgiedinmehakki.org'un raporuna göre, 2004-2007 arasında yurttaşlardan tarafından açılan dava sayısı yalnızca 23. 116 davayıysa yine kamu kurumları açmış.
4 yılda yaklaşık 3 milyon başvuru
Rapora göre 2004-2007'de toplam 2 milyon 826 bin 882 bilgi edinme başvurusu yapıldı. Bunların yarısından fazlasıysa 2006 ve 2007'de gerçekleşti. 2007'deki başvuru sayısı yaklaşık 940 bin. Bunların yaklaşık beşte dördü olumlu yanıtlandı ve bilgi verildi. Yaklaşık 10 başvurudan biriyse reddedildi. (TK)
