İstanbul’da en fazla kadın meclis üyesi Kadıköy’de

 Fotoğraf: Csgorselarsiv.org/Serra Akçan

• İstanbul’un toplam 1.411 meclis üyesinin sadece 265’i kadın.
• Kadın belediye meclis üyesi oranı en düşük yüzde 7 ile Şile, ardından yüzde 8 oran ile Zeytinburnu.
• Kadınların en yüksek oranda temsil edildiği belediye meclisi yüzde 35 ile Kadıköy .

Bulgular bu kez “Yerel Yönetı̇mlerde Kadın Temsı̇lı̇: İstanbul’un İlçe Beledı̇ye Meclı̇slerı̇ Üzerı̇ne Bı̇r Araştırma”sından.

Araştırmayı yapan kadın İstanbul Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Doktorantı Ayşe Kaşıkırık.

TIKLAYIN - Araştırmayı okuyun

Kaşırık İstanbul’un 39 ilçesini takibe aldı ve kadın erkek eşitliğinin boyutlarını ortaya çıkardı. Kaşırık, araştırmasının detaylarını anlattı.

Meclislerdeki kadın temsili... 

Bu araştırmanın yola çıkış hikayesi nedir?

Belediye meclisi belediyenin karar organıdır ve seçilmiş üyelerden oluşur. Belediye meclisinin önemli görev ve yetkileri vardır. Bu kadar önemli görevleri olan belediye meclislerinde kadın temsilinin düşüklüğü ise dikkat çekiyor.

Dolayısıyla, “Yerel Yönetı̇mlerde Kadın Temsı̇lı̇: İstanbul’un İlçe Beledı̇ye Meclı̇slerı̇ Üzerı̇ne Bı̇r Araştırma” isimli bu çalışma, gelecek seçimlerde daha çok kadının belediye meclislerinde temsil edilmesi motivasyonu ile yola çıkmıştır. Bu çalışmada, İstanbul’un ilçe belediye meclislerindeki kadın temsilinin ortaya çıkarılması amaçlanıyor.

Kapsamı ne? Hangi yöntemler kullanıldı?

Bu araştırma, 2019 yerel seçimleri sonrası İstanbul’un 39 ilçe belediyesindeki kadın temsili üzerinedir. Bu araştırmada, “İstanbul’un ilçe belediyelerinde kadınlar eşit temsil edilmekte midir yoksa erkeklerce mi temsil edilmektedir?” temel sorusuna cevap aranmaktadır. Araştırma kapsamında, İstanbul’un 39 ilçe belediyesinin web siteleri taranmıştır. Belediye meclis üye sayıları ve kadın üye sayıları toplanmıştır. Elde edilen veriler, farklı ilçeler açısından karşılaştırmalı olarak analiz edilmiştir.

"Eşit temsil sağlayan belediye yok"

Araştırmanın bulgularından söz eder misiniz?

İstanbul’un 39 ilçe belediyesi arasında sadece bir ilçenin - Sancaktepe- belediye başkanı kadındır. İstanbul Büyükşehir Belediye başkanı da dahil olmak üzere hepsi, erkektir. Kadınların belediye başkanlığındaki durumu eksik temsilin ötesinde, “yokluk sendromu” ile açıklanabilir.

Araştırmanın bulgularına göre;

• İstanbul’un toplam 1.411 meclis üyesi bulunmaktadır, bu üyelerden sadece 265’i kadındır. Kadın belediye meclis üyesi oranı yüzde 19’dur.
• Kadın belediye meclis üyesi oranı en düşük yüzde 7 ile Şile ilçesine aittir, ardından yüzde 8 oran ile Zeytinburnu ilçesi gelmektedir.
• Kadınların en yüksek oranda temsil edildiği belediye meclisi yüzde 35 ile Kadıköy ilçesidir. Bakırköy belediye meclisinde kadın oranı yüzde 32 ile Kadıköy’ün ardından gelmektedir. İlçe belediyeleri arasında eşit temsili sağlayan bir tane bile belediye yok.

İstanbul İlçe Belediye Meclis Üyeleri Cinsiyet Dağılımı

Araştırmanın bulgularına göre, yerel siyasetin “eril siyaset” olduğunu söylemek yerinde olacaktır. Yerel politikalar geleneksel olarak erkekler tarafından belirlenmektedir. İstanbul’un ilçe belediyelerinin meclis üyeliklerinde yüzde 79’luk erkek temsili ile kadınların ve kız çocuklarının ihtiyaçları ve beklentileri eksik kalmaktadır. Bu tablo karşısında, “Toplum Yararı” değil, “Erkek Yararı” söz konusudur.

İstanbul’da kadın belediye meclis üyesi oranı (yüzde 19) ile Türkiye geneli belediye meclis üyesi oranından (yüzde 11,01) biraz fazladır. Ancak, İstanbul’daki oran bile yüzde 33 olan kritik eşik değerin altında ve eşit temsilden (yüzde 50) çok uzaktır. Bu cümleyi tam olarak açıklar mısın?

Türkiye’de kadınlar, tarih boyunca belediye meclis üyeliliklerinde en fazla yüzde 11 oranında yer alabilmiştir. İstanbul ortalaması Türkiye genelinin üstünde olmasına rağmen eşik değerin altında kalmaktadır.

Oysaki “eşik değer” sağlanmadan, kadınların “eril siyasette” eşit koşullarda var olabilmeleri ve cinslerinin sorunlarını görünür kılabilmeleri mümkün değildir.

Kadınların siyasette daha görünür olması; seslerinin ve sözlerinin daha gür çıkabilmesi için basit bir “sayısal eşik” değeri olarak en az yüzde 33 (yani 3’te 1 oranında) temsil edilmesi beklenmektedir. Elbette, eşik değer tek başına yeterli değildir ancak eşit temsile giden yolda önemli bir adımdı. Şüphesiz, gerçek eşitlik siyasette koltuklarının yarısının kadınlardan yarısının erkeklerden oluşması ile mümkün olabilir.

Çözüm önerilerinizi de anlatır mısınız?

Kadınların eksik temsili bir zorunluluk değil, politik bir tercihtir. Kadınların yeri başta siyaset olmak üzere kararların alındığı her yerdir. Yerel siyaset kadınlarla birlikte dönüşebilir ve daha demokratik bir zemine kavuşabilir. Muhtarlıklardan başlayarak yerel yönetimlerin her aşamasında kadınların eşit temsil edilmesi için somut politikalar geliştirilmelidir.

• Belediye meclislerinde seçim listeleri fermuar sistemi (bir kadın bir erkek) ile düzenlenmelidir.
• Siyasi partiler tüzüklerine yüzde 50 cinsiyet kotası koymalıdır. Aynı zamanda, cinsiyet kotası siyasi partiler yasasına da eklenmelidir.
• Siyasi Partiler Kanunu’nda, siyasi parti tüzüklerinde “samimi” ve “radikal” önlemler alınması gerekmektedir.

Son olarak ne eklemek istersiniz?

Türkiye’nin en kalabalık kenti olan İstanbul’da kadınların yerel yönetim organlarındaki temsilinde derin eşitsizlikler yaşanmaktadır. Belediye başkanlıklarında, meclis üyeliklerinde ve muhtarlıklarda kadınların “yokluk sendromu” söz konusudur.

Oysaki nüfusun ve dolayısıyla seçmenlerin de yarısını oluşturan kadınların belediye başkanlıklarında ve belediye meclis üyeliklerinde eşit temsil edilmesi temel bir haktır. Sözde değil, özde demokrasinin en önemli koşullarından biridir.

(EMK)