Sözleri değiştirilmiş popüler şarkılar sokaklarda avaz avaz çalınmaya başladığında seçim günü yaklaşmış demektir. Hangi partinin sesi çok çıkıyorsa o daha çok çalışıyor izlenimi mi vardır bilinmez ama partiler sesi sonuna kadar köklediklerinde seçim başarısını garantilediklerini sanıyor olabilirler. Sesin yüksekliği ne kadar etkiler bilinmez ama seçim şarkılarının mesajları, uygunluğu ve akılda kalırlığının “seçim propaganda döneminin” başarısına katkıda bulunduğu düşünülüyor. Bu yönde siyasal iletişim literatüründe oldukça çok çalışma var.
TİP – Yarının Şarkısı
Türkiye’de seçim meydanlarında ilk seçim şarkısı, Türkiye İşçi Partisi (TİP) tarafından 1965 genel seçimlerinde kullanılmış: Tülay German’ın söylediği “Yarının Şarkısı”. Erdem Buri bestesi. *
“Bir şarkı olmalı özlemi söyleyen, bu koyu günlerden yarına seslenen” diyordu şarkıda Tülay German. Meclis’e ve gri siyaset kültürüne yeni bir soluk gelmişti. Seçim dönemi propaganda çalışmalarının vazgeçilmez unsuru olacaktı parti şarkıları…
“Yarının Şarkısı”, peşinden gelecek ANAP’ın “Arım Balım Peteğim”, Adalet Partisi’nin “Milliyetçi Zühtü”, CHP’nin “Yeni Bir Türkiye” Genç Parti’nin “Hastayız Sana Cem Uzan”, MHP”nin “Türkeş Gelecek”, AKP’nin “Ak Ak Ak” gibi şarkıları meydanlara çıktı. 2015 seçimlerinde ise seçim şarkılarında farklı görüşlerin yanı sıra farklı dillerde duyuldu; HDP seçim şarkısını üç dilde hazırladı.
ANAP - Arım Balım Peteğim
Turgut Özal’ın pratik aklının yansıdığı bir partiydi ANAP. Şöyle ki: mademki amblemde arı var, seçim şarkısı tabii ki “Arım balım peteğim” olmalıydı. Kaldı ki bu logoyu da bizzat Turgut Özal çizmişti. 1983 seçimlerinde ANAP sözleri Mehmet Erbulan’ a, bestesi İsmet Nedim’e ait “Arım balım peteğim”i kullandı. Şarkının sözleri “Arım balım peteğim, Anavatan çiçeğim bilsem ki öleceğim, yine onu seçeceğim, tek ümidim her şeyim, Özal benim liderim” olarak değiştirilmişti. Yukarıdaki versiyon ise şarkının ikinci kez kullanıldığı biçimi. Mesut Yılmaz dönemi. ANAP 1980’lerde kaybettiği gücünü tekrar kazanmaya çalışan düşüşte olan bir parti. Şarkının bir ağıt gibi başlaması belki ondandır. Şarkı yaklaşık 13 dakika, ağıt bölümü sonrası alaturka ritimli pop bir şarkı haline getirilmiş. Ve şöyle diyor özetle “Yeniden iktidara bu kez tek başına”. Ancak 1995 seçimlerinde DYP ile koalisyon yapan ANAP, 1999 seçimlerinden de koalisyonun parçası olarak çıktı.
AP - Milliyetçi Zühtü
Partilerin seçim yarışında seçim şarkılarıyla “kapıştığı” en net dönem 1977 Seçimleri oldu. Adalet Partisi o günlerin popüler türküsü “Zühtü”yü Öztürk Serengil’e söyletmişti. Sol – sağ karşıtlığının buram buram koktuğu şarkının sözleri çok ilginç:
“Gariban bir vatandaşsın
Senin aklın Zühtü
Delikanlı Zühtü
Türklüğünü unutturanlara kanma Zühtü
…
Komüniste kanma Zühtü
Ecdadının kemikleri sızlıyor be Zühtü
Aklını topla Zühtü
O şehitler olmasaydı sen var mıydın Zühtü”
CHP - Yeni Bir Türkiye
CHP’nin “Milliyetçi Zühtü”ye yanıtı Ünol Büyükgönenç ile geldi.
Büyükgönenç, Zühtü’deki gibi çatışmacı dil tabii ki kullanmamıştı. İki şarkı akla kara gibiydi.
Yeni bir Türkiye’nin sözleri özetle şöyleydi:
“Müjdemiz var dostlar gözümüz aydın,
Yeni bir Türkiye doğacak bizden,
Kalkınan bağımsız güçlü ve saygın
Kardeşi kardeşe düşman olmayan
Ana yüreğine acı dolmayan
Zulmün işkencenin yeri olmayan
Ak günlere doğru hepsi umutlu
Kırk milyon elele her biri mutlu
Özgürlük soluklu barış soluklu
Öğle ki ne ezen ne ezilen
İnsancasına ve hakça bir düzen
Halk iktidarını kurup yükselen
Yeni bir Türkiye doğacak bizden”
Bu iki şarkının zıtlığının ne kadar etkisi oldu bilinmez ama CHP 1977 seçimlerinden yüzde 41,5 oy oranıyla birinci parti çıktı. AP yüzde 37 aldı. Bu seçim CHP’nin son seçim “zaferi” oldu. Buruk bir zaferdi çünkü hükümeti kuracak çoğunluğu sağlayamamıştı.
MHP - Türkeş Gelecek
Seçim müzikleri tarihinin en “garip” örneği sanırım Kaya Kuzucu’nun “Yemin olsun Türkiye yine bahar gelecek” diye başlayan şarkısı. Şarkı 1995 seçimlerinde kullanılan şarkının sözlerine dikkat etmeseniz, biraz da dalgınsanız Grup Yorum şarkısı sanabilirsiniz. Sözlerde de arada “İşçi köylü elele, gidiyoruz güzele” dizesini de yakalarsa kulağınız, ardından “Dağlara gel” diyeceğini beklerken Kuzucu birden “Türkeş, Türkeş gelecek” diyiveriyor.
Genç Parti - Hastayız Sana Cem Uzan
2007 seçimlerinde seçim şarkılarında bir göbek havası dikkat çekti. Sözleri de absürttü. Genç Parti’yi kuran Cem Uzan, o yıllarda popüler olan roman havasıyla çıktı seçim meydanlarına. Seçim vaatlerini sıralarken beste güfte uyumsuzlukları vardı ama önemli değildi, “mazot 1 TL olacak”, “ezilenler iktidar olacak”, “emekli 14 maaş alacak”,
AKP – Ak Ak Ak
2002 seçimlerinde sürpriz bir çıkış gösteren AKP Uğur Işılak’ın bestesini kullanmıştı. Seçim meydanlarında çokça çalınan o yılın en çok akılda kalan şarkısıydı. AKP, seçim çalışmalarını bir ajans firmasıyla yaparak bu işi profesyonellere devretti. ANAP izinden giden bir partiydi imaja ve reklam stratejilerine özel önem veriyordu; kısacası ambalajı seçmenin beğenisine sesleniyordu.
HDP – Arapça, Türkçe, Kürtçe Şarkı
HDP 4 Ocak 2015’te yapılan İstanbul Olağan 1. Kongresi’nde 7 Haziran 2015’te yapılacak seçim için kullanacağı seçim şarkısını açıklamıştı. Şarkıda “Tüm halklar HDP’ye, tüm oylar HDPY”e sözleri üç dilrde söyleniyor, türkü, rap, pop türleri birbirine uyumlu biçimde kullanılıyordu. (HK)
* Siyasal İkna ve Seçim Müzikleri Üzerine Bir İnceleme Selim Öztürk, ODTÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bölge Çalışmaları Ana Bilim Dalı’nda Doktora.
