Ağırlaştırılmış Müebbeti Konuştuk

Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası, idamın kaldırılmasıyla ilgili 14 Temmuz 2004 tarihli 5218 sayılı kanunun ardından, 1 Haziran 2005 tarihinde yürürlüğe giren 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’la beraber uygulanmaya başladı.

İdamın kaldırılması ne kadar olması gereken bir değişiklik ise yerine getirilen ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası da bir o kadar insan haklarına aykırı. Meclis onayına bağlı idam kararları uygulanmazken artık çok daha kolay ve sık verilen ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası, çok ağır infaz koşullarına sahip.

Yaklaşık sekiz metrekarelik bir yaşam alanında, günde bir saat (o da gardiyanla birlikte) beton zeminli havalandırmaya çıkarak, sadece birinci derece yakınlarını o da 15 günde bir kez görerek yaşamını sürdürmeye çalışan, tam bir tecrit halinde, kütüphaneyi bırakın renkli kalemin bile verilmediği, ne denli ağır hasta olursa olsun tahliyesi yasaklanmış ağırlaştırılmış müebbet mahkumlarının neler yaşadığını, avukatlarına, akademisyenlere ve tabii kendilerine sorduk.

Avukat Gülizar Tuncer, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden Dr. İzzet Mert Ertan, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden Yrd. Doç. Dr. E. Eylem Aksoy Retornaz ve sorularımızı mektupla yanıtlayan ağırlaştırılmış müebbet mahkumları Tonguç Ok ile Hasan Şahingöz bianet’e “ömür boyu hapisliği” yazdı. Makalelerini bugün bianet’ten okuyabilirsiniz.

AİHM kararı ne zaman uygulanacak?

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), PKK Lideri Abdullah Öcalan ile ilgili 18 Mart’ta verdiği kararla konuyu bir kez daha gündeme taşımıştı. Mahkemenin kararına göre, Öcalan’a verilen ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası, sözleşmenin "insanlık dışı ve aşağılayıcı muamele" maddesine aykırı.

Avukatlar, ömür boyu hapis cezasının, "bir gün serbest bırakılma ihtimalinin olmaması" nedeniyle, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin "insanlık dışı ve aşağılayıcı muameleyi" konu eden 3. maddesine aykırı olduğunu iddia etmişti. AİHM, “şartlı tahliye olasılığı olmaksızın ömür boyu hapis cezasıyla” ilgili başvuruda ihlal olduğuna karar vererek başvurucuları haklı buldu.

Türkiye bundan sonra ömür boyu hapis cezasıyla ilgili AİHM kararı doğrultusunda yasalarda değişiklik yapmak zorunda.

İlk adımı Öcalan’ın avukatları attı. Öcalan'ın avukatlığını üstlenen Asrın Hukuk Bürosu ile Tutuklu Hükümlü Aileleri Hukuk Dayanışma Dernekleri Federasyonu (TUHAD-FED), AİHM kararının ardından PKK davasından ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası hükümlülerinin başvurularını toplamaya başladı. Avukatlar, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile hükümlü bulunan 100'e yakın PKK davası hükümlüsü ve Öcalan için Anayasa Mahkemesi'ne başvurarak, AİHM kararı doğrultusunda hak ihlali olup olmadığı yönünde karar vermesini isteyecek. Anayasa Mahkemesi'nin hak ihlali olduğuna karar vermesi durumunda, ağırlaştırılmış hapis cezasının infazına dönük yasal değişiklikle birlikte şartlı tahliyeler gündeme gelebilir.

Bundan sonra mahkumların “yıllara yayılmış idam cezası” olarak tanımladığı tecrit halinin bitmesine yönelik ne gibi adımlar atılacağının takipçisi olacağız. (AS)