BM Komitesi'nden Türkiye'ye: "Terörizmin yasal tanımı netleştirilmeli"

Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Komitesi, 142. Oturumunu bugünkü basın toplantısında değerlendirdi.

Cenevre’de 14 Ekim’de başlayan ve bugün sona eren oturumda, Türkiye’nin yanı sıra Ekvador, Fransa, Yunanistan, İzlanda ve Pakistan ile ilgili ihlaller konu edildi. Komite’nin gelecek oturumu, Mart 2025’te düzenlenecek.

Toplantıya, Komite Başkanı Tania María Abdo Rocholl, Başkan Yardımcısı José Manuel Santos Pais ve Komite üyesi Carlos Gomez Martinez katıldı.

Yargı bağımsızlığı

Komite’nin Türkiye ile ilgili incelediği konu başlıklarına dair Komite üyesi Carlos Gomez Martinez söz aldı.

Türkiye ile ilgili 3 konu başlığı belirlediklerini belirten Martinez, ihlallerle ilgili Komite’nin dikkati çektiği ilk konu olan yargı bağımsızlığına dair şunları söyledi:

“İlk önemli mesele yargının bağımsızlığı ile ilgili çünkü 2016’daki darbe girişiminden sonra 4 bin 664 hakim ve savcı görevden alındı. Bu, yargının aşağı yukarı yüzde 30'una denk geliyor.

Yargının yönetim organı olan Hakimler ve Savcılar Kurulu 13 üyeden oluşuyor ve üyelerin hiçbiri yargı mensuplarınca atanmıyor. Darbeden sonra da 10 binden fazla yeni hakim ve savcı atandı. Bu yeni atamaların liyakat kriteri gözetilerek yapılıp yapılmadığı belirsiz.

Dolayısıyla bu konudaki tavsiyelerimiz, yeni hakim ve savcı atamalarının Birleşmiş Milletlerin metinlerinde de belirtilen uluslararası standartlara uygun olması ve bu kitlesel ihraçların mağdurlarının yargı denetimi de dahil olmak üzere etkili hukuk yollarına erişebilmeleri yönünde olacak.”

“Terörle mücadele” mevzuatı

İkinci konu başlığının terörle mücadele mevzuatındaki ‘terör’ tanımının genişliği ve belirsizliği olduğunu belirten Martinez, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Türkiye'yle ilgili ikinci büyük mesele terörle mücadele tedbirleri oldu. Terörizm tanımı çok geniş olduğu için sorunlu ve bu belirsizlik, muhaliflere, insan hakları savunucularına, gazetecilere karşı kullanılıyor. ‘Terörizm’ mevzuatı kapsamında açılan davalarda yargı güvencelerinin sistematik olarak uygulanmaması da büyük bir sorun.

Ayrıca Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin bağlayıcı nitelikteki çok önemli kararlarının uygulanmaması da büyük bir sorun teşkil ediyor.

Bu nedenle, ‘terörle mücadele’ konusundaki tavsiyemiz, terörle ilgili suçlarla itham edilen kişilere uygun yasal ve usuli güvencelerin sağlanmasıdır. İkinci tavsiyemiz de, Sözleşmede belirtilen kesinlik ilkesi uyarınca terörizmin yasal tanımının netleştirilmesi ve daraltılmasıdır.”

Örgütlenme özgürlüğü

Martinez, Komite’nin tespit ettiği üçüncü meseleyi de şöyle açıkladı:

“Türkiye'deki üçüncü büyük mesele ise örgütlenme özgürlüğüdür, zira kaynaklarımıza göre son yıllarda sendikalar, insan hakları örgütleri, hukuk örgütleri, dernekler ve eğitim kurumları da dahil olmak üzere 1500 dernek kapatıldı.

Bu kapatmaların olağanüstü hal uygulamaları ve kanun hükmünde kararnamelerdeki muğlak kriterler kapsamında ve yargı denetimi olmaksızın gerçekleştirilmiş olmasından da endişe duyuyoruz. Tüm bunlar, bireyleri bu derneklerin yönetim kurullarında görev almaktan veya üye olmaktan caydıran bir etki yaratmıştır.

Dolayısıyla bizim buradaki tavsiyemiz, mevzuatın ve uygulamanın uluslararası standartlarla tam uyumlu hale getirilmesi.”

Martinez, “etki ajanlığı” adı verilen yasayla ilgili soruya da “Türkiye’de bu konuda son dönemde yapılan yasal düzenlemelerin özellikle insan hakları savunucuları ile gazetecileri etkileyeceği kuşkusuz” yanıtını verdi.

(AS)