Haberin Kürtçesi için tıklayın
Yüksek Seçim Kurulu (YSK), görme engellilerin 24 Haziran seçimlerinde tek başına oy kullanmasını sağlayacak şablon kullanılmasına izin verdi ancak bütçe vermedi.
Engelsiz Erişim Derneği Başkanı Engin Yılmaz, YSK’nın kendi yapması gereken işi derneğe yüklediğini söyledi.
Yıllardır tek başına oy kullanma hakkı için mücadele eden görme engelliler, yasal mevzuata göre ancak refakatçi eşliğinde oy kullanabiliyor.
298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun’un 93. maddesinin 2. fıkrası şöyle: "Körler, felçliler veya bu gibi bedeni sakatlıkları açıkça belli olanlar, bu seçim çevresi seçmeni olan akrabalarından birinin, akrabası yoksa diğer herhangi bir seçmenin yardımı ile oylarını kullanabilirler. Bir seçmen birden fazla malule refakat edemez.” Anayasa’nın 67 maddesi ise gizli oy hakkını garanti altına alıyor: “Seçimler ve halkoylaması, serbest, eşit, gizli, tek dereceli, genel oy, açık sayım ve döküm esaslarına göre, yargı yönetim ve denetimi altında yapılır.” |
İlk kez referandumda tek başlarına kullandılar
Engelsiz Erişim Derneği ve Boğaziçi Üniversitesi Görme Engelliler Teknoloji ve Eğitim Laboratuvarı (GETEM) 2017 referandumunda kendi olanakları ile görme engellilerin tek başlarına ve erişilebilir biçimde oy kullanabilmeleri için birleşik oy pusulası ebatlarında bir şablon hazırladı.
YSK da bu şablonun kullanılmasına izin verdi. Böylece ilk kez görme engelliler oylarını refakatçi olmadan kullanarak, gizli, eşit ve serbest oy kullanma hakkına sahip oldular.
Ancak bu konuyla ilgili yasal bir değişiklik yapılmadığı için 24 Haziran seçimlerinde nasıl bir yol izleneceği belirsizdi.
Engelsiz Erişim Derneği Başkanı Engin Yılmaz, YSK’ya başvurusunda seçimlerde görme engellilerin refakatçi olmadan tek başına oy kullanabilmesinin altyapısının sağlanmasını talep etmişti.
"Engellilerin tek başına oy kullanma hakkı sorun olarak görülmüyor"
Yılmaz, seçimlerde kullanılacak şablonu kendilerinin hazırlayabileceğini ancak iki adet şablonun kişi başı 4 lira olduğunu belirterek bütçe talep etmişti.
Ancak Yüksek Seçim Kurulu, bugün yayımlanan kararında isteyen görme engellilerin tek başlarına ve erişilebilir biçimde oy kullanabilmeleri maksadıyla hazırlanacak olan şablonu kullanılabileceğini, ancak şablonunun maliyetinin Yüksek Seçim Kurulu tarafından karşılanmasına ilişkin talebi reddetti.
Engelsiz Erişim Derneği Başkanı Engin Yılmaz, YSK’nın şablonu kabul etmesinin olumlu bir gelişme olduğunu ancak bunu YSK’nın hazırlaması gerektiğini söyledi.
“Şu anda tahmini olarak 400 bin görme engelli var, bunların bir bölümü seçmen. Dolayısıyla çok büyük bir bütçeden bahsetmiyoruz. Pusulaları basarken bizim yardımımızla şablonları da basabilirler. Ama böyle bir iradeleri yok.
"Engellilerin tek başına oy kullanma hakkı sorun olarak görülmüyor, ancak bu bir insan hakkı meselesi. YSK kendi yapması gereken işi derneğe yüklüyor. Biz dernek olarak bu bütçeyi bulacağız ve erişilebilir seçimin mümkün olduğunu bir kez daha göstereceğiz. Bizim talebimiz her seçimde nasıl oy kullanacağımızın tereddüdünü yaşamamak, bunun yasal olarak güvence altına alınmasını sağlamak.”
Hazırlanacak şablonun sol tarafından bir cep olacak, üstündeki Braille alfabesi ile partilerin adı ve sırası yazılacak. Ancak görme engelli Braille alfabesi bilmese de sıralamayı bildiği sürece deliklerden istediği parti ya da adaya oy kullanabilecek.
Lokman Ayva konuyu AYM’ye taşımıştı
Bu konuyla ilgili Aralık 2017 tarihli Anayasa Mahkemesi kararı da mevcut. İki dönem AKP’den milletvekilliği yapmış Beyaz Ay Derneği Başkanı görme engelli Lokman Ayva, yanında refakatçi bulunmaksızın oy kullanabilmenin altyapısının oluşturulmayarak seçme hakkının ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu.
Ayva başvurusunda serbest, bireysel ve gizli oy kullanamadıkları için her seçimde sürekli hak ihlaline uğradıklarını, refakatçisinden farklı siyasi görüşe sahip olan görme engelli bireylerin gizli ve serbest oy kullanma hakkının güvencesi olmadığını belirtti.
Ancak AYM, muhatabın YSK olduğunu, YSK’ya yapılacak başvurunun şikayetin giderilmesi noktasında makul bir başarı şansı sunabilecek ve çözüm sağlayabilecek nitelikte etkili bir hukuk yolu olduğunu ve iç hukuk yollarına başvurulmadığını belirterek başvuruyu reddetti.
BM Engelliler SözleşmesiTürkiye’nin taraf olduğu BM Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme’nin “Siyasal ve Toplumsal Yaşama Katılım”i düzenleyen 29. Maddesi seçimlerin erişilebilir olması ve gizli oy hakkını güvence altına alıyor. 29. maddedeki söz konusu düzenlemeler şöyle: “(...) (i) Seçim usullerinin, tesislerinin, materyallerinin uygun, erişilebilir ve anlaşılması ve kullanılmasının kolay olmasını sağlamak, (ii) Engellilerin, seçimlerde ve referandumlarda baskıya uğramadan, gizli oy kullanmasını korumak (...)” |
(NV/ÇT)
