Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın "Rusya'dan S-400 alacağız" açıklaması NATO, ABD ile yeni bir gerilim meselesi haline geldi.
Erdoğan açıklamayı partisinin dünkü (25 Temmuz 2017) grup toplantısında yaptı:
"Rusya Federasyonu ile bu konuda gerekli adımları attık, imzalar atıldı ve inşallah S-400'leri ülkemizde göreceğiz. Bunların ortak üretimiyle de süreci işleteceğiz".
Anlaşma imzalandı mı?
Konuşma sonrası öğle saatlerinde bu anlaşma Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov’a soruldu. Ancak gazetecilerin bu sorusuna Peskov "Yorum yapmıyoruz" yanıtı verdi.
Sputnik haber sitesi bu açıklama sonrası yaptığı haberde Türkiye ile Rusya arasında S-400 füze savunma sistemiyle ilgili nihai anlaşmanın henüz imzalanmadığı bilgisini geçti. Sputnik Türkiye tarafından adını vermediği yetkililerden aldığı bilgiyi şöyle duyurdu: "Sözleşme imzalanmış değil ama prensip anlaşması için imza atıldı." Haberde Erdoğan'ın bahsettiği imzanın prensip imzası olduğu belirtildi.
Konuyla ilgili Rusya tarafından adı verilmeyen askeri kaynağa dayandırılan diğer haber ise Rusya’da yayınlanan Kommersant gazetesinden geldi. Haberde Rusya tarafının "Görüşme uzun süredir devam ediyor, ancak anlaşmanın imzalandığını söylemek için henüz erken" dediği aktarılıyordu.
Türkiye S-400’leri neden istiyor?
Suriye savaş boyunca hava savunma sisteminin yetersizliğine dair açıklamalar yapılıyor. Türkiye Patriot hava savunma sistemini kullanıyor. NATO üyesi ABD, Almanya ve Hollanda hava savunma sistemlerini Türkiye’nin talebi üzerine getirdi. 2013’te ABD ve Hollanda Adana’ya ikişer ve Almanya Maraş’a iki Patriot bataryası yolladı. Ancak bu bataryalar 2015’te yenileme çalışmaları nedeniyle daha sonra geri çekildi.
Ancak o tarihlerde Türkiye “PKK-YPG ve IŞİD’e karşı operasyon başlattığı”nı duyurmuştu. Son yıllarda Almanya ve Hollanda ile yaşanan diplomatik krizlerle “savunma konusunda dışarıya bağımlılık” meselesi sık gündeme gelmeye başladı.
Türkiye’nin hava savunma sistemindeki bağımlılığını çözme yolunda adımları 2013’te atmaya başlamıştı. Eylül 2013'te Türkiye yeni bir hava savunma sistemi üretmek için Çin'le işbirliğine gitme kararı aldı. Ancak bu çalışma sürdürülemedi. O dönem NATO bu anlaşma girişimine karşı açıklamalarda bulunmuştu.
Türkiye ise İran ve Suriye'deki füze sistemlerinin uzun menzilleri olduğunu öne sürererk koruma istiyor. Suriye'nin envanterinde 700 km menzilli Scud-D füzeleri var. İran Füze Kuvvetleri ise Kıyam-1 (750 km), Kadir-1 (1.600 km), Şahab-3 (1.300 km) ve Sejil-2 (2.000 km) füzelerine sahip. Aselsan'ın ürettiği hava savunma sistemi HİSAR'ın kısa menzilli alan A serisi 16 km., orta menzillisi 40 km. uzaklığa kadar savunma yaPıyor. HİSAR'ın uzun menzilli versiyonu hala geliştirilme aşamasında.
ABD’nin ve NATO’nun tepkisi
Türkiye - Rusya arasında S-400 alımı için görüşmelerin sürdüğü Şubat 2017’den bugüne fasılalarla gündeme geldi. Konu her gündeme geldiğinde ABD ve NATO rahatsızlığını belirtiyor. En son ABD Savunma Bakanı James Mattis 15 Temmuz 2017 günü Türkiye'nin Rusya'dan S-400 hava savunma sistemleri satın alımının Türkiye-NATO arasındaki askeri iş birliğini olumsuz etkileyeceğini söyledi.
NATO neden karşı?
NATO'nun üye ülkelerinde birbirine entegre hava savunma sistemi bulunuyor olması bir sorun teşkil ediyor. Bu anlaşma Türkiye’ye bu entegre sistemin dışına çıkarıyor olacak.
Askeri uzmanlar NATO’nun hava savunma sistemlerin kurulmasında üye ülkelerine destek verdiğinin altını çiziyor. Türkiye Rusya’dan S-400 sistemini alırsa NATO dolaylı olarak Rusya’nın müşterisi konumuna girecek.
Rusya’nın soracağı olası soru
Erdoğan’ın son açıklamasında görüldüğü üzere S-400’ler konusunda Türkiye tarafı daha istekli rusya tarafı ise daha soğukkanlı tavır sergiliyor.
Bunun olası nedeni şu:
Rusya bu satışı yaparsa, nispeten yeni teknoloji ürününü rakibine yani NATO’nun kullanımına ve testine açmış olacak.
Rusya bu sistemi şu ana kadar sadece Çin’e sattı, başka ülkelere S-400 sistemini satmıyor. Çin için yapılan özel üretim S-400’lerin 2018’de teslim edileceği açıklanmıştı.
BBC’nin askeri ve diplomasi uzmanı Jonathan Marcus bu durumu şu soruyla özetliyor: “Rusya gerçekten diğer NATO ülkelerinin savaş uçaklarının S-400 sistemine karşı tatbikat yapmasını ister mi?”
S-400 füzeleri hakkında
Rus yapımı bir kısa-orta-uzun menzilli hava savunma füze sistemi. Rusya’nın ürettiği ikinci nesil hava savunma sistemi. İlk modeli S-300 idi. Taktik ve stratejik uçaklar, balistik füzeler ve hipersonik hedefler de dahil olmak üzere tüm modern hava silahlarını yok edebiliyor. Aynı anda 300 hedefi takip edebilen sistem 3 dakika içinde atışa hazır hale gelebiliyor. 300 km üzerinde menzile sahip olan sistem Rus Silahlı Kuvvetleri hizmetine 2007 yılında girdi. (HK)
Kaynak: globalsecurity.org, savunmaveteknoloji.com, BBC, aljazeera.com
