"Referandum sonucu bir kez daha ortaya çıkardı ki; Türkiye'de sol siyasette boşluk var."
Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. İbrahim Kaboğlu, halkoylamasının "evet"le sonuçlanmasını, Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) karşısında, referandumun gereksizliğini açıkça ortaya koyan, ve tartışma ortamı yaratan muhalefetin oluşamamasına bağladı.
"Oylama öncesindeki siyasi boşluk, seçim sonrasında manzarayı AKP'nin leyhine döndürdü."
Sıradaki cumhurbaşkanı ve Meclis seçimi nasıl yapılacak?
bianet'e sonucu değerlendiren Kaboğlu, yapılacak anayasa değişikliğinin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün yeniden seçilmesine imkan verip vermeyeceği ya da Gül'ün kaç yıl görevde kalacağı konularına cevap veren açık bir hukuki formül sunmadığını anlattı.
Kaboğlu'na göre bir dahaki milletvekili seçiminin ne zaman yapılacağını da öngörmek mümkün değil.
"Geçici bir maddeyle bunun belirtilmesi gerekirdi. Şimdiki metin itirazlara açık. Tüm bunlar gösteriyor ki, referanduma giden, anayasa değişikliğini hazırlayan Meclis, yapılmaması gereken hatalar yaptı."
Referandum başkanlık sistemine geçiş için miydi?
Kaboğlu referandumun ardından üç saptamada bulundu:
- AKP'nin kitle iletişim araçları üzerinde hegemonyası var. Bu iktidar karşısında Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) kaçak politika izledi, konuyu ciddi bir biçimde tartışma zeminine getiremedi.
- Referandumun yapılmasına gerek yaratacak ortam ve koşullar yoktu. Referandumlar çok önemli durumlarda yapılır. Halkoylamasının ana nedenini oluşturan cumhurbaşkanı seçimine ilişkin değişiklik cumhurbaşkanının kolayca seçilmesiyle ortadan kalkmıştı. Demek ki AKP'nin savunduğu değişiklik yalnızca cumhurbaşkanını seçme amacını değil, rejimi tek kişiye doğru uzun vadeli olarak götürme iradesini yansıtıyor. Bu irade yarı başkanlık, daha sonra da başkanlık rejimi biçiminde önümüzdeki dönemde somutlaşabilir.
- Yeni anayasa arayışının ortaya atıldığı dönemde AKP'nin hukuki zorlamalarla dolu, demokratik olarak tartışmalı bir anayasa değişikliğini ve halkoylamasında ısrarcı tutumunu anlamlandırmak kolay değil. Referandum AKP'nin ortaya attığı yeni anayasa söylemine de gölge düşürüyor.
"Gül 'istifa ediyorum' diyebilir"
Kaboğlu'na göre Gül, "Anayasa değişikliği ben seçildikten sonra, bana rağmen yapıldı, istifa ediyorum; cumhurbaşkanını halk seçsin" diyebilir.
"Hukuk mantığı açısından Gül yedi yıl görevde kalırsa, eski Anayasaya göre görevini sürdürdüğü için yeniden aday olamaz. Ama Gül Anayasa'daki değişikliğe tâbi olacaksa görev süresi beş yıl sonra biter ve yeniden aday olmasına da bir engel bulunmaz."
Bir dahaki Meclis seçiminin cumhurbaşkanı seçimlerine göre daha net olduğunu kaydeden Kaboğlu, Meclis'i kimin seçeceğinin değişmediğini hatırlattı.
Referandum sonucuna göre Meclis seçimleri beş yılda bir değil, dört yılda bir yapılacak ancak uygulamanın şimdiki Meclis'i kapsayıp kapsamayacağı konusunda açıklık yok. (GG/NZ)
