Eski Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Müsteşar Yardımcısı Cevat Öneş, MİT'e ait TIR'larla ilgili süren tartışmalar hakkında MİT'in denetlenebilirliği ve hesap verilebilirliğinin sağlanması için denetleme mekanizması kurulması bunun da mutlaka yeni anayasada yer alması gerektiğini belirtti.
Adana'da tıbbi malzemelerin içine gizlenmiş silah taşıdığı iddiasıyla dün durdurulan ve gazetecilerin görüntü aldığı için gözaltına alındığı dört TIR'lar ilgili Adana Valiliği, TIR’da “rutin görevini ifa eden MİT personeli olduğunu” belirtti. İhbarda adı geçen diğer üç tır ise aranmadan yoluna devam etti.
Telvizyon programında konuşan Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) sözcüsü Hüseyin Çelik, "MİT yasasının 26. maddesine göre MİT ile ilgili bir işlem yapılacaksa Başbakan'ın izninin alınması gerekiyor. Bana göre bu haddini bilmezliktir. (…)Bunun içinde ne olduğu seni ilgilendirmez" dedi.
İki hafta önce Hatay'da savcılığın talebine rağmen durdurulan ancak valiliğin arattırmadığı TIR'larla ilgili İçişleri Bakanı Efkan Ala ise “Orada Türkmenler var. TIR'da Türkmenlere giden yardımlar var. Herkes işini bilecek. Siz içini biliyor musunuz?” demişti.
"MİT'te denetleme eksikliği var"
Öneş, vatandaşın bilgilenme ve haber alma hakkı üzerinden MİT'in denetlenebilirlik sorununa dikkat çekerek yeni anayasada bunun mutlaka yer alması gerektiğini ifade etti.
"Merak etme hakkımız var. Demokratik bir hukuk devletinin gereği olarak tüm dünyadaki istihbarat teşkilatlarında olduğu gibi MİT'in çalışmalarını etkisizleştirmeden hukuki mekanizma oluşturulmasına ihtiyaç var. Bu konuda Türkiye'de eksiklik var.
"Denetleme sistemi, hiyerarşik idari sistemde bir özel denetleme mekanizması ya da parlamentoda özel bir denetleme komisyonu kurulması gibi çeşitli yöntemlerle hayata geçirilebilir. Yeni anayasa çalışmalarında bu konu gündeme gelmeli."
"Malzemeler üretilen politikayla bağlantılı"
Birleşmiş Milletler (BM) İnsani İşlerden Sorumlu Genel Sekreter Yardımcısı Valerie Amos, BM olarak sınırı geçecek tüm yardım TIR’larının gümrük kontrolünden geçmesini istediklerini belirtmişti.
Öneş, üretilen politikalarla bağlantılı olarak TIR'larda yardım malzemesi ya da silah taşınmasının yasal çerçeve dışına çıkmamak suretiyle MİT'in görev alanında yer alabileceğini belirtti.
"MİT, hükümetin politikaları çerçevesinde üretilen politikaları kendi yasasına uygun olarak yerine getirir. Bunlar legal olarak görünen alanlarda değil, arka planda yapılan çalışmalar. Bu yüzden MİT'in yurt içi ve yurt dışı çalışmalarıyla bağlantılı olarak taşıdığı malzemeler olabilir. Niteliği üretilen politikalarla bağlantılıdır.
"Silah taşıyorsa, doğru amaca hizmet etmeli"
"MİT'in bu çalışmalarının kontrolü de Başbakanlıktan alınacak müsade çerçevesinde yapılabilir. MİT'in yasasına göre de MİT'in çalışmalarında devlet kuruluşları yardım ve destekle mükellef.
"Ortadoğu tarihinin en önemli süreçlerinden birini yaşıyor. Tüm dünya istihbarat teşkilatları orada. Türkiye geniş sınırları ve olayla doğrudan bağlantısı sebebiyle risk taşıyan ülke konumunda.
"Eğer taşınanlar silahsa, önemli olan bunların barışçıl amaçlara, insan haklarına, Türkiye'nin gelişme potansiyeline uygun olarak kullanılıp kullanılmayacağıdır. Bunu doğru amaçlarla kullanması gerekir. Türkiye'nin El Kaide ile bağlantısı olduğuna dair bir algı yaratma çabası var; bu konuda dikkatli olunması gerekiyor. " (NV)
