Türk Silahlı Kuvvetleri, Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) ve Emniyet Genel Müdürlüğü’nün taşınır mallarının kayıt altına alınması, yönetimine ve iç denetimine ilişkin usul ve esasları belirleyen yönetmelikte düzenlemeye gidildi.
Cumhuriyet gazetesinden Alican Uludağ'ın haberine göre, Resmi Gazetede yayımlanan yönetmelikle birlikte MİT’e görev alanında kullanılmak üzere satın alacağı cihaz, silah ve taşıt gibi taşınır malları ‘kayıt altına almama’ ayrıcalığı verildi.
Söz konusu düzenlemeyi eski MİT Müsteşar Yardımcısı Cevat Öneş’le konuştuk.
Öneş, istihbarat teşkilatının yapısı gereği bazı istisnai haklara sahip olmasının doğal olduğunu, ancak bu istisnai durumların belirli kriterler çerçevesinde, hukuki, idari ve parlamento denetimine açık olması gerektiği görüşünde.
bianet’e konuşan Cevat Öneş, şunları söyledi:
“MİT faaliyetleri belli kurallar çerçevesinde korunmalı”
* İstihbarat teşkilatı tabii ki faaliyetleri itibariyle özel bir kurum. Yaptığı gizli faaliyetlerin belli prensipler, kurallar çerçevesinde korunması gerekir. O bakımdan yasalarla kendilerine bazı istisnai hükümler verilmiştir.
* Bu yönetmelikle ile ise taşınabilir mallar konusunda MİT müsteşarına bazı taşınabilir malların kayıtlarının tutulup tutulmaması konusunda ve gümrüklerden geçirilme muameleleri bakımından bir inisiyatif kullanma yetkisi veriliyor.
* Yönetmelik, MİT bünyesinde belirli taşınabilir mallar için kayıt tutmama, gümrüklerden geçişleri sırasında belirli kayıtlardan istisnai muameleye tabi tutulabilme şansı tanıyor.
“MİT özel bir kurum ama…”
* MİT'in özelliği bakımından, gizli faaliyetler bakımından bunlar olabilir. Ancak bu istisnai hükümlerin hangi taşınabilir mallar bakımından olduğunun bilinmesine ihtiyaç var.
* Yasada bu belirtilmiyor ama yönetmelikte silah ve benzeri malzemelerden de bahsediliyor. MİT'in temin ettiği taşınabilir malların gerek kullanımı gerekse taşınması noktasında tüm kayıtlardan istisna edilebilir demek, demokratik bir ülke, bir hukuk devleti ile bağdaşmıyor.
* İstisnai yetkiler verilebilir ama o da MİT'in yasal yetkileri ve görevleri çerçevesinde yine MİT'in kendi içindeki tabi olduğu kurallara göre belirli denetim mekanizmalarını koruyarak yapılması lazım.
* İstisnai durumlar belirli kriterler çerçevesinde ve gerek hukuki, gerek idari, gerekse parlamento denetiminin de yapılabilme şartlarını koruyarak şekillendirilmesi gerekir.
“Denetim mekanizmaları kapanmamalı”
* MİT TIR'ları bize göstermiştir ki, bu tartışmalardan gerek ülkemiz, gerekse MİT zarar görmüştür. Devlet siyaset ilişkileri, kamuoyu kurum ilişkileri bakımından tereddütlü durumlar ortaya çıkmıştır ve MİT bundan zarar görmüştür.
* O bakımdan bir hukuk devletinde, demokratik bir ülkede evet gizlilik prensiplerine uyarak MİT'in özelliğini dikkate alarak ama hiçbir zaman denetim mekanizmalarını kapatmadan, bilakis kurumsal hale getirerek meseleyi çözmek gerekir.
“İstismar edici kullanımın önünü açabilir”
* Bu yönetmelikle birlikte MİT'e ait araçlarda istenilen silah, mühimmat, yardım malzemesi, herhangi bir şey herhangi bir denetime ve kayda tabi olmadan, kaynağını hiçbir durumda öğrenemeyeceğimiz şekilde istenilen yere taşınabilir.
* Böylesi bir değişiklik ile gizlilik korunmak istenirken, ülkemiz bakımından, siyaset bakımından, siyasi iktidar bakımından, kurumsal yapı olarak MİT bakımından başta “güvensizlik” olmak üzere yeni tartışmalar ortaya çıkabilir.
* Ayrıca bu gibi düzenlemeler böylesine gizli yapılarda istismar edici kullanımların da önünü açabilir. (EKN)
