Verso Siyasal Araştırmalar Merkezi'nin başkanı Erhan Göksel, mali krizin kapitalizmin yapısal krizi olduğunu saptarken, ABD'nin bu krizi aşmak için ihtiyaç duyduğu üretimi yeni bir savaş çıkararak karşılayacağını öngörüyor.
Göksel'e göre krizle birlikte Türkiye yoksullaşacak. Büyük işsizlik dalgaları yaşanırken Türkiye'de etnik ayrışma, Ortadoğu'da bölgesel çatışma riskinin arttığı kanısında.
Göksel'in krize ve sonuçlarına dair saptamaları şöyle.
ABD'nin savaşa ihtiyacı var: ABD ekonomisi üretmiyor. Reel sanayi üretimi son 10 yılda her yıl yüzde 2,5, toplamda yüzde 20'nin üzerinde küçüldü. Kurtarma paketini finanse edebilmek için üretimi artırmak, tüketici talebini canlandırmak gerek. Oysa para yukarıda büyük sermayede toplandı; halkta para yok. Krizin nedeni de bu. ABD bunun için savaş çıkarmak zorunda. 17 trilyon dolarlık ülke büyüklüğünün yüzde 22'si askeri endüstriye dayanıyor. Sanıldığı gibi Afganistan, Irak işgalleri ABD'yi çökertmedi; 2001'deki krizden ABD'yi bunlar kurtardı.
Sermaye petrol, silah şirketlerine akacak: Zenginlerin elinde toplanan para, yine zenginlerin içinde el değiştirecek, finans şirketlerinden silah, petrol şirketlerine akacak. Geçen yıl 29 petrol şirketi toplam 166 milyar dolar kâr etti. Sadece Exxon Mobil'in kârı 40,8 milyar dolar. Büyük şirketler küçükleri alarak tekelleşmeyi artıracak.
Pazarlar yeniden paylaşılacak: Çin ve ABD masaya oturarak pazarlarını yeniden paylaşacaklar. Aksi taktirde ABD'nin kapitalizmin liderliğini sürdürmesi mümkün değil. Krizden çıkmak için korumacılık artacak, ulus devletler totaliterleşecek.
Avrupa çöküyor: Avrupa bankaları ABD sistemine borç verdiği için çöküyor. ABD üretiminin yüzde 52'sini Avrupa'ya satıyor.
Türkiye'yi etkileyecek: Türkiye'nin ihracatı çökecek. Türkiye üretiminin yüzde 58'ini Avrupa'ya satıyor. Ağustosta İtalya, Almanya, Finlandiya, Danimarka, İsveç'e ihracat, aylık bazda yüzde 16-25 arası azaldı. Turizm geliri de etkilenecek. Türkiye söylendiği gibi "sağlam ülkelerden" değil. Cari açık her yıl yüzde 40 büyüyor. Toplamda 500 milyar dolar iç ve dış borç yükü var. 130 milyar dolarlık sıcak paranın terk etmesinin önünde yasal engel yok. Merkezde sorun varsa, para merkeze akar.
Türkiye üretmiyor: Özel sektörün 170 milyar doların üzerinde borcu var. Dışarıdan dövizle aldığı borcu liraya dönüştürüp devlete borç vererek ayakta duruyor. Araştırmamıza göre bu miktar 120 milyar dolar.
Etnik ayrışma riski: Büyük ekonomik kriz büyük işsizlik dalgaları demek. Bu, etnik çatışmayı tetikler. Altınova'daki, Adana'daki gibi saldırı, dışlama olayları sürerse, Kürtlerin talepleri radikalleşebilir, kopuş kolaylaşır. ABD'nin İran savaşı hâlâ gündemde. Bunun için Türkiye'yi baypas etmek zorunda. Türkiye'nin Kuzey Irak batağına çekilme ihtimali yüksek. Son PKK saldırısının bununla bağlantılı olduğunu düşünüyorum.
"AKP 2009 kriziyle gidecek"
"2001 kriziyle gelen AKP'nin siyasal alternatifi olmasa da 2009 kriziyle gideceğini" söyleyen Göksel, daha önce ipotekli emlak (mortgage) krizini ve mali krizde büyük bankaların batacağını öngörmüştü.
Bu öngörülerini bu yılın başında hükümet yetkililerine anlattığını söyleyen Göksel, "Hiçbir şey yapmadılar" diyor.
"Bu rezaletlerin bir numaralı sorumlusu Türkiye burjuvazisi. 2. sırada medya, 3. sırada siyasetçiler var. Ama medya birincil sorumluyu siyasetçi gibi gösteriyor." (TK/EÜ)
