"İşsizlik Düştü Ama Her İki Kişiden Biri Sigortasız İşe Yerleştirildi"

* Fotoğraf: Haluk Kalafat

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) Türkiye genelinde işsizlik verilerine göre, Aralık 2017 döneminde işsizlik geçen yılın aynı dönemine oranla 2,3 puanlık azalış ile yüzde 10,4 seviyesinde gerçekleşti.

TÜİK’in Kasım, Aralık ve Ocak aylarını kapsayan verilerinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısının bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla 581 bin kişi azalarak 3 milyon 291 bin kişi olduğu belirtiliyor.

Azalış göstermesine rağmen çift haneli düzeyde kalan işsizlik oranlarını bianet’e yorumlayan Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile ihraç edilen istihdam uzmanı Sinan Ok, kayıtdışı ve bazı özel programlar kapsamında ücretsiz olarak çalışanların da işsizlik oranlarına dahil edildiğini söyledi.

Ok, sayının azalışını “nicel anlamda olumlu” diye yorumlarken iş gücü alanında asıl sorunların hala devam ettiğini anlatıyor.

“OHAL ve savaşta işçinin lehine gelişme olmaz”

"Olağanüstü hal (OHAL) ve savaşın devam ettiği bir ülkede iktisadi anlamda emekçinin ve işçinin lehine bir gelişmenin olma olasılığı yoktur.

“Fiyatlar artmaya devam ediyor; enflasyon, işsizlik, faiz oranları çift haneli. Son bir haftada yine yükselen döviz kurunun gösterdiği durum; döviz, faiz ve işsizlik verilerinin kısa ve orta vadede düşme ihtimali düşme olasılığı yok.”

“İstihdam seferberliği diye kayıtdışı mı destekleniyor?”

Aralık 2017 döneminde herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olmadan çalışanların oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,6 puan artarak yüzde 33,3 olarak gerçekleşti. Tarım dışı sektörde kayıtdışı çalışanların oranı ise bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,4 puan artarak yüzde 22,1 oldu.

Sinan Ok’un yorumu şöyle:

"Türkiye'de tek başına işsiz sayısının düşmesi bu sorunların yok olduğu anlamına gelmiyor. Çünkü kayıtdışılık yükseliyor. İstihdam teşvik paketi açıklanmış, işsizlik sigortası fonundan milyarlar işverenlere aktarılmış ama kayıtdışı istihdam artıp 700 bin kişi olmuş.

“Yani her iki kişiden biri sigortasız işe yerleştirilmiş. İstihdam seferberliği diye kayıtdışı mı destekleniyor acaba diye soruyor insan.”

“Üç milyon ücretsiz işçi istihdamda”

TÜİK Aralık 2017 döneminde, genç nüfusta (15-24 yaş) işsizlik oranını 4,8 puanlık azalış ile yüzde 19,2; kadınlarda iş gücüne katılma oranını ise 1,3 puanlık artışla yüzde 33,5 olarak açıkladı. Ok şöyle yorumluyor:

"Sayının yüzde olarak azalmış olması nicel anlamda olumlu bir şey ama emeğin sorunlarını ifade etmiyor. Daha da azalması temennimizdir.

“Ama mesela üç milyona yakın ücretsiz işçi istihdamda gösteriliyor. Yani her on kişiden biri ücretsiz olarak tarlada, dükkanda ya da fabrikada çalıştırılıyor. Yine genç işsizlik, kadın işsizlik oranları çok yüksek. Uzun çalışma saatleri yine geçerli.”

“Verilere ücretsiz çalışan 1 milyon kişi dahil”

"İstihdam alanında toplum yararına çalışma diye bir program var. O program kapsamında İŞKUR verilerine göre, 2017'de 266 bin kişi işteymiş gibi gösterilmiş. İnsanların reel olarak üretim yaptığı, hizmet sunduğu bir iş değil; tamamen sosyal yardımla yani işsizlik sigortasından fonlanan bir programın istihdamı.

“Bu alanda da bir milyonun üzerinde sayının olduğu biliniyor; yaklaşık 600 bin kursiyer, 700 bin civarında stajyer var. Bu da TÜİK’in raporunda görüldüğü gibi işsiz sayısının düşük olmasıyla sonuçlanıyor."

“Tarım işçileri sigortasız, günlük 66 liraya çalışıyor”

Tarım dışı sektörde kayıtdışı çalışanların oranı ise bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,4 puan artarak yüzde 22,1 oldu. Ekonomik faaliyete göre istihdam edilenlerin sayısı, tarım sektöründe 36 bin olarak belirlendi. Ok, bunların yapısal sorunlar haline geldiğini söylüyor:

“TÜİK'in başka bir verisine göre, Türkiye'de bir milyondan fazla kişi geçinmek için ek iş yapıyor. 28 milyon istihdam olduğuna göre, her 28 kişiden biri geçinmek için ek iş yapıyor.

“Yine TÜİK'in dün açıkladığı tarım işçilerinin ücretleri verilerine göre, işçiler sigortasız ve mevsimlik olarak günlük 66 liraya çalıştırılıyor.

“Bunlar bugünün sorunları değil. OHAL ve savaş halinin yapısal sorunlar haline getirdiği durumlar.”

“Mevcut politikalar işçi lehine düzen kurmaya yönelik değil”

Ok, gelecek dönem işsizlik verilerine ilişkin sayıların düzelmesinden ziyade kötüye gitmemesi yönünde bir ön kabul olduğunu belirtiyor:

“Devam eden savaş ve olağanlaşan bir OHAL düzeni var. Meclisten emekçilerin lehine herhangi bir yasanın geçmesi ihtimal dahilinde bile değil.

"En somut örneği faizdir. ‘Faizi azaltalım’ söylemine karşı yapılan her politika faizin arttırılmasıyla sonuçlandı. Geçen hafta Para Politikası Kurulu Merkez Bankası'nda toplantı yaptı ama faizi azaltamadı. Maliyetler ve enflasyon bu düzeydeyken fiili olarak böyle bir şey mümkün değil.

“OHAL döneminde çıkarılan yasalara ya da yapılan düzenlemelere, işsizlik fonunun kullanımına, taşerona kadro gibi uygulamalara bakıldığında emekçilerin lehine olan, onların güvenceli, insan onuruna yakışır ücret ve çalışma saatine uygun bir düzen kurmaya yönelik değil.”

(TP)