Cumhur İttifakı, Öcalan ve Kürt Meselesi: Seçmen bu süreci nasıl görüyor?

Siyaset Bilimci Burak Yıldırım, Ekim 2024’te Devlet Bahçeli’nin çağrısıyla başlayan ve Abdullah Öcalan’ın açıklamalarıyla şekillenen süreci bianet’e değerlendirdi.

Yıldırım, sürecin Kürt sorununun çözümüne yönelik somut bir çerçeve sunmadığını ve daha çok Cumhur İttifakı'nın iç dengeleriyle ilgili olduğunu vurguladı.

Devlet Bahçeli’nin DEM Parti ile tokalaşması ve Abdullah Öcalan’ın TBMM’de konuşmasına yönelik önerisi, MHP’nin Kürt sorununa bakışında bir değişiklik olarak yorumlanabilir mi?

Burak Yıldırım, MHP’nin ve Devlet Bahçeli’nin Kürt sorununa yaklaşımında köklü bir değişiklik olmadığını belirtiyor:

“Bahçeli, Öcalan’ı TBMM’ye davet ederken bile hukuki reformlardan ya da demokratikleşme zemininden bahsetmedi. DEM Parti’nin talepleri net olmasına rağmen, Bahçeli’nin bu taleplerle ilgili tek bir cümle bile kurmaması, geleneksel çizgisinden uzaklaşmadığını gösteriyor. Bu daveti, kalıcı ve adil bir barış hedefiyle atılmış bir adım olarak tanımlamak zor. Daha çok, Cumhur İttifakı’nın bekasıyla ilgili kaygıların motive edici olduğunu söylemek mümkün.”

“Kürt sorunu Türkiye’nin demokratikleşmesiyle çözülebilecek bir sorun”

Bahçeli’nin Öcalan’ın TBMM’de konuşması yönündeki çıkışına ilişkin değerlendirmesinde, Yıldırım bu önerinin aslında siyasi bir mesaj olduğunu ifade ediyor:

“Öcalan’ın TBMM’ye gelmesinin mümkün olmadığını Öcalan’ın kendisi bile kabul ederken, Bahçeli’nin bu davetinin vermek istediği mesajı okumak gerekiyor. Bahçeli, bu davetiyle Cumhur İttifakı’nın aldığı riski kendi şahsında üstlenmeyi amaçladı. Süreçle ilgili olumsuz bir gelişme olursa, ittifakın geri kalanının sürece sırt çevirebilmesini mümkün kıldı. Türkiye’nin demokratikleşmesi yalnızca Kürt sorununun aşılmasıyla mümkün olabilecek bir hedef değil, tam tersine Kürt sorunu Türkiye’nin demokratikleşmesiyle çözülebilecek bir sorun.”

Yıldırım, Öcalan’ın toplumsal barış açısından geniş bir rıza üretme potansiyelinin sınırlı olduğunu vurguluyor:

“Öcalan, Türkiye’de demokrasi talep eden kitlelerin çoğu için bir temsilci olmaktan ziyade hasım olarak tanımlanıyor. Böyle bir figür üzerinden toplumsal barışa tüm kesimlerin rıza göstermesi mümkün değil.”

Cumhur İttifakı içinde yeni dengeler

MHP’nin bu yeni yaklaşımının, Cumhur İttifakı’nın iç dinamiklerine ve AK Parti ile ilişkisine nasıl yansıyacağını değerlendiren Yıldırım, sürecin liderler seviyesinde bir çatışma değil, stratejik bir uzlaşma olduğunu söylüyor:

“Erdoğan’ın onayı ve gözetimi olmadan böyle bir çıkışın Bahçeli ya da MHP tarafından yapılması mümkün değildi. İttifakın ekonomi yönetimindeki krizi, seçmen nezdinde güven kaybını artırırken, ittifak seçmeni de Erdoğan’ın liderliğinden yeni bir hikaye çıkaramıyor. Cumhur İttifakı’nın iktidarda kalmasını sağlayacak yeni bir strateji üretmek zorunda oldukları için bu süreç ortaya çıktı.”

Bu sürecin, AKP-MHP-DEM Parti arasındaki olası bir koalisyon arayışına işaret ettiğini belirtiyor:

“Önümüzdeki Cumhurbaşkanlığı seçiminde Erdoğan, MHP ve DEM’i kurumsal olarak yanında görmek istiyor. DEM Parti’nin içindeki sol-sosyalist gruplara yönelik yeni soruşturmalar da bununla ilintili. DEM Parti’nin yönetim kademelerinde Erdoğan’a destek vermeyi reddedebilecek her siyasetçi tasfiye ediliyor. İslamcı kimliğiyle tanınan isimler ön plana çıkarılıyor ve Cumhur İttifakı, adı konmamış bir Şeyh Said ittifakına dönüşüyor.”

Uluslararası aktörler ve bölgesel dinamikler

Sürecin bölgesel ve uluslararası boyutlarını değerlendiren Yıldırım, Irak ve Suriye’deki gelişmelerin bu sürece etkisini şöyle açıklıyor:

“Öcalan’ın çağrısıyla artık sadece Irak’ın kuzeyinde sınırlı bir alanda kalan PKK’nın silah bırakması karşılığında, Suriye’deki fiili durumun kabul edilmesi talep ediliyor. Türkiye’de iktidar kanadı da, ‘PKK’ya silah bıraktırdık ve terörü bitirdik’ propagandasını yapabilmek için bu durumu kabullenmeye hazır görünüyor. Küresel ve bölgesel aktörlerin odağında PKK değil, SDG bulunuyor. Bu yüzden PKK’nın kağıt üstünde varlığını sona erdirmesi, SDG’nin uluslararası ilişkilerini de kolaylaştıracaktır.”

Kamuoyunun sürece bakışı

Bu sürecin kamuoyunda geniş bir destek bulmadığını vurgulayan Yıldırım, hem Cumhur İttifakı seçmenleri hem de muhalefetin sürece şüpheyle yaklaştığını belirtiyor:

“En koyu Cumhur İttifakı seçmenleri bile bu süreci onaylamaktan imtina ediyor. Öcalan’ın bir figür olarak belirmesi, Türkleri ve Kürtleri kutuplaştırıyor. Ağır ekonomik kriz nedeniyle kamuoyunun bu sürece dair duyduğu hayal kırıklığı derinleşiyor.”

DEM Parti ve Erdoğan’ın stratejisi

DEM Parti’nin sürece nasıl yaklaşması gerektiği konusunda, Erdoğan’ın pragmatik siyaset tarzını göz önünde bulundurması gerektiğini ifade ediyor:

“Erdoğan, gücünden ve iddiasından asla taviz vermeyen bir siyasetçi. Söylemlerini ve eylemlerini kolayca değiştirebilir, ittifaklarından vazgeçebilir ve eski müttefiklerini tasfiye ederken tereddüt etmez. DEM Parti’nin nihai bir çözüm için CHP’nin iktidar olmasını beklemesi elbette mümkün değildir, ancak Erdoğan’ın siyasi geçmişini göz ardı etmemeleri kendi hayırlarına olacaktır.”

Öcalan'ın Çağrısı ve silah bırakma süreci

Yıldırım, PKK’nın tamamen silah bırakmasının teorik olarak mümkün olsa da pratikte zor bir süreç olduğunu belirtiyor:

“Öcalan’ın çağrısıyla tüm PKK’lıların silahlarını bırakmalarını beklemek iyimser bir tahmin olacaktır. Ancak PKK’nın birçok yöneticisinin geleceğini Suriye’de planladığı açık. Bu süreç, PKK’nın kağıt üstünde silah bırakmasıyla sonuçlanabilir, ancak bu durum Türkiye’nin toprak bütünlüğüne yönelik tehditleri tamamen ortadan kaldırmaz.”

Bu sürecin, Erdoğan’ın oy oranlarına bağlı olarak şekilleneceğini belirtiyor:

“Eğer Erdoğan düşüş trendini durduramazsa, süreci terk edebilir. 400 milletvekiliyle bir anayasa değişikliği yapılırsa, Erdoğan’ın daha fazla manevra alanı olacaktır. Ancak seçmenin bu denklemi satın alması başka bir konu. Süreç, Erdoğan için bir siyasi manevradır ve istenilen sonuçlar üretilmezse kolayca terk edilebilir.”

Kalıcı çözüm mü, geçici strateji mi?

Siyaset Bilimci Burak Yıldırım’a göre, süreç Kürt sorununun çözümüne yönelik kalıcı bir adım değil, iktidarın siyasi manevrası olarak değerlendirilmeli:

“Bu süreçten barış çıkması çok zor. Kürt sorununun çözümü için ne hukuki reformlar ne de toplumsal rıza üretmeye yönelik bir girişim var. Mevcut siyasi dinamikler değişirse, süreç hızla sona erebilir.”

"Öcalan'ın çağrısı hak ihlallerini sona erdirmek için bir fırsata dönüştürülsün"

2 Mart 2025

Diyarbakır'da Öcalan çağrısı: Sevinç ve gözyaşı

27 Şubat 2025

(EMK)