Uçan Süpürge Kadın İletişim ve Araştırma Derneği, Sabancı Vakfı'nın desteğiyle 54 ilde yürüttüğü "Çocuk Gelinler: Yıkıcı Gelenekler ve Ataerkil Sosyal Mirasın Mağdurları" Projesi kapsamında sürdürdüğü imza kampanyasına destek bekliyor.
Çocuk evliliklerine dair yasal düzenlemelerin yapılması, reşit olmayanların evliliğine izin verilmemesi ve bu toplumsal sorunun çözümü için somut adımlar atılması talebiyle düzenlenen kampanyada toplanan imzalar, Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne, ilgili bakanlıklara ve komisyonlara iletilecek.
Uçan Süpürge Proje Koordinatörü Selen Doğan, "Ne kadar çok imza toplarsak, bir şeyleri değiştirme yönündeki talebimizi o kadar güçlü biçimde seslendirebileceğiz" diyor.
"Erken yaşta ve zorla evlilikler bir masal dünyasının, yüzyıllar öncesinin, az gelişmiş toplumların, yoksulların ya da cahillerin sorunu değil. Hâlâ, hemen her ilde yaşanıyor. Sorun zaman aşımına uğramıyor. Kadınlar, nenelerinin, annelerinin hikâyelerini yaşamayı sürdürüyor, ama farklı biçimlerde. Belki yaşları 11 değil de 14 oluyor."
Talep ve öneriler
Doğan, Türkiye'de erken ve zorla evliliklerin önlenmesi için somut talep ve önerilerini ise şöyle sıralıyor:
* Evlilik yaşıyla ilgili düzenleme: Türkiye'de Medeni Kanun, 17 yaşındaki çocukların evlenmesine izin veriyor. Ancak hâkim izniyle evlilik yaşı 16'ya kadar inebiliyor. Yasa, "Hakim olağanüstü durumlarda ve pek önemli bir sebeple 16 yaşını doldurmuş olan erkek veya kadının evlenmesine izin verebilir" diyor. Ancak bu durumun istismar edildiğine dair çokça tanıklık dinledik. Dini törenle evlilikler de yaygın. Yasalar "suç" olarak tanımlasa da toplumsal mutabakatla sürdürülen, geleneğin bir parçasına dönüşen bir uygulama.
Evlilik yaşının en azından 18'e yükseltilmesi; hâkim onayı ile evliliklerin kötüye kullanılmasının engellenmesi çok önemli adımlar. Çocuk evliliklerinin, çocuk istismarı ve hak ihlali olduğunun farkına varan hâkimlerin çoğalması, hukuk sistemi içinde bu anlayışın yerleşmesi için yasa koyuculara çok büyük görev düşüyor.
* Zorunlu eğitimin 12 yıla yükseltilmesi: Kız çocukları ne kadar çok eğitim sistemi içinde kalırsa evlilik yaşı o kadar ileriye atıyor. Zorunlu eğitim süresinin sekiz yıldan 12 yıla çıkması, çok uzun süredir seslendirdiğimiz bir talep.
* İmam nikahına cezai müeyyide: Yasa imam nikahı gibi berdeli ve başlık parasını da yasaklıyor ancak engelleyemiyor. Daha ağır cezai müeyyideler ve denetim, caydırıcı olabilir. Yasa uygulayıcılar samimiyetle üzerine giderse bu sorun çözülebilir.
* Farkındalığın artması: Projenin temel hedefi, toplumda erken ve zorla evliliklere ilişkin anlayışı dönüştürebilmek. Bütün kişi ve kurumların çocuk evliliklerinin bir hak ihlali, bir çocuk istismarı biçimi, bir şiddet türü olduğu bilinciyle davranabilmesi çok önemli.
"Can yakan bir Türkiye fotoğrafı"
Doğan, bir kadın örgütünün bu hedeflere tek başına ulaşamayacağını vurguluyor, "Biz suya bir taş attık ve halkaları etrafında talepleri, ihtiyaçları, öncelikleri seslendirmeyi sürdürüyoruz" diyor.
"Türkiye'nin üçte ikisinde erken ve zorla evliliklerin ne kadar yaygın, kadınlar bunu nasıl yaşıyor biliyoruz, tanığız. Kadınlar, nasıl baş etme stratejileri geliştiriyor, tanığız. Kamu yöneticileri bunu ne kadar öteliyor, kadınları bu sorunla nasıl da baş başa bırakıyor, ona da tanığız. Ortaya can yakan bir Türkiye fotoğrafı çıkıyor. Fotoğraf ortaya koyuyor ki, erken ve zorla evliliklerin memleketi yok. Her yerde çok yaygın."
"20 yaşındaki evlilik de erken evliliktir"
Gittikleri hemen her ilde hemen herkesin "çocuk evliliklerine" karşı olduğunu dile getirdiğini anlatan Doğan, "Ancak erken yaşta evliliklerden söz ederken akıllarına yalnızca 12, 13 yaşlarındaki çocukların evlendirilmesi geliyordu" diye de ekliyor.
"Oysa biz, erken yaşta ve zorla evliliklerin 18, 19, 20 yaşlarındaki kadınların da sorunu olduğunu söylüyor, biliyoruz. Biliyoruz ki, her birey gelişimini farklı yaşlarda tamamlıyor, yaşam tarzları, koşulları farklı.
Yetişkin kadınların toplum baskısıyla, ataerkil baskılarla evliliğe zorlanması da, tek başına kendini var etmesinin önündeki görünür - görünmez engellerden kurtuluş olarak evliliği seçmesi de bir 'zorla evlilik' biçimi." (BB)
* Kampanyaya destek olmak ve imza vermek için tıklayın.
