8500 yıldır İstanbul'un oksijenini sağlayan Belgrad Ormanları geri dönülmez biçimde yok olma tehdidi altında.
Bu tehdide karşı Çekül Vakfı, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi'nin desteğiyle "Belgrad İçin Hareket Geç" kampanyası başlattı. Belgrad'ın "muhafa orman statüsü"nün muhafaza edilmesi isteniyor.
Belgrad Ormanları'nda tanıtılan kampanyanın sürpriz bir konuğu vardı; Hülya Avşar. Haftasonlarını ormanda yürüyüş yaparak geçiren Avşar, ormandaki kafe işletmecisinin çağrısı üzerine kampanyaya destek için gelmişti. Ormanın yok olmasına karşı duyduğu endişeyi dile getirdi.
Belgrad Ormanı son 130 yıl içinde üçte bir oranında küçüldü; 1840'larda 12.000 hektardı, bugün ise 5524.
Orman, 1950'de su üretim, erozyonu önleme, koruma gibi işlevleri nedeniyle "muhafaza ormanı statüsü" kazandı. Ayrıca üniversitenin de uygulama ve araştırma merkezi.
Başıboş köpekler
Boğaziçi'nin yanı başındaki orman Karadeniz, Akdeniz ve Orta Anadolu iklimin kesişme noktasında. Bu yüzden meşe baskın olmak üzere yüzlerce çeşit bitki türüne sahip.
146 kuş türü barındırıyor; Türkiye'de gözlenen kuş türü sayısının üçte biri. Çakal, karaca, sincap gibi 18 memeli tür yaşıyor; bu yabani hayvanlar bir heves alınıp sonra bakılamadıkları için ormana bırakılan yüzlerce başıboş köpeğin tehdidi altında.
Yılda 1 milyon kişilik "ilgi"yi kaldıramıyor
Ormanın içinde zamanla mesire alanları da oluşturularak, rekreasyon işlevi de eklendi. Kurulan yürüyüş parkurlarıyla özellikle haftasonları kentte yeşil alan bulamayan halkın uğrak mekanı oldu. Bir yılda ormana giren ortalama araç sayısı 350 bin, ziyaretçi sayısı ise 1 milyon. Ancak orman bu kadar "ilgi"yi kaldırabilecek durumda değil.
Üstelik geçen sene orman içindeki dokuz mesire alanın statüsü önceliği doğaya değil insana veren "tabiat parkı"na dönüştürüldü. Yönetmelik değişikliğiyle ormanın sorumluluğu Orman Bakanlığı'ndan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'na geçti; bu da yetki karmaşası yaratıyor.
Tabiat kanunu tehdidi
Şimdi ise "koruma değil, kullanıma açma" amacı taşıdığı gerekçesiyle eleştirilen "Tabiatı ve Biyoçeşitliliği Koruma Kanunu"nun tehdidi altında.
Çekül, tamamı "muhafaza ormanı" statüsünde olduğu yıllarda bile gerektiği gibi korunamayan Belgrad'ın, bu tasarıyla daha savunmasız duruma düşeceğini söylüyor.
Orman zaten plansız gelişmenin getirdiği yoğun bir stresle karşı karşıya. Rekreasyon ve av üretme alanlarında koruma ve kullanma dengesi göz ardı ediliyor. Dinlenme yerlerindeki ağaçların yüzde 60'ı hasta; yaşlı meşelerde tepe kurumaları söz konusu. Ayrıca hidrolojik denge bozulmalarına rastlanıyor.
Peki "Belgrad İçin Hareket Geç" kampanyası ne talep ediyor?
* Belgrad Ormanı'nda "Tabiat Parkı" statüsünden vazgeçilerek gerektiği gibi korunabilmesi için en başta olduğu gibi "Muhafaza Ormanı" olarak kalmalı.
* Rekreasyonel kullanım "koruma" anlayışı gözetilerek sınırlanmalı.
* Kentli-orman ve kent-orman içi dinlenme yerleri arasındaki ilişkiler İstanbul ölçeğinde düşünülmeli.
* Orman yönetimi tek elde toplanmalı, sivil toplum örgütleri ile birlikte ve bir danışma kurulu oluşturularak bilimsel verilerle yönetilmeli. (NV)
