Eskiler "ağzı olan konuşuyor" derdi. Bilgi teknolojileri bu beylik ifadeyi değiştirdi: İnternet bağlantısı olan yazıyor, görüşlerini açıklıyor ve projelerini cümle aleme ilân ediyor.
Kullanıcıyı tutabilene aşk olsun. Bir projeye, bir fikrin hayata geçmesine güç ve zaman mı yetmedi. O zaman birbirlerinin yüzlerini hiç görmemiş ve asla görmeyecek olan yüzler, binler ve on binler bir araya geliyor; bir kullanıcının birkaç ay ya da yılını alacak bir iş, birlikten doğan bu güçle bazen tek bir gecede kotarılıyor.
12 Mayıs 2011 tarihli Biamag'da yer alan Projelerinize Kaynak Sağlayabileceğiniz 10 Web Sitesi başlıklı yazıda, crowdfunding/crowd financing/crowdsourced capital kavramları çerçevesinde, sözünü ettiğimiz bu olgunun finansal boyutunu ele almıştık. Sanal imece (crowd sourcing) anlayışı günümüzde internetin en renkli ve en yaratıcı projelerine temel sağlıyor.
Moda ve hazırgiyim dünyası, sanal imecenin adeta hayat bulduğu alanlardan oldu. Paris, Londra, Milano ya da New York gibi merkezlerde bırakın bir tanıdığı olmayı, bu şehirlere uçabilmek için yol parasını biraraya getirmekte zorlanan tasarımcılar, artık çalışmalarını doğrudan tüketiciyle buluşturuyor.
Piyasa araştırmaları yapan Editd ( http://editd.com/ ) uzmanı Geoff Watts, "İnternet moda dünyasını demokratikleştiriyor" diyor. Ona göre, "moda trendleri artık eskiden olduğu gibi yukardan değil, tabandan belirleniyor." Bilişim uzmanı Watts, ortağı Julia Fowler ile birlikte trendleri belirlerken podyum ve defilelerin yanı sıra başta Facebook olmak üzere sosyal ağları, moda konulu e-günlükleri ve sokakları tarıyor.
İşte tasarımcının tüketiciyle buluştuğu, online mağaza açabileceğiniz 10 sanal platform:
Threadless ( http://www.threadless.com/ )
Threadless, 2000'lerin başında Chicago'da Jake Nickell ve Jacob DeHart tarafından, 1000 dolar sermayeyle kuruldu. Başarısıyla alanında birçok benzer siteye örnek oldu. Threadless'in faaliyetinin temelinde, diğer birçok sitede olduğu gibi tasarım yarışmaları yatıyor. Haftada bir düzenlenen yarışmaya ortalama bin 500 kişi katılıyor. Threadless ekibi bunlar arasından 10'unu seçiyor. Tasarımcılar para ve kuponlarla ödüllendiriliyor. Ayrıca her satıştan pay veriliyor.
Spreadshirt ( http://www.spreadshirt.com/ )
Merkezi Leipzig'de bulunan Spreadshirt, 2002 yılının Mayıs ayında Lukasz Gadowski ve Matthias Spieß tarafından kuruldu. 2006 yılında Fransız rakibi laFraise'i devralan Spreadshirt, Berlin, London, Paris, Utrecht ve Legnica'daki (Polonya) bürolarıyla alanında Avrupa'nın en büyüklerinden... 300 çalışanı olan Spreadshirt bünyesinde 75 bini aktif yarım milyonu aşkın online mağaza açılmış durumda. Üyeler siteye her hafta 30 bini aşkın yeni tasarım yüklüyor. Tişört motiflerinin toplamı ise 150 bini aşıyor. Spreadshirt bünyesinde online mağaza açmak isteyen tasarımcıların web tabanlı çalışabilmeleri için birçok araç sunuluyor. Görsel malzemeyi yükledikten sonra tişörtünüzün tasarımını Spreadshirt'te tamamlayabiliyorsunuz.
Garmz ( http://www.garmz.com/ )
Viyana merkezli sitenin sloganı "Güle güle hazır giyim sanayii, merhaba tasarımcılar" ( Good bye, fashion industry. Good morning, designers). Yarışma yöntemi bu platformda da geçerli. Tasarımcıların çalışmaları üyeler tarafından oylanıyor; hangi çalışmanın üretilip pazarlanacağına bu değerlendirme sonunda karar veriliyor.
Useabrand ( http://useabrand.com/ )
Garmz gibi yine Viyana merkezli bir platform olan Useabrand, 2007'de Anna Rihl ve Moritz Baier tarafından kuruldu. Site, "Modanın gerçek ruhu diktatörce değil, demokrattır" sloganını öne çıkarıyor. Tasarım yarışması kadın ve erkek olmak üzere iki kategoride, ayda bir düzenleniyor. Birinciye, çalışmasından bir adet üretilip gönderilmekle kalmıyor, ayrıca satılan her üründen 5'er euro ödeniyor. İkinci ve üçüncüler de eli boş gitmiyor. Onlara da 50 ve 30'ar euroluk kuponlar veriliyor.
Fashionstake ( http://www.fashionstake.com/ )
New York merkezli. 2009 Eylülünde Vivian Wenig ve Daniel Gulati tarafından kuruldu. Kullanıcılara sitede tasarımları oylamanın dışında başka etkinlik seçenekleri de sunuluyor. Site ya da tasarıcımcılara 50'den 500 dolara kadar çeşitli meblağlarda bağışta bulunanlara FashionWeek defilelerine davetiyeler ya da hediye paketleri gönderiliyor.
DesignByHumans ( http://www.designbyhumans.com/ )
2007'de Kaliforniya'da, Jamey Draper, Jason ve Matt Gutierrez kardeşler tarafından kuruldu. Günün, haftanın ve ayın olmak üzere birbirine bağlı üç yarışma birden düzenleniyor. "Günün tasarımı" kullanıcı oyları, yorumlar, yaratıcılık ve satış potansiyelleri gibi birden fazla kriter dikkate alınarak belirleniyor. 500 dolar nakitle ödüllendirilen günün tişörtü tasarımcıları, daha sonra haftanın birincisi olmak için yarışıyor. Haftanın tişörtü tasarımcısını 1000 dolar nakit, ayın galibini de 1750 dolarlık kupon ödülü bekliyor.
Cottoncow ( http://www.cottoncow.de/ )
Miro Adzan ve Daniel Wild tarafından 2006'da Münih'te kuruldu. Tasarımcıları paralı ödüllerin beklediği bir site. Birinci 250 euroyla ödüllendiriliyor. İlk 5'e giren tasarımlara satılan her tişört başına 2'şer euro ödeniyor.
A-B-T ( http://www.a-better-tomorrow.com/ )
A-B-T tarafından düzenlenen tişört yarışmasının galibinin payına 250 euro para ödülünün yanı sıra satılan her tişörtten 1'er euro düşüyor. Kullanıcılarına kendi online mağazalarını açma imkânı tanıyan A-B-T, kataloguna tişörtün yanı sıra şapka, ayakkabı ve kapşonlu svetşört (hoodie) eklemeyi de planlıyor.
Springleap ( http://www.springleap.com/ )
İki haftada bir yenilenen tasarım yarışmasının galibi tişörtler basılarak satışa sunuluyor. Yarışmada yalnızca kayıtlı kullanıcılar oy verme hakkına sahip.
Etsy ( http://www.etsy.com/ ):
Yalnızca tişört değil, el yapımı her türlü aksesuar ve ürünü satabileceğiniz ya da özgün hediyelikler temin edebileceğiniz bir site. Bir de Türkçe klonu var: emeksensin ( http://www.emeksensin.com/ ) (NH/EÖ)
