Fransa'da cumhurbaşkanı, doğrudan halk tarafından seçiliyor. Seçim beş yılda bir yapılıyor ve iki turlu. Birinci turda seçmen, bütün adaylar arasında seçimini yapıyor. Bu adaylardan birisi yüzde 50+1 oy alırsa, o aday seçimi kazanıyor ve 2. tura gerek kalmıyor. Birinci turda adaylardan hiçbiri yarıdan bir fazla çoğunluğu (geçerli oyların yarıdan bir fazlası) elde edemezse, 15 gün sonra 2. tur seçim yapılıyor.
2. tura, 1. turda en çok oy alan iki aday katılıyor. 2. tur seçimin sonucunda oyların çoğunu alan cumhurbaşkanı seçiliyor.
Fransa'da, cumhurbaşkanı seçimine 23 yaşını bitiren bütün Fransızlar aday olabiliyorlar. Ancak, adaylıklarının kesinleşmesi için, seçilmişlerden (belediye meclisi, il meclisi, bölge meclisi, millet meclisi, senato, Avrupa parlamentosu üyesi olanlardan) 500 kişinin adaylıkları için imza vermesi gerekiyor. Bu 500 kişinin 30 ayrı il, deniz aşırı il ya da senato üyeleri seçim bölgesinden olması ve bunlardan birisinde 50'nin üzerinde imzacının olmaması gerekiyor. Ayrıca, adaylar, seçimden önce, Anayasa Konseyi'ne mal bildiriminde bulunmak zorundalar.
Adayların kesin listesi, 19 Nisan günü Anayasa Konseyi'nce saptanıp açıklanacak. Seçimler Anayasa Konseyi'nin denetim ve gözetiminde yapılıyor.
Seçimin ilk turu 21 Nisan 2002'de, ikinci turu ise 5 Mayıs 2002'de yapılacak.
İlk kez bir zenci kadın aday
Şu anda, 16 aday var görünüyor. Bu kadar çok adaya ilk kez rastlanıyor. Bu adaylardan 12'si erkek, 4'ü kadın. Fransa'da cumhurbaşkanı seçimine ilk kez bir zenci kadın aday katılıyor: Fransız Güyana'sı milletvekili Christiane Taubira.
En önemli adaylar, şu andaki Cumhurbaşkanı Jacques Chirac (Jak Şirak) (De Gaulle'cü) ile şu andaki Başbakan Lionel Jospin (Lionel Jospen) (Sosyalist). Bunların dışında, Milli Hareket Genel Başkanı Jean-Marie Le Pen (Jan Mari Lö Pen)(ırkçı), Milli Hareket'in eski ikinci adamı Bruno Mégret (Brüno Megre), CPNT (Av, Balık Avı, Doğa ve Gelenek Hareketi) Başkanı Jean Saint-Josse (Jan Sen-Jos), Liberal Demokrasi (DL) Başkanı aşırı liberal Alain Madelin (Alen Madlen), Fransız Komünist Partisi Genel Sekreteri Robert Hue (Rober Hü), Hükümet ortağı Radikal Sol Parti milletvekili Christiane Taubira (Kristiyan Tobira), Yeşiller'den Noel Mamere (Noel Mamer), Troçkist Olivier Besancenot (Olivie Bözansöno), Daniel Gluckstein (Daniel Glüksten) ve Arlette Laguiller (Arlet Lagiyye), Çevreci Corinne Lepage (Korin Löpaj), sağ kesimdem Christine Boutin (Kristin Buten) , eski eğitim bakanlarından merkezin adayı François Bayrou (Fransua Bayru) ve Yurttaşlar Hareketi'nin kurucusu ve Jospen'in eski içişleri bakanı Jean-Pierre Chevenement (Jan-Piyer Şövenman).
Adayların içinde marjinal düşünceleri savunanlar var. Ancak bunların hiçbir şansları yok. Şansı olanların ise yeni şeyler söylemekte zorlandıkları belirtiliyor.
Birinci turda sonuçlanması beklenmiyor
Seçimin birinci turda sonuçlanması beklenmiyor. İkinci turun ise Jacques Chirac ile Lionel Jospin arasında geçeceği kesin gibi.
Ancak, bu iki adayın, birinci turda, oyların % 45'inin üzerine çıkamayacakları belirtiliyor. Şu sıralar yapılan halkoylamalarında, Chirac % 22, Jospin ise % 18 dolayında destek buluyor. İkinci tur seçimler için yapılan halk oylamaları ise, iki adayın başa baş yarıştığını gösteriyor.
Seçmenin tutumu
Seçmenlerin büyük bir bölümü kararsız. Kararsız seçmenlerin, karar vermek için, seçime iki gün kalıncaya kadar bekleyecekleri belirtiliyor. Ancak, seçmenin dörtte üçünün, Chirac ile Jospin arasında ciddi bir fark olmadığı, hangisi seçilirse seçilsin fazla bir şey değişmeyeceği düşüncesinde olduğu belirtiliyor. Gerçekten de, bu iki aday, mevcut durumu değiştirmeye yönelik radikal öneriler getirmiyorlar.
Programları, kelimeler değişse, cümle kuruluşlarında farklar olsa da özde çok farklı değil. Sosyal sorunlara, eğitim ve sağlık sorunlarına ilişkin görüşlerini açıklarken birbirlerini kolluyorlar. Jospin'in konuşma tonu biraz daha sol, o kadar. Ancak, son günlerde kamuoyu yoklamalarında biraz gerileyince, Jospin'in sol söylevi biraz daha öne çıkardığı belirtiliyor.
Chirac ise, merkez sağ oyları almaya yönelik olarak biraz daha sağ, biraz daha muhafazakar ve cumhuriyetçi bir yaklaşımı sergiliyor. Bu durum, seçimlere ilgiyi azaltıyor. Katılımın fazla olmaması şaşırtıcı olmayacak. Bu duruma hem orta sınıfın durumundan çok fazla şikayetçi olmaması hem de durumunda ilerleme yönünde önemli değişiklikler olabileceğine inanmaması rol oynuyor.
Milletvekili seçimi de bu yıl
Fransa'da, bu yıl içinde, milletvekili genel seçimi de yapılacak. Cumhurbaşkanının kim olacağı, milletvekili seçimini de etkileyecek. Çünkü, cumhurbaşkanı ile Meclis çoğunluğunun farklı partilerden olması, rejimin işleyişinde sorunlar yaratıyor. Bunun nedeni, Fransa'da cumhurbaşkanının Yürütmenin gerçek başı olması, önemli icra yetkilerine sahip olması. Cumhurbaşkanı bir partiden, Başbakan başka partiden olunca, yürütmede karar alma konusunda zorluklar doğabiliyor. Daha önceki dönemlerde bu durum yaşandı. Bu bakımdan, cumhurbaşkanı seçimi, milletvekili seçimi için de önemli bir gösterge olabilecek.(ZÜ/NU)
