Lezbiyen, gey ve biseksüel (LGB) çalışanlar iş başvurularında neler yaşıyor? Ne gibi muamelelere maruz kalıyorlar? Çalışmaya başlayanları ne gibi sıkıntılar bekliyor? Açık olan ve olmayan LGB emekçilerin yaşadıkları nerelerde benzerlik gösteriyor, ne gibi durumlarda ayrışıyor? Askerlik ve medeni durum çalışanların önüne hangi hallerde sorun olarak çıkıyor?
Bu soruların yanıtlarını, Kaos GL'nin Ankara'da düzenlediği ve çeşitli şehirlerden gelen işçi ve işsizlerin katıldığı "LGB İşçi Buluşması"nda yapılan grup çalışmasındaki aktarımlardan derledik.
Eğitim süreci: LGB'ler için en sancılı süreç lisenin ardından üniversite tercihi yaparken ya da üniversiteyi bitirdikten sonra meslek seçiminde yaşanıyor. Çok sayıda eşcinsel ve biseksüel kişi uzmanlıkları olmamsına ya da yapmak istemedikleri halde "eşcinsel mesleği" olarak lanse edilen meslek gruplarına yöneliyorlar. Bunların başında da iç mimarlık, reklamcılık, sinema sektörü, modacılık geliyor.
İş başvuru süreci: Özel ve kamuda bazı sorunlar farklılık gösterse de çok sayıda LGB birey iş başvurularında benzer sıkıntılar yaşıyor. Bunlardan öne çıkan birkaçı şöyle:
* Mülakatlarda "eşcinsel görünmek" ya da siz beyan etmeseniz de "eşcinsel sanılmak" işe alınmama sebebi oluyor. Bu nedenle çok sayıda kişi kılık kıyafetten hal ve hareketlere kadar birçok şeye dikkat etmek ve heteroseksüel olduğuna dair bir intiba vermek zorunda bırakılıyor.
* Askerliğinin yapmamak tüm erkekler için sorun olurken, eşcinsel olduğu için çürük raporu alanlar doğrudan başvurularda doğrudan eleniyorlar.
* Özellikle kamudaki bazı bölümler için özel hayat kontrolü yapılıyor. Yaşadığınız mahalleye gelip bakkalınızla, komşunuzla görüşüyorlar. Kişi eğer yaşadığınız yerde cinsel kimliğinizle ilgili bir olumsuzluk yaşadıysa ve görüşmeyi yapanlara aktarılırsa bu kamuda bir işe girmenize engel oluyor.
* Ayrıca aday memuriyet sürecinde "memuriyete uygun olup olmadığınıza" karar verilen iki yıllık bir süre var. Bu esnada toplumsal normlara ve genel ahlaka uygun yaşamak zorundasınız.
* Sözgelimi bir dergiye, yayınevine ya da gazeteye başvurdunuz. Kişi, eşcinsel olduğu anlaşılacağı kaygısıyla CV'sine Kaos GL Dergisi'nde yazı yazdığına dair bir ifade koyamıyor.
* Akademik başvurularda LGBTT alanında yapılan çalışmalar elenme nedeni olabiliyor.
* Ayrıca, açık bir eşcinsel veya biseksüel olmak iş başvurularında sıkıntı yaratabiliyor.
Buluşma'ya katılanların anlattıklarına göre "LGB bireyler başvurduğu işe uygun özelliklere, fiziki ya da akademik yeterliliklere sahip olsa dahi işverenin ya da insan kaynakları bölümündeki görüşmecilerin homofobileri, siyasi fikirleri ve/veya ahlaki yapıları nedeniyle işe alınmayabiliyorlar.
İş görüşmelerini geçip işe kabul edilen LGB bireyler çalışma hayatında cinsel yönelimleriyle ilgili sorunlar yaşıyorlar.
Kamuda hiç, özel sektörde de çoğu zaman açık olamadıklarını söyleyen katılımcıların grup çalışmasında anlattıkları problemlerden bazıları şöyle:
* Herkesin heteroseksüel sayılması ve tüm sosyal düzenlemelerin buna göre yapılması LGB çalışanların sosyalleşme sorunları yaşamalarına ve yalnızlaşmalarına neden oluyor.
* "Eşcinsellik şüphesi" terfi almayı engelleyebiliyor. Bu bazen görev yapılan yerden başka bir yere ya da şehre sürülmek şeklinde de olabiliyor.
* Eşi, çocuğu, nişanlısı ya da sözlüsü rahatsızlanan heteroseksüeller izin alabilirken sevgilisi rahatsızlanan bir eşcinsel veya biseksüel bunu gerekçe göstererek izi alamıyor.
* Cinsel yönelimi öğrenilen kişilere özellikle de kamuda yıldırma politikaları uygulanıyor. Bu kişiye tazminat ödememek için yapılan bu tavrın çoğunlukla nedeni kişinin istifa etmesini sağlamak.
* Medeni durum işyerindeki iş bölümünde etkili oluyor. Geç saatlerdeki ya da şehir dışındaki görevler genel de bekarlara veriliyor. Heteroseksüel ve bekar olan çalışanlar evlendiklerinde bu durumdan kurtulmalarına rağmen hemcins evliliğinin yasal olmadığı Türkiye'de LGB çalışanlar bu sorunu daimi yaşıyorlar.
Bunların yanı sıra işyerinde açık olan LGB çalışanların yaptıkları hataların cinsel yönelimlerine dayandırılması ve/veya tazminat vermemek için cinsel kimliğini afişe etmekle şantaj yapma da çalışma hayatında yaşanılan diğer sorunlardan bazıları.
Travesti ve transseksüeller içinse durum daha sorunlu. Çünkü, iş başvurusunda bulunan çok sayıda travesti ve transseksüel iş görüşmelerine dahi çağrılmıyorlar.(BÇ)
* Lambdaistanbul'un cinsel yönelimi nedeniyle ayrımcılığa uğrayanlara destek ve bilgi verdiği Danışma Hattı'nın telefon numarası 0212 244 57 62. Bunun yanı sıra Kaos GL'nin hukuki destek hattı da bilgi alınabilecek adreslerden biri. Ulaşmak için [email protected] adresine elektronik posta atılabilir.
