Kısa adı TÜİK olan Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2008’in üçüncü çeyreğine ilişkin büyüme ve eylül ayı işsizlik verileri, krizin etkilerinin dalga dalga gelmeye başladığını ve ciddi bir yoksullaşma ve işsizlik konjonktürüne girildiğini ortaya koydu.
Büyüme düşüyor
TÜİK’e göre, 2008 üçüncü çeyrek büyümesi yüzde 0,5 olarak gerçekleşti. TÜİK, ikinci çeyrek için önceden yüzde 1,9 olarak açıklanan veriyi bu kez yükselterek düzeltmiş ve yüzde 2,3’e çıkarmış. Böyle olunca 9 ayın büyüme oranı da yüzde 3 gibi duruyor. Ancak, üçüncü çeyrekte hasat dönemi olması nedeniyle tarımın pozitif etkisi ile olduğundan daha düşük görünen ekonomik daralmanın, son çeyrekte ağırlaşması ve 2006 ya kadar yüzde 7’lerde büyüyen ekonominin 2007’deki yüzde 4,5 tan sonra 2008’i yüzde 2 dolayında kapatacağı söylenebilir.
Sektörler daralıyor
2008 üçüncü çeyreğin büyüme verileri sektörel olarak ele alındığında tarımın tek pozitif büyüyen ve yüzde 2,2'yle sezonu kapatan sektör olduğu görülüyor. Buna karşılık imalat sanayisinde yüzde 1,1 daralmanın yaşandığı üçüncü sektörde, inşaatın iyice bunalıma girdiği ve yüzde 4,3 küçüldüğü anlaşılıyor. İmalat sanayisiyle birlikte ticaretin de üçüncü çeyrekte daraldığı ve sezonu yüzde 1,8 daralmayla kapadığı anlaşılıyor. İmalattaki daralmanın son çeyrekte ticarette de görüleceği söylenebilir.
Dünya Bankası’nın son tahminlerine göre, dünya ekonomisi 2009’da yüzde 0,9 büyüyecek ve Türkiye’nin 2008 büyüme hızı yüzde 3, 2009 büyümesiyse yüzde 1,7 olacak.
2008’in dokuz ayında yüzde 3 büyüyen Türkiye’nin iyice daralma yaşanan son çeyrek sonuçlarıyla büyümesini yüzde 2’de ancak tutabilmesi, DB’nin tahminlerini fazla iyimser yapıyor. DB’nin 2009 için öngörülen yüzde 1,7 büyüme tahmini de yine çok pembe bir senaryoya dayanıyor.
Ekonomide başlayan daralma işsizliğin tırmanmasıyla paralel seyrediyor. Mayıs ayından bu yana işsiz sayısı 385 bin kişi artmış durumda. TÜİK’in eylül işgücü anketi sonuçlarına göre, Türkiye genelinde işsiz sayısı geçen eylüle göre 295 bin kişi arttı ve 2 milyon 548 bin kişiye yükseldi.
Böylece işsizlik oranı da 1 puanlık artışla yüzde 10,3’e çıktı. Kentsel yerlerde işsizlik oranı 0,5 puanlık artışla yüzde 12,3, kırsal yerlerdeyse 1,5 puanlık artışla yüzde 7,1 oldu.
Yine eylül itibarıyla tarım dışı işsizlik oranı geçen yılın aynı dönemine göre 1,3 puanlık artışla yüzde 13,3 seviyesinde gerçekleşti.
İşsizlik, bekleneceği gibi kadınlar arasında daha yüksek. Erkeklerde yüzde 11,8 olan tarım dışı işsizlik, kadınlarda yüzde 19,2 olarak gerçekleşti.
İşsizlerde okumuş işsizliği de yüksek. Toplam işsizlerin yüzde 45’i lise ve üniversite mezunu. İşsizlerin yüzde 28’i bir yıldan uzun süredir işsizler. (MS/TK)
