Hurma; Mağrip’ten Levant’a, Mezopotamya’dan Arap yarımadası ve İran’a kadar çok geniş bir bölgenin kültürlerinde tarih boyunca yeri olan bir meyve. Dolayısıyla üç semavi din için de önemli.
İslam’da gerek Kur'ân gerek hadislerde birçok kez atıf yapılan bu meyve, özellikle ramazan ayında büyük rağbet görüyor.
Yakın zamanda X’te Türkiye’nin hurma ithalatıyla ilgili bir habere rastladım. “Ramazan sofralarının vazgeçilmez lezzeti” için 2023’te 24 ülkeden 54 bin 458 ton alım yapılmış ve toplam 73 milyon 397 bin dolar ödenmiş. “En fazla ithalat yapılan ülkeler” ise Filistin, Suudi Arabistan, İran ve Mısır olarak sıralanmış.
Filistin’e dair gelişmelerin gündemin ilk sıralarında yer aldığı şu günlerde oldukça dikkat çekici bir veri. Üstelik beri yanda, Gazze’de 173 gündür süren saldırılara rağmen İsrail ve Türkiye arasındaki ticari ilişkiler tam sürat devam ederken…
'Yerli ve milli' şirketlerin yatırım alanı İsrail
AA haberinde yer almayan İsrail verisi
Haberin kaynağı Anadolu Ajansı (AA). 7 Mart tarihinde yayımlanan “Türkiye, 5 yılda 261 milyon dolarlık hurma ithal etti” başlıklı haberde Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerinden faydalanılmış.
2019-2023 yıllarına ait hurma ithalatı verilerinin yer aldığı haberde, “En fazla ithalat Filistin’den” başlığı altında şöyle deniliyor: “Geçen yıl itibarıyla 24 ülkeden hurma satın alındı. Filistin, 15 milyon 657 bin dolarla Suudi Arabistan'ı geride bırakarak ithalat sıralamasında zirveye yerleşti.”
🇹🇷Türkiye, 5 yılda 261 milyon dolarlık hurma ithal etti
— AA Ekonomi Finans (@aa_finans) March 8, 2024
🇵🇸Hurma ithalatında Filistin, 15 milyon 657 bin dolarla Suudi Arabistan'ı geride bırakarak zirvede yer aldı
👇İşte Türkiye’nin hurma ithalatına ilişkin veriler pic.twitter.com/6TWAvQDzAi
Söz konusu sıralama için ödeme verileri baz alınırken, ülkelere göre miktar verileri ise es geçilmiş. Dolayısıyla istikamet, TÜİK Dış Ticaret İstatistikleri veritabanı.
TÜİK verilerine göre, Türkiye’nin en fazla hurma ithal ettiği ilk 10 ülke şöyle:
- İran - 22 bin 221 ton (10,5 milyon dolar)
- Suudi Arabistan - 10 bin 462 ton (13,3 milyon dolar)
- Tunus - 5 bin 225 ton (9,71 milyon dolar)
- Irak - 3 bin 696 ton (1,37 milyon dolar)
- Filistin - 3 bin 28 ton (15,65 milyon dolar)
- İsrail - 2 bin 888 ton (6,15 milyon dolar)
- Mısır - 2 bin 752 ton (10,42 milyon dolar)
- Cezayir - 1055 ton (2,91 milyon dolar)
- BAE - 905 kg (1,04 milyon dolar)
- Ürdün - 677 kg (945 bin dolar)
AA’nın ‘es geçtiği’ veri bu. İran, Suudi Arabistan, Tunus ve Irak’tan sonra 3 bin 28 tonla Filistin beşinci sırada yer alırken, altıncı sırada 2 bin 888 tonla İsrail var. Aradaki fark sadece 140 ton.
2023’te Türkiye’nin hurma ihtiyacının yüzde 40’ı İran’dan, yüzde 19’u ise Suudi Arabistan’dan karşılanmış. Filistin yüzde 5,6’ya, İsrail ise yüzde 5,3’e tekabül ediyor.
Filistin hurması vergiden muaf ama…
Evet, Türkiye, yıllık 3 bin ton Filistin hurmasına gümrük vergisi muafiyeti uyguluyor. 27 ülkeye ihraç edilen Filistin hurmasının yaklaşık yarısını Türkiye alıyor. Buraya kadar tamam.
Ancak Türkiye, İsrail’in en büyük hurma üreticileri için de önemli bir pazar olmaya devam ediyor.
İsrail’in önde gelen hurma üreticilerinden Hadiklaim, yılda 10 bin ton ‘Mecdul’ (Medjool) hurması ihraç ediyor ve Türkiye’yi ‘geleneksel pazarları’ arasında sayıyor.
Ancak bir nevi AA’nın yaptığı gibi, çarşı ve pazarda da İsrail menşeli hurmalar yokmuş gibi davranılıyor. Genelde “Kudüs hurması” adıyla piyasaya sürülen ve tezgâhlarda açık satılacak şekilde yerini alan İsrail hurmaları, bu ramazanda da sofralardan eksik olmadı.
Kudüs hurması olarak satılan hurmaların İsrail ürünü olduğunu biliyor musunuz? #BDS
— BDS Türkiye (@israileboykot) June 18, 2015
BDS Hareketi: “İsrail hurmalarını boykot edin”
Son olarak, “Ramazan’da orucunuzu İsrail hurması ile açmayın. Filistin halkıyla dayanışma içinde olun” diyen Uluslararası BDS Hareketi’nin çağrısını hatırlatmakta fayda var.
İsrail’e karşı boykot, yatırımların geri çekilmesi ve yaptırımlar (Boycott, Divestment, Sanctions) hareketi BDS, İsrail’de veya işgal altındaki Batı Şeria’da yer alan yerleşim birimlerinde üretilen veya paketlenen hurmaların satın alınmaması çağrısı yapıyor:
“Hadiklaim, İsrail’in en büyük hurma ihracatçılarından biri. Ürettikleri hurmalar, süpermarketlerde King Solomon, Jordan River ve Jordan River Bio-Top etiketleri altında satılıyor. Ayrıca şu şirketleri boykot edin: Mehadrin, MTex, Edom, Carmel Agrexco ve Arava.”
BDS Türkiye: İşgal ve soykırım suçlusu İsrail ile tüm ilişkiler kesilsin
(VC)
