* Dr. Recep Akdağ 2002-2013 ve 2016-2017 yılları arasında sağlık bakanıydı. Zatürre aşısının ücretsiz yapılacağı risk gruplarını belirleyen 2008 tarihli Sağlık Uygulama Tebliği onun imzasıyla yayınlanmıştı.
Sağlık Bakanlığı zatürre (pnömokok) hastalığının tedavisinde kullanılan konjuge aşı türünü risk altındaki hastalara ücretsiz yapma kararını 2008'de almıştı. Bu uygulama 23 Eylül 2016'da Hürriyet'te yayınlanan bir haberle yeniden gündeme geldi.
Ancak 29 Eylül 2008'de Resmi Gazete'de yayınlanan Sağlık Uygulama Tebliği'nin uygulamasında sorunlar var.
Hüriyet'te yayınlanan habere göre daha önce zatürre aşısı yapılmamış kişilere önce konjuge aşı; 8 hafta veya durumuna göre 1 yıl sonra polisakkarit zatürre aşıları yapılacaktı.
İki tür zatürre aşısı var
Zatürre hastalığına neden olan en önemli bakteri “Pnömokok”a karşı en etkili koruma aşıyla tedavide sağlanıyor. Bu bakteriye karşı uygulanan iki tür aşı var: Polisakkarit ve konjuge aşıları.
Polisakkarit aşıyı hastalığın risk grubundakiler ile 65 yaş üstü kişiler ve kronik hastalıklarıyla ilgili raporu olanlar eczanelere başvurarak yaptırabiliyordu. Ancak aşının koruma süresi beş yıl ve tekrarlanması gerekiyor. Aşı çocuklarda iki yaşından önce etki göstermiyor.
Konjuge aşı ise, polisakkarit aşıya göre daha yüksek koruma sağlıyor ve çocuklara da yapılabiliyor.
Konjuge ve polisakkarit aşı için ilaç piyasasında iki marka var.
Eczanelerde yok
Ancak zatürre aşısı olmak için aile hekimine başvuran bir okurumuzun yaşadıkları, Sağlık Bakanlığı'nın tebliğdeki hizmeti vermediğini ortaya koydu. Aşı talebiyle gittiği doktor kendisine polisakkarit temelli olan markayı yazdı. Ancak bu marka eczanelerde yok.
Yaşanan durumu bianet’e değerlendiren Göğüs Hastalıkları uzmanı Doç. Dr. Osman Elbek, polisakkarit temelli aşı artık üretilmediği için hastalara konjuge temelli aşı markasını yazdıklarını söylüyor. Fakat konjuge aşı markasını devlet Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kapsamında karşılasa da bir grup doktor ve eczacının bundan haberi yok.
Zatürre riski altında bir hastaysanız ve aşı olmanız gerekiyorsa, eczaneden ücretli aşı olmak zorundasınız. Sağlık Bakanlığı’nın 2008'de yayınladığı tebliğin şu anda bir hükmü yok.
Sağlık Bakanlığı’na ulaşılmıyor
Konuya ilişkin bilgi alabilmek için Sağlık Bakanlığı’na, Eczacılar Odası’na, polisakkarit temelli aşının üretici firmasına ulaşmaya çalıştık. Sağlık Bakanlığı tarafından Türkiye Halk Sağlığı Kurumu’na yönlendirildik ancak aşıyla ilgili birimden yanıt alamadık.
Eczacılar Odası: Sağlık Bakanlığı'nı arayın
İstanbul Eczacılar Odası “Aşı piyasada olmadığı için eczaneler veremiyor. Bizden bu konuda bilgi alamazsınız. Sağlık Bakanlığı’nı arayın” yanıtını verdi.
Üretici firma: Üretimi 2016 sonunda durdurduk
Polisakkarit temelli aşı markasının üretici firması ise, aşının üretimini 2016 sonunda durdurduklarını, piyasada kalan aşıların ise kullanım sürelerinin Haziran 2017’de dolduğunu ve bu bilgileri Sağlık Bakanlığı ile Eczacılar Birliği’ne bildirdiklerini söylediler.
Doç. Dr. Elbek: Sorunu kamusal otoritenin çözmesi lazım
Dr. Elbek, uzmanların bu konudan haberdar olduğunu ve iki tür aşının da kamusal güvence altında halka ücretsiz ulaştırılması gerektiğini söyledi:
"Konjuge aşının da polisakkarit aşının da uygun koşullarda piyasada bulunması ve hastaların hizmetine sunulabilir lazım. Çünkü bunlar farklı gruplarda, farklı biçimlerde yapılan aşılar. Hekim hastasının yaşına, grubuna, önceden polisakkarit yapılmış mı yapılmamış mı gibi özelliklere göre yapacağı aşı türünü seçiyor.
“Eğer ilgili firma aşılardan birini temin etmiyorsa, bu önemli bir koruyucu sağlık hizmeti olduğu için kamusal otoritenin sorunu çözmesi lazım.
“Güncel pratikte polisakkarit temelli aşıyı bulamadığımız için her hastayı konjuge temelli aşıya yönlendiriyoruz. Konjuge temelli aşı daha pahalı olduğu için ekonomik engellere tabi ve hekimlerin bir kısmı bilmediği için bu aşıyı yazmıyor. Daha birinci noktada isteseniz de sağlık hizmetinde koruyucu tedavi olan yönteme ulaşamıyorsunuz.
“Aşılar kamusal güvence altında ücretsiz ulaştırılmalıdır”
"Sosyal Güvenlik Kurumu'nun konjuge temelli aşıyı karşılaması gerekiyor. Ülkede sağlık otoritesinin bilimsel danışma kurulu var. Onlar bir grup tanımlıyorlar ve örneğin diyor ki ‘65 yaş üstü kişilere pnömokok aşısı önerilir’. Sağlık Bakanlığı da onay veriyor. Fakat onayın gereği olarak ilaç piyasada ve ücretsiz olmalı.
"Konu bu aşamada sağlıktan çıkıp ekonomi politik tarafa giriyor. O yüzden temel talep şu olmalı: Piyasada mevcut aşı seçeneklerinin tümü olmalıdır ve kamusal otoritenin bilimsel danışma kurulunda tanımlanan gruplara kamusal güvence altında sunulmalıdır.
"Dünyada önleyici tıp ve koruyucu hekimlik açısından ilacın yararı kesinlikle gösterilmiş bir grup varsa, devlet uygun olan aşıyı kişinin sosyal güvenlik statüsü, ilacın hangi hastanede reçete edildiği fark etmeksizin kamu güvencesi altında ücretsiz olarak ulaştırmak zorundadır.”
Aşılar kimlere ücretsiz?
Sağlık Bakanlığı’nın yayınladığı tebliğe göre konjuge temelli aşı; kalp ve damar, akciğer, karaciğer, böbrek gibi kronik hastalıkları bulunan, menenjit olma riski yüksek olan, kanser tedavisi gören, bağışıklık sistemi baskılanan ve 65 yaşından büyük olanlara ücretsiz.
Bu risk grubundakiler tebliğ uygulandığı durumda konjuge aşıyı, aile hekimlerine, devlet ve üniversite hastanelerine başvurarak yaptırabileceklerdi. (TP/HK)
.jpg)
