Ülke geneline yayın yapan basın organlarındaki tekelleşme olgusu, sermayeyi güçlendirme aracı olarak kullanılması, sermayeden beslenmesi, aslında kaygılanılması gereken bir tabloya neden oluyor.
Gerek bu olguyu dengelemek, gerekse toplumsal dinamikleri ayakta tutmak, yerel demokrasiyi güçlendirmek adına atılması gereken adımlardan geri durmamak gerekiyor.
Algı sorunu
Yerel basından bahsedilirken korunup kollanması gereken, ama bu amaçla hiçbir şey yapılmayan, dahası fazlaca dikkat edilmesine gerek duyulmayan bir mecra algılamasına şahit oluyoruz. Merkezi hükümette, bürokrasinin merkez teşkilatlarında ve yaygın basında temerküz eden bu bakış açısının mutlak surette değişmesine ihtiyaç var.
Yerel demokrasinin güçlenebilmesi de ancak güçlü bir yerel basının varlığı ile mümkün olabilecektir. Olayların arka planlarını ortaya koyabilecek, doğru bilgi ile kamuoyunu buluşturabilecek bir yerel basın aynı zamanda demokrasinin sağlıklı bir zeminde yürümesine de aracılık edecektir. Yerel basına evin küçük çocuğu, idare edilecek bir mecra gözü ile bakmak en basitinden haksızlıktır.
Yerel basının sorunları nedir?
Yerel basın ağır ekonomik sorunlarla karşı karşıya.
Yetişmiş ve yeterli eleman sıkıntısı çekiyor.
Kurumsallaşamama sorunu yaşanıyor.
Anadolu'nun çoğu şehrinde yerel gazeteler, matbaaya ilave iş ve basın ilan gelirleri için çıkıyor; ki bu da kaliteyi düşürüyor.
Gecekondu gazeteler (basın-ilan gelirleri için çıkan) ve seçim dönemlerinde çıkan gazeteler yerel basının saygınlığına gölge düşürüyor.
Haber kaynaklarının kısıtlılığı, yerli yersiz konulan demeç yasakları haber almanın önündeki en büyük engeller olarak duruyor.
Güçlü ekonomik ve kurumsal yapıların tesis edilememiş olması, reklam verenle haberci ve kurumu arasındaki ilişkilerde sağlıklı olmayan bir yapıyı ortaya koyuyor.
Ceza Yasası ile birlikte hayata geçen yaptırımlar yerel basının kaldırabileceği düzeyin çok üzerinde. Şu ana kadar bu konuda ciddi bir sorun yaşanmamış olmakla birlikte, düzenlemelerin mutlak surette gözden geçirilmesi ihtiyacı var.
Sık sık resmi ilan tanımlaması sorunu yaşanıyor. Hükümet tarafından ihale ilanlarının gazetelerde ya yayımlanmaması ya da toplu yayımlanmasına imkan tanıyan bir yasanın gündeme alındığı haberleri geliyor. Bu yerel basının gelirleri açısından bir tehdit olmakla birlikte, ihalelerin şeffaflığı ve kamu yararı açısından da sakıncalı bir durum.
Yerel basının sorunlarının çözüm yolları neler olabilir?
Yerel basın organlarının teknik altyapı yatırımlarını yapabilmelerini kolaylaştırmak adına KOBİ statüsüne alınmaları sağlanmalıdır.
Makine ve teçhizat alım ve ithallerinde muafiyetler getirilmelidir.
Gazetecinin haber toplamasını kolaylaştırma adına telefon, İnternet bağlantısı gibi giderlerinde indirim sağlanmalı.
Sarı Basın Kartı sadece renkli bir kart olmaktan çıkarılmalı, işlevsel bir kimlik haline dönüştürülmelidir. Yaygın basın için önemli olmayan kart, yerel basın için son derece önemlidir.
İletişim fakültesi öğrencilerinin stajlarının yerel basında yapılması sağlanmalıdır. Bu amaçla çıraklık eğitiminde olduğu gibi öğrenci ve işletmeler teşvik edilmelidir.
Gazetecilik meslek örgütleri kamu yararına dernek statüsüne alınmalı, eğitim amaçlı tesis yapabilmeleri için arsa ve bina yapımı konusunda teşvik sağlanmalıdır. Meslek örgütlerinin eğitim, denetim, ombudsmanlık yapabileceği, rekabeti destekleyebileceği bir yapıya kavuşması sağlanmalıdır. Tabii ki bunu başkaları değil, biz gazeteciler yapacaktır.
Yaygın meslek örgütlerinin yapılarında yerel basın daha etkin temsil edilmelidir. Bu vurgulayageldiğimiz algı ve ağırlık sorunları bağlamında hayati bir gerekliliktir.
Yerel basın kuruluşlarına sigorta prim teşviki sağlanmalıdır.
Enerji kullanımlarında tarife kolaylığı sağlanmalıdır.
Kağıt temini konusunda kolaylıklar sağlanmalıdır.
Bilgisayar program desteği sağlanmalıdır.
Basın kanunundan kaynaklanan ağır para cezaları gözden geçirilmelidir.
Basın savcılığı sistemi güçlendirilmeli, cevap ve düzeltme haklarının istismarı önlenmeli, bu hakların kullanımı sırasında, hüküm, titizlikle incelenerek verilmelidir.
Eğitim faaliyetlerine ağırlık verilmelidir. İletişim Fakülteleri ile meslek mensuplarının ilişkileri artırılmalı. Yurtdışı eğitim imkanları verilmelidir.
Basın-Yayın Enformasyon Genel Müdürlüğü'nün finansmanı karşıladığı sayfa düzeni eğitimleri verilmeli ve uygulamaları hayata geçirilmelidir.
2 yılda bir Yerel Basın Şurası toplanmalıdır.
Haber alma özgürlüğünün önündeki engeller kaldırılmalıdır. Bilgi verme ile demeç verme arasındaki ayırım mülki amirlere iyi aktarılmalıdır.
Meslekte rekabeti artırıcı özendirme yarışmaları düzenlenmelidir.
Kahvehane ve çay bahçelerine gazete alınmasını zorunlu kılan yönetmeliğin hayata geçmesi sağlanmalıdır.
Basın İlan Kurumu
Son olarak Basın İlan Kurumu ile ilgili sorunlar ve çözüm önerileri:
* Basın-İlan Kurumu gelirlerinin tahakkuk zamanlamasını değiştirmek yerel basını sarsmıştır. Her ayın başında bir önceki aya ilişkin ilan ücretleri ödenirken, 2005 Yılı sonlarından bu yana ilan paraları bir sonraki ayda iki taksit halinde verilmektedir. Bu uygulamadan vazgeçilerek her ayın 15'inde bir defada ödeme yapılmalıdır.
* Basın-İlan Kurumu'ndan geçen ilanlarla ilgili Bakanlar Kurulu'na sunulduğu bilgisi ulaşan yasal düzenlemeden vazgeçilmedir. Bu taslak Bakanlar Kurulu'ndan Meclise inmemelidir.
* Basın-İlan Kurumu'nun 3 büyük ilde kurumsal olarak verdiği kredilerin Anadolu Basını'na da verilmesini sağlayacak yasal düzenleme gerçekleştirilmelidir.
* Basın-İlan Kurumu naylon tirajlara geçit vermemeli, tirajlar konusundaki denetimlerini gerçeğe uygun yapmalıdır. Mahalde meslek mensuplarını karşı karşıya getirmeden adalete sağlamak birinci derecede Kurum'un görevidir. Bu görevden imtina, huzura darbe anlamı taşımaktadır.
* Basın-İlan Kurumu Genel Kurulu'nda yerel basın daha fazla sayıda temsilci ile temsil edilmeli, Yönetim Kurulu'nda da en az bir üye ile temsil edilmelidir. (MA/TK)
* bianet Konya Merhaba Gazetesi'nden Mustafa Arslan'ın 15 Mayıs'ta Konya'daki Yerel Basının Sorunları ve Çözüm Önerileri konuşmasını özetleyerek yayınladı.
1.jpg)
