Avrupa Birliği'nin (AB) bugün açıkladığı Türkiye'yle ilgili 11. ilerleme raporunun "demokrasi ve hukukun üstünlüğü" bölümünden bazı notlar şöyle.
Demokrasi ve hukukun üstünlüğü
Ergenekon davası, askeri subayların da dahil olduğu, ciddi suçlamalar içeriyor. Bu dava Türkiye'nin demokratik kurumlarının ve hukukun üstünlüğünün düzgün işlemesine güveni artırmak için bir fırsat. Bu davanın bütün usullere, özellikle de sanıkların haklarına saygılı şekilde sürmesi önemli.
Türkiye'nin siyasi partilerle ilgili yasalarını Avrupa standartlarıyla uyumlu hale getirmesi gerekiyor.
Anayasa
Askeri darbe sonrasında yapılan anayasanın temel özgürlükleri AB standartlarında güvenceye alacak şekilde değiştirilmesi gerekiyor. Bunların arasında siyasi partilerle hükümler, ombudsmanlık (kamu denetçisi) kurumunun kuruluşu, Türkçe'den başka dillerin kullanımı ve sendikal hakların geliştirilmesi var.
Siyasi reformlar
Hükümetin halktan aldığı güçlü destek ve parlamentodaki büyük çoğunluğu düşünüldüğünde, siyasal ve anayasal reformların uygulanmasında, somut ilerlemeler sınırlı kaldı.
Bunda, siyasi partiler arasındaki diyalog eksikliği ve uzlaşma ruhunun olmayışının da olumsuz etkisi oldu.
İktidarın yerel yönetimlere aktarılması konusunda ilerleme olmadı. Özellikle, halkın yönetime katılımının artırılması için gerekli olan kent konseyleri ve demokratik yönetişim mekanizmaları alanlarında.
Kamu yönetimi
Az ilerleme var. Kamu hizmetlerinin modernleştirilmesinde daha fazla çabaya ihtiyaç var. Bürokrasiyi azaltmak, idarenin sadeleştirilmesi, profesyonel, bağımsız, hesap verebilir, şeffaf ve liyakata dayanan bir kamu hizmeti öncelikler.
Güvenlik kuvvetlerinin sivil gözetimi
Silahlı kuvvetler siyaseti etkilemeye esmi ve gayriresmi mekanizmalarla devam etti. Üst rütbedekiler görev alanlarının dışına çıkarak iç ve dış siyasi konularda görüşlerini birçok kez ifade etti. Bunlar arasında Kıbrıs, etnik yapı, Güneydoğu, laiklik, siyasi partiler ve askerlik dışı diğer konular vardı. Birçok kez, Genelkurmay siyasetçilere ve basındaki haberlere kamuoyu önünde tepki verdi.
Genelkurmay Başkanı, nisandaki basın toplantısında Ergenekon davasıyla ilgili yorum yaparak yargıyı baskı altına aldı. Bazı üst rütbeli subaylar, yargılanan askerlere destek verdi.
Askerlerin polis bölgesinde mülki mirlerin izniyle askeri operasyon yapmasına izin veren EMASYA protokolü yürürlükte kaldı.
Askeri bütçe ve harcamaların yasal gözetimini güçlendirmekle ilgili hiçbir ilerleme kaydedilmedi. Savunma harcamalarının parlamento gözetimi tam olarak güvenceye alınmalı.
Askeri yargının yetkisinin sınırlanmasıyla ilgili bazı ilerlemeler sağlandı.
Yargı
Yargı alanında bazı ilerlemeler var. Hükümetin yargı reformu stratejisini benimsemesi olumlu bir adım. Personel sayısını ve bütçeyi artırmakla ilgili önlemler de olumlu. Ancak bu çabaların devamına ihtiyaç var. Yargının bağımsızlığı, tarafsızlığı ve etkililiğiyle ilgili kaygılar sürüyor. Bunlar arasında Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun (HSYK) bileşimi ve bölge idare mahkemeleri de var.
Yolsuzlukla mücadele
Yolsuzluğu önlemekle ilgili yasal mevzuat iyileştirildi. Ancak birçok alanda yolsuzluk sürüyor. Türkiye yolsuzlukla mücadele stratejisini tamamlamalı, bu alandaki soruşturma, iddianame, kovuşturma ve mahkumiyetlerin kaydını tutmalı. (TK)
