Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD) İstanbul Şubesi Cezaevi İzleme Komisyonu cezaevlerindeki durumu incelediği Temmuz 2014 raporunu yayınladı.
Rapora göre tutuklu ve hükümlülerin yaşamsal ihtiyaçları yeterli düzeyde karşılanmıyor, buna ilişkin başvuru ve şikayetler sonuçsuz kalıyor, cezaevlerine kabul ve sevkte kötü muameleyle karşılaşıyor, cezaevinde gerekli ve yeterli sağlık hizmeti sunulmuyor.
Komisyon F tipi ceza infaz modelindeki tecrit/tretman modelinin terk edilmesini; cezaevlerinin denetlenmesi için demokratik kitle örgütleri, barolar, tabip odaları, tutuklu aileleri ve aydındalardan oluşan izleme kurulları kurulmasını; tutuklu ve hükümlülerin dış dünyayla iletişimi engelleyen ağır disiplin cezalarına son verilmesini; temel ihtiyaçlarının karşılanması konusunda keyfi uygulamaların kaldırılması ve hepsinin sağlık hizmetlerinden etkin şekilde faydalanmasını öneriyor.
25 sayfalık rapor 20 avukatın Tekirdağ 1 ve 2 Nolu F tipi hapishanesi, Kocaeli 1 ve 2 nolu F tipi hapishanesi, Bakırköy Kadın Kapalı hapishanesi, Maltepe Hapishanesi’ndeki tutuklu ve hükümlüyle yaptıkları görüşmeler ve bu hapishanelerden gelen mektuplarla hazırlandı.
Temmuz 2013 ile Temmuz 2014 tarihleri arasında toplamda 100’e yakın tutuklu ve hükümlü ile görüşüldüğü raporda yer alan hak ihlallerinden bazı örnekler:
Sağlık Hakkına İlişkin İhlaller
Ö.T. (Gebze M Tipi Kapalı İnfaz Kurumu): Kocaeli Fakülte Hastanesinde kanser şüphesi ile ameliyat oldum. Ameliyat günü Hastanede 2 albay ve İstanbul’dan da 9 sivil polis hazır bulundu. Hatta polisler ameliyata girmeye çalıştılar. Kanser riski olduğu halde test sonuçları hakkında bilgi vermediler.
A.T. (Maltepe Hapishanesi) : Tıbbi destek konusunda çok sorun yaşıyoruz. Hastaneye sevk süreci, adeta bir eziyet. Pek çok kişinin hasta olduğu halde sevk edilmiyor. Cezaevi doktoru sevk işlemlerini gerçekleştirdikten sonra muayene olabilmek için ‘’asker yok, ring aracı yok’’ gerekçesiyle haftalarca, kimileri de aylarca bekletiliyor. Cezaevi doktoruna muayene olurken kelepçe takılmamasına rağmen hastanede bazı doktorlar kelepçeyi çıkarttırıyor, bazısı da mutlaka kelepçeli muayene ediyor. Ancak hiçbir şekilde jandarmalar muayene odasından çıkartılmıyor. Doktorlar da zaten pek iyi davranmıyor.
Ş.Y. (Tekirdağ 1 Nolu F Tipi Hapishanesi): Hastalık ne olursa olsun herkese ağrı kesici verilip, geçiştiriliyor. Yemeklerden kaynaklı olarak herkeste reflü hastalığı baş gösterdi. Mehmet Yamaç böbrek yetmezliği çekiyor, 3 kere Edirne’ye sevki çıkmış olmasına rağmen ring aracına kadar gittiği halde jandarma tek başına götürmem dediği için gidemedi.
İşkence ve Kötü Muamele İddiaları
Y.T. (Gebze M Tipi Kapalı İnfaz Kurumu): DHKP/C davasından yargılanan tutukluların koğuşuna 9 Nisan 2014 günü gardiyanların saldırısı yaşandı. Saldırı sırasında müdürler de koğuştaydı. Tutuklu ÇHD’li avukatlar için taktığım kokarttan ötürü 15 günlük hücre cezası aldım ve karar, infaz hakimliğince onandı. İnfazı için koğuşa geldiklerinde zor/şiddet kullanarak beni hücreye götürdüler.
Hücrenin boyutları 2,5x3 metre kadar, oldukça pis ve havasız. İçeride çok küçük bir pencere mevcut. Hücrede tuvalet ve duş alınan yer açık. Kapıları yok. 25 Nisan’da hücre cezam sona erdi.
B.Y. (Kocaeli 2 Nolu Hapishane): Cezaevi girişinde çıplak aramaya karşı çıktığım için dört gardiyan tarafından darp edildim. (11 Aralık 2013)
Ş.E (Bakırköy Kadın Hapishanesi) : Cezaevine konulurken psikolojik şiddet gördüm, bir süre hamam böceklerinin olduğu bir hücrede tutuldum.
Dış Dünya ile ilişkiler
S.K. (Tekirdağ 2 Nolu F Tipi Hapishanesi); Mektuplarımız içeriğinden dolayı sık sık engelleniyor. Aldığımız ya da gönderdiğimiz mektuplara “örgütsel içerikli oluşu, örgütsel haberleşme, suçu ve suçluyu övme, hapishane sorunlarını anlatarak kurumu karalama” vb. gerekçelerle el konuluyor, imha ediliyor ya da karalanarak veriliyor.Avukatlarımıza gönderdiğimiz mektupları, yasal olarak kapalı olması gerekirken kapalı olduğu zaman almıyorlar. Açık zarfta göndermemizi dayatıyorlar.
M.M. (Maltepe Hapishanesi) : Telefon konuşma süresi tam 10 dakika sürmüyor, ben süre tutuyorum 6-7 dakika sonra telefonun süresi doldu diyerek telefonu kesiyorlar. Mektuplarda idare hakkında yazdığımız yazılar karalanıyor. Mektupları kimi zaman açık kimi zaman da kapalı zarfla keyiflerine göre alıyorlar. Ayda bir kez verilen spor hakkı kimi zaman iptal edilebiliyor. Ayrıca idare tarafından tutuklulara dağıtılan meyve sebzelerde herhangi bir sorun olmamasına rağmen dış kantinden sipariş edilen yiyeceklerin daima çürük ve bozuk oluyor
Hasta mahpuslar
Raporda Türkiye genelinde, tespit edilemeyen adli ve siyasi tutsakların sayısı bilinmemekle beraber, toplam 612 hasta tutsak olduğu belirtiliyor.
Abdullah Kalay; Kandıra 2 Nolu Cezaevinde kalıyor. Wernicke Korsakoff hastası. İki kez anjiyo olmuş. Hücreleri öldüğü için kalbi %35 çalışıyor. Kulaklarda da %25 duyma kaybı var.
Ali Ekber Oruç; Ümraniye T Tipi Cezaevinde kalıyor. Kas hastası. Vücutta kısmi felç var. İhtiyaçlarını tek başına karşılayamıyor.
Alaattin Öğet; Edirne F Tipi Cezaevinde kalıyor. Psikolojik ağır hasta. Durumu çok ağır kurum idaresi ilgilenmiyor.
Dilek Öz; İleri derecede Pelip kanseri. Bakırköy L Tipi Cezaevinde kalıyor. Vücudunun bazı bölgelerinde lif bezleri kopması var.
Çocuk mahpuslar
Maltepe Hapishanesi’ndeki çocukların beyanlarına göre maruz kaldıkları uygulamalar:
* Hapishane girişinde zorla soyarak aramaya tabi tutulmuşlar.
* Hiçbir ihtiyaçları hapishanece karşılanmamakta, su dahi verilmiyor.
* Ayağa kalkarak sayım alma dayatması yapılıyor
* Birlikte aynı koğuşta kalma talepleri kabul edilmiyor.
A.D. (Maltepe Hapishanesi): 18 yaşında. 11 aydır tutuklu. Kendisiyle birlikte B. D, K. Ş. ve B.K 03.01.2014 Cuma günü Maltepe’ye getirilmişler. Her iki elinde, boynunda ve sırtında darp izleri (etrafı hafif kahverengi ortası daha koyu kahverengi) mevcut. Maltepe Hapishanesini girişinde zorla soyarak aranmışlar. Halen müşade olarak adlandırılan tek kişilik hücrede tutuluyor. Hiçbir ihtiyacı karşılanmamış. Sincan’dan sürgün geldiği arkadaşlarının dışında Maltepe hapishanesinde başkaca siyasi tutsak bulunmuyor. Dördü de aynı koğuşta kalmak istiyorlar. Bu taleplerini idareye bildirmişler. Ancak olumsuz yanıt almışlar. Bu talepleri kabul edilmezse Pazartesi günü (6 Ocak 2014 ) açlık grevine başlayacaklarını söylüyor.
Ağırlaştırılmış müebbet mahpuslar
Cezaevlerinden gelen mektuplara göre öne çıkan hak ihlalleri:
* Tek kişilik hücreler sekiz metrekarelik. Müebbetler idarenin belirlemiş olduğu bir zamanda sadece bir saatliğine havalandırmaya çıkıp, geri kalan 23 saati burada geçiriyor. Sıcak havalarda pencere açık kalıyor, hücrenin havalandırması böyle sağlanıyor. Pencere dışında bir havalandırma sistemi yok.
* Ağırlaştırılmış müebbet mahpus havalandırmayı kendisi dışında bir veya iki ağır müebbet tutsak kullanıyor fakat her birinin havalandırma saati farklı farklı saatlerde, kendi dışında başka hiçbir kimseyle temas olanağı yok.
* Hücrenin darlığı yalnızlık ve havasızlık nedeniyle görme işitme ve koku duyularının bozulması sorunları yaşanıyor. (BK)
