Hastaneye götürülen mahpusların jandarma tarafından suç tiplerine göre teşhir edilerek linç saldırısına maruz bırakmakla tehdit edilmesi…
Engelli ve yürüyemeyecek durumdaki mahpusa hastane dönüşü yardım edilmeyerek, el ve dizlerinin üzerinde sürünerek hücresine gitmek zorunda bırakılması…
Felçli mahpusu hücreye koyma…
İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi Hapishane Komisyonu, Marmara Bölgesi’ndeki cezaevlerindeki, Ekim-Kasım-Aralık 2023 hak ihlalleri raporunu bugün açıkladı.
Yukarıdaki ihlaller, derneğin tespit ettiklerinden bazıları.
Derneğin basın taraması yoluyla tespit ettiği 182 ihlalin yanında, derneğe yapılan başvurularda Ekim ayında 135, Kasım ayında 567, Aralık ayında 712 olmak üzere 1414 ihlal tespit edildi. Rapordaki toplam ihlal sayısı 1596 oldu.
“Yemekler az ve kalitesiz, içinden taş çıkıyor”
Raporun, “Yeterli ve Sağlıklı Beslenme ve Temiz Suya Erişim Hakkı İhlali, öz bakım ihtiyaçlarının Karşılanmaması” başlıklı bölümünde, şu ihlaller sıralandı:
· Yemeklerin az ve kalitesiz verilmesi (54 ihlal)
· Yemeklerin içinden taş çıkması (1 ihlal)
· Yemeklerden böcek çıkması (14 ihlal)
· Sıcak su verilmemesi (9 ihlal)
· Hafta sonu suları kesme (14 ihlal)
· Isıtıcıların çalışmaması (1 ihlal)
· Temizlik malzemelerine su katılarak verilmesi (11 ihlal)
· Kantinde çeşit azlığı, fahiş fiyat uygulaması (17 ihlal)
· Doğalgazın açılmaması (5 ihlal)
· İaşe bedellerinin arttırılması ile ilgili mahpusların yaptığı başvurulara mevcut bedel yeterli cevabı verilmesi (32 ihlal)
· Kantin alışverişi için verilen dilekçelerin karşılanmaması (2 ihlal)
“Mahpuslar tedavisi mümkün hastalıklardan hayatını kaybediyor”
Raporun “Değerlendirme, sonuç ve öneriler” kısmında, şu bilgi ve tespitler yer aldı:
“Rapor dönemi boyunca yaşam hakkına yönelik saldırılar, sağlık ve tedaviye erişim sorunları, işkence, kötü muamele ve onur kırıcı muamele, adalete erişim, iletişim yasakları ve ağır tecrit uygulaması, infazda ayrımcılık, infaz yakma ve şartlı tahliye hakkına yönelik olumsuz uygulamalar ve ortaya çıkan hak ihlallerine karşı mahpusların başvurularında da dikkat çektikleri itirazları ve mücadeleleri devam etmiştir.
Sağlık sisteminin genel sorunlarına ek olarak engellemeler ve yetersizliklerin yaşandığı hapishanelerde, sağlığa erişim ve tedavi olanakları neredeyse durma noktasına gelmiş ve ne yazık ki mahpuslar tedavisi mümkün hastalıklar nedeniyle yaşamlarını yitirmektedirler. Bu rapor hapishanelerde 6 ölüm vakası tespit edildi.
İdare ve Gözlem Kurullarının çalışma pratiği ve özgürlük hakkı da dahil mahpusların temel haklarına erişimlerini belirleyen iyi hal puanlama sistemi, mahpuslar üzerinde baskıya, korkuya, kaygıya yol açtığı gibi, mahpusun her türlü ifade ihtiyacını bastırmasına, her an cezalandırma korkusuyla yaşamasına, beraber yaşadığı insanları ihbara ya da onlar tarafından ihbar edilme korkusu yaşamasına neden olmakta, bu da kişinin daha da yalnızlaşmasına sebep olmakta, bu etki her geçen gün artmaktadır.
İyi hal değerlendirmesinde yer verilen; mahpusların örgütlü mahpusların koğuşunda kalıyor olması, mahpusun okuduğu kitaplar, halay çekmesi, kutlama ya da anma yapması, türkü söylemesi, toplum yaşamının gerektirdiği sorumluluklara uygun davranmadığı, kurumun düzen ve güvenliği amacı ile konulmuş kurallara içtenlikle uymadığı, hakları iyi niyetle kullanmadığı, hapis cezasına katlanma yükümlülüklere uymadığı, kurslara katılmadığı vb. gerekçeler, tahliyelerinin engellenmesi için kullanılmıştır.
Mahpuslara dönük yönelik fiziki saldırılar, tehdit, darp, baskın hücre aramaları yoluyla işkence ve kötü muamele, ırkçı ayrımcı yaklaşımlar, ölümle tehdit, provokasyon ortamı yaratılarak mahpusların infazlarının yakılması uygulamaları devam etmiş, mahpuslara çıplak arama dayatılmış, kabul etmeyenlerin elbiseleri zorla çıkarılmış, darp, işkence ve küfür, hakaret, tehdit ve psikolojik baskıya maruz bırakılmışlardır.
Hapishanelerdeki ağır hak ihlalleri ve tecrit, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına dair ağır infaz koşullarının bütün mahpuslara yaygınlaştırıldığı izlenimi vermektedir.
Talepler
· Ağır hasta mahpuslar başta olmak üzere risk grubundaki tüm mahpusların sağlık ve yaşam haklarını korumak için gerekli önlemler acilen alınmalı, serbest bırakılarak tedavi ve yaşam haklarının korunması yönünde acil adımlar atılmalıdır.
· Giderek yaygınlaşan ve kalıcı hale dönüştürülen tecrit politikasından vazgeçilmeli, işkence, kötü muamele, keyfi yasak ve uygulamalara derhal son verilmelidir.
· Tecride karşı başlatılan açlık grevi mahpuslar üzerinden kalıcı sağlık sorunlarına yol açmadan, acilen çözüme kavuşturulmalıdır.
Rapor hakkında
Rapor, Marmara Bölgesi’ndeki hapishanelerden İHD İstanbul Şubesi’ne 2023 yılının Ekim, Kasım, Aralık aylarında yapılan ihlal başvuruları ve bu aylara ilişkin basın taraması yolu ile tespit edilen vakaların derlenmesi ile oluşturuldu.
Raporda Marmara Bölgesi dışından derneğe gelen ve takibi yapılan başvurulara da ayrıca yer verildi.
Başvurular, hak ihlallerinin yaşandığı hapishanelerde tutuklu veya hükümlü bulunan mahpuslarca mektup ve faks yoluyla veya mahpus aileleri ve avukatları tarafından telefon, mail veya derneğe gitmek suretiyle yapıldı.
Ekim, Kasım, Aralık aylarında şubeye 8’i Marmara bölgesi hapishanesi olmak üzere 22 hapishaneden 65 başvuru yapıldı. Bu hapishaneler şöyle: Marmara/ Silivri Kampüs Ceza İnfaz Kurumu (CİK), Marmara/ Silivri Açık CİK, Tekirdağ 1 ve 2 nolu F Tipi CİK, Gebze kadın Kapalı CİK, Bodrum S Tipi CİK, Metris R Tipi CİK, Diyarbakır Kapalı CİK, Maltepe 1 nolu L Tipi CİK, Antalya S Tipi CİK, Samsun Bafra T Tipi CİK, Bolu F Tipi CİK, Diyarbakır Kayapınar Kadın Kapalı CİK, VAN Tuşba F Tipi CİK, Manisa Akhisar T Tipi CİK, Sakarya Ferizli Açık CİK, Samsun Kavak S Tipi CİK, Balıkesir Bandırma 2 nolu T Tipi CİK, Muğla E Tipi Kapalı CİK, Malatya Akçadağ T Tipi CİK, Erzurum Dumlu 1 nolu F Tipi CİK, Denizli D Tipi CİK, Çorlu Yüksek Güvenlikli CİK.
Bu başvuruların 40’ı Marmara bölgesi hapishanelerinden ve 25’i diğer bölge hapishanelerinden yapıldı.
(AS)
