New York'taki Konferans, BM Küçük ve Hafif Silahlara Karşı Eylem Programı'nın 2001'de imzalanmasından beri düzenlenen ilk büyük toplantı. Çünkü devletlerin silah ihracatını düzenlemesi için küresel standartlar yok.
Oxfam, Uluslararası Af Örgütü ve 500'ü aşkın sivil toplum örgütünün oluşturduğu Uluslararası Küçük Silahlar Eylem Ağı'nın (IANSA) ortaklaşa yürüttüğü Silahlar Denetlensin Kampanyası'ysa küresel standartların bu konferansta belirlenmesini istiyor.
Kampanyanın bir başka isteğiyse, silahların insan hakları ihlalcilerinin eline geçmesini önleyecek, silah ticaretini düzenleyecek bağlayıcı bir uluslararası antlaşmayla ilgili görüşmelerin bu yıl içinde başlaması.
Bir milyonuncu yüz eski bir gerilla
Silahların denetlenmesi için imzalarını ve fotoğraflarını veren bir milyon kişi adına, Annan'la görüşecek olan kişi, bir milyonuncu imzanın sahibi Kenyalı Julius Arile Lomerinyang.
Ülkesinde bir gerillayken erkek kardeşini ve birçok arkadaşını kaybeden Arile, 2004 yılındaki barış yarışlarında Kalaşnikof tüfeğini verip yerine koşu giysilerini adı, 10 kilometre yarışında birinci oldu. O günden bu yana savaşmıyor ve silahların denetlenmesi için çalışıyor. Bugün, profesyonel bir atlet; aynı zamanda Kenya'daki birçok gerillayı da silahlarını bırakıp atletizm yapmaları için ikna etmiş durumda.
Arile, "Bu hafta Konferans'ta verilecek kararlar beni, köyümü, bölgemi, ülkemi, bütün dünyayı etkileyecek. Bölgemde silah bulak çok kolay, çatışmalar böyle başlıyor. Silahlar çok ucuz, Kenya'yla sınırı olan ülkelerden getiriliyor. Benim yaşadığım yerde kuraklık büyük bir sorun, insanlar sürekli bir yerden diğer insanların yaşadığı başka bir yere göç etmek zorunda kalıyor. Zaten az olan kaynakların peşinde olan çok sayıda insan var; sorunlar da böyle doğuyor."
Dakikada bir kişi ölüyor
Silahlar Denetlensin Kampanyası'nın küçük ve hafif silahlarla ilgili bazı verileri şöyle:
* 2 hafta sürecek BM Küçük ve Hafif Silahlara Dair Dünya Konferansı sırasında yaklaşık 12 bin kişi küçük silahlarla öldürülecek.
* Her yıl dünya çapında yarım milyon erkek, kadın ve çocuk silahlı şiddet nedeniyle ölüyor. Bu dakikada bir kişi demek.
* 2020'de, savaş ve şiddetten kaynaklanan ölüm ve yaralanmaların sayısı, sıtma ve kızamık gibi hastalıkların neden öldüğü ölümlerden fazla olacak.
* Silah sanayisi hiçbir düzenlemeye tabi olmadan çalışıyor. Yolsuzluk ve rüşvet yoğun.
* En çok kâr edenler, aynı zamanda BM Güvenlik Konseyi'nin daimi üyeleri: ABD, Britanya, Fransa, Rusya ve Çin. Hep birlikte, kayıtlı konvansiyonel silah ihracatının yüzde 80'inden sorumlular.
* 2002'de, bu beş ülke, Afrika, Asya, Latin Amerika ve Ortadoğu ülkelerinin ürettiği değerin üçte ikisinden fazlasını silah satışıyla satın aldı.
* 2002 sonunda, yaklaşık 13 milyon kişi, kendi ülkeleri dışında koruma aradı. Nedeni şiddetli çatışmalar ve baskıydı. Çoğunluğunuysa kadınlar ve çocuklar oluşturuyordu.
Kontrolsüzlerin kontrolsüzü: Kalaşnikof
Silahlar Denetlensin Kampanyası, BM Konferansı'nın hemen öncesinde, denetimi çok az olduğu için, önümüzdeki 20 yıl boyunca çatışma bölgelerinde en çok kullanılacak silahın "Kalaşnikof", yani AK-47 olduğunu açıkladı.
Rapora göre bugün dünya çapında 100 milyon AK-47 ve türevleri bulunuyor. En az 82 ülkenin devlet cephaneliğinde yer alıyor ve en az 14 ülkede üretiliyor. Bu sayı, silahın montajının ülkede yapılması için Venezüella'nın yakın zamanda imzaladığı anlaşmayla artacak. Bu anlaşma Amerika kıtasında türünün ilk örneği.
Silahın yaratıcısı, eski Sovyetler Birliği Korgenerali Mikhail Kalashnikov, bugün silahların daha sıkı denetlenmesini istiyor ve Silahlar Denetlensin Kampanyası'na destek veriyor:
"Silah satışlarıyla ilgili uluslararası denetimin olmaması sebebiyle, sadece ulusal savunma amacıyla kullanılmak için değil, saldırganlar, teröristler ve her tür suçlunun kullanımı için de küçük silahlar dünyanın her yerine ulaşabiliyor. [...] Televizyon izlerken AK serisinin küçük silahlarını haydutların ellerinde gördükçe kendime soruyorum: Bu insanların eline bu silahlar nasıl geçti?"
Raporun Kalaşnikof'la ilgili istatistiklerinin arasında şu bilgiler de yer alıyor:
* Afrika'nın bazı bölgelerinde bir AK-47 30 ABD dolarına alınabilir.
* Dünyada yaklaşık 100 milyon AK-47 bulunuyor.
* Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin doğusunda süren çatışmalarda kullanılan silahların yüzde 50-60'ı AK-47 ya da türevleri.
* En az 82 ülkenin devlet cephaneliğinde AK-47 var.
* AK-47, üretimde en yakın rakibi olan M-16 saldırı tüfeğini bire onla geçiyor.
* AK-47 dakikada 600 mermi atabiliyor.
* Kalaşnikof dört kıtada, en az 14 ülkede üretiliyor. (TK/KÖ)
