Hayata Dönüş Operasyonu adıyla, “Tufan” planının uygulandığı Bayrampaşa Cezaevindeki mahpusların Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yaptığı başvuru sonuçlandı.
AİHM’in bugün açıkladığı karara göre, “yaşam hakkı, işkence yasağı ve adil yargılanma hakkı” ihlallerinden suçlu bulunan Türkiye, 22 mahkuma toplam 137 bin Euro manevi tazminat ödeyecek.
Başvuru yapan mahkumlar şöyle: Birsen Kars, Şadi Özpolat, Nursel Demirdöğücü, Rıza Yıldırım, Mehmet Kulaksız, Mehmet Güvel, Hakkı Akça, Kemal Ayhan, Murat Acar, Mesude Pehlivan, Filiz Gençer, Kenan Günyel, Münire Demirel, Bekir Şimşek, Mustafa Gök, Ali Yalçın, Ercan Kartal, Gülizar Kesici, Serdal Karaçelik, Özkan Güzel, Süleyman Acar, Erkan Erdem.
Cezaevinde 12 kişi öldürülmüştü
19 Aralık 2000’de başlayan “Hayata Dönüş Operasyonu” kapsamında, “Tufan” adlı planın uygulandığı Bayrampaşa Cezaevinde 6’sı kadın 12 kişi öldürülmüş, kadınların yakılarak öldürüldüğü operasyondan sonra anlaşılmıştı.
Bayrampaşa Cezaevi’nde ölenlerden altı kişinin de mermi çekirdeğiyle öldüğü, 50 kadar kişinin de silahla yaralandığı Adli Tıp Raporlarında belirtilmişti.
Cezaevine düzenlenen operasyonla ilgili dava, olaydan 10 yıl sonra, 20 Nisan 2010’da açıldı, halen sürüyor. 167 mahkuma 27 Şubat 2001’de açılan dava ise zamanaşımıyla sonuçlandı, halen Yargıtay’da karar aşamasında.
Cezaevinde operasyona maruz kalan 22 mahkumun avukatları, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin yaşam hakkını düzenleyen 2. maddesi, işkence ve kötü muamele yasağının düzenlendiği 3. maddesi ve 6. maddesi uyarınca adil yargılanma hakkının ihlal edildiğini söyleyerek AİHM’e başvurdu.
Yaşam hakkı, işkence yasağı
AİHM’in başvuruyla ilgili verdiği ve bugün açıkladığı kararı şöyle:
“Birsen Kars, Mehmet Kulaksız, Serdal Karaçelik ve Hakkı Akça’nın yaşam hakkı, of Ercan Kartal, Şadi Naci Özpolat, Kenan Günyel, Serdal Karaçelik, Nursel Demirdöğücü, Mehmet Güvel, Filiz Gençer, Mehmet Kulaksız, Mesude Pehlivan ve Münire Demirel’in adil yargılanma hakkı ihlal edildi.
Münire Demirel, Gülizar Kesici, Nursel Demirdöğücü, Mesude Pehlivan ve Filiz Gençer’le ilgili de işkence yasağı ihlal edildi.”
Mahkemenin belirlediği manevi tazminatlar ise şöyle: Birsen Kars’a 20 bin, Mehmet Kulaksız’a 16 bin 500, Serdal Karaçelik’e 16 bin 500, Hakkı Akça’ya 12 bin, Münire Demirel’e 11 bin, Gülizar Kesici’ye 10 bin, Nursel Demirdöğücü, Mesude Pehlivan ve Filiz Gençer’e 9 biner, Ercan Kartal, Şadi Naci Özpolat, Kenan Günyel ve Mehmet Güvel’e 5 biner Euro.
AİHM ayrıca toplam 4 bin Euro da maddi tazminata (mahkeme masrafı) hükmetti.
Ne olmuştu? |
"Hayata Dönüş Operasyonu"nun Bayrampaşa Cezaevi'yle ilgili ilk davası, olaydan 10 yıl sonra 2010'da açıdı. Eyüp Cumhuriyet Savcılığı'nın 37 er ve 2 astsubay hakkında hazırladığı iddianameyle, Bakırköy 13. Ağır Ceza Mahkemesi'nde yargılama sürüyor. Davada o dönem Bayrampaşa Cezaevi Jandarma Bölük Komutanı olan Zeki Bingöl, ifadesinde, operasyonun tamamen İstanbul Jandarma Bölge Komutanı Tuğgeneral Engin Hoş'un yazılı verdiği "Tufan Harekât Emri"ne göre gerçekleştirildiğini söylemişti. İfadenin ardından operasyonun planlamasının yer aldığı "Tufan Harekât Planı" adlı belge mahkemeye sunuldu ve operasyonu yöneten rütbeli askerlerin adı ilk kez yargıya sunulmuş oldu. Mağdur avukatları, "Tufan" belgesinin ortaya çıkmasının ardından, 2012 yılında hayatını kaybeden Hoş, İstanbul İl Jandarma Alay Komutanı İbrahim Tüysüz, dönemin Jandarma Komando Özel Asayiş Komutanı Yarbay Yusuf Burhan Ergin'in de aralarında bulunduğu askerler hakkında suç duyurusunda bulundu. “Tufan” planıyla ilgili 157 jandarma mensubuna “öldürme” ve yaralılarla ilgili “öldürmeye teşebbüs” suçlamalarıyla, Mart 2015’te ikinci dava açıldı. Sanıklar arasında üst düzey komutanlar da var. |
(AS)
