Avustralyalı Julian Assange'ın Wikileaks internet sitesinde açıkladığı belgelerle ilgili siyaset bilimci ve yazar Haluk Gerger, "Belgeler içerik olarak dedikodudan ibaret ama Amerikan dış politikasının sosyopsikolojik arka planını anlamamıza olanak veriyor; belgeler böyle okunursa faydalı olabilir" dedi.
Gerger, bianet'e, "Belgelerde Amerika dünyaya nasıl bakıyor görüyoruz. Bir emperyalist hegemon ülke, vassalları nasıl değerlendiriyor; yani onların toplumlarına, kişiliklerine, kurumlarına nasıl bakıyor, hangi kültürel prizmadan geçirerek, onları değerlendiriyor? Bu soruların cevapları belgelerde var" dedi.
"İçinde bulunduğumuz toplumu analiz edebiliriz"
Gerger, belgeleri düzenleyen diplomatların "dünyayı bilmeyen, cahil ve kaba insanlar olmadıklarına" dikkat çekti:
* Uzaktan ve yukarıdan bakan, az çok eğitimli gözlemlerden bakılan toplumu ve yapıyı anlayabiliriz. Örneğin bir diplomat Dağıstan'daki bir düğünü anlatırken havaya saçılan dolarlardan, altınlardan, insanların davranışlarından çıkarımlarda bulunuyor. Havaya saçılan dolarlar, Doğu toplumu üyeleri olarak, bizim gözümüze batmıyor olabilir ama Amerikalının bu gözleminden kendimize ve Doğu toplumlarına ilişkin bir şeyler çıkarabiliriz.
* Bir başka belgede Körfez ülkelerinden birinin emiri silah kaçakçılığının kötü olduğunu ama iyi kalitede bir viski söz konusuysa içki kaçakçılığının yapılabileceğini söylüyor. Bu aktarım şeriatla idare edilen, puritan Müslüman ahlakının olduğu bir ülkeye ilişkin analizler yapmamıza olanak tanıyor.
* Örneğin İran toplumuyla ilgili bir analizde İran toplumunda insanlar neden sözünde durmuyor, insanlar neden bencil konusunda savlar var. Savlara katılırsınız, katılmazsınız o ayrı ama Doğu toplumlarına Batı gözüyle bakınca bizdeki ahlaki zaaflar, insani zaaflar ve insani defolara ilişkin bazen gözümüzden kaçan, anlamadığımız olgulara Batı nasıl teşhis koyuyor görüyoruz. Bu teşhislerden kendimizle ilgili analiz yapabiliriz. Bu belgeleri merak eden insanlar böyle okumalı. O zaman faydalı şeyler çıkabilir.
"Dünya magazini"
Diplomatların gözlemleri dışında dış politikaya ilişkin bilgilerin "bilinmeyen şeyler olmadığını" belirten Gerger, "Yayınlananlar 'top secret' değil, 'alt düzey' belgeler. Dolayısıyla, diplomasinin 11 Eylül'ü olarak değerlendiremeyiz, çok büyük diplomatik hasarlar yaşanmayacaktır. Sonuçta belgeler dedikodudan ibaret ya da dünya magazini" diye konuştu.(SP)
*Harita: Wikileaks belgelerini yayınlayan Der Spiegel dergisi, belgelerin sayısına göre dünyanın "rapor haritası"nı çıkarttı.
