Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, 2025 yılı için geçerli olacak asgari ücreti yüzde 30 artışla 22.104 TL (604 avro) olarak açıkladı.
TÜRK-İŞ "MASADAN KALKTI"
Bakan Işıkhan: "Asgari ücret net 22 bin 104 TL"
TÜRK-İŞ açıklanan asgari ücretin "kabul edilmesinin mümkün" olmadığını belirterek, "1 yıllık belirlendi, 6 aylık olsa bile kabul edilemez" ifadelerine yer verdi.
Euronews Business, Avrupa ülkelerindeki asgari ücret rakamlarını inceledi ve Türkiye'yle karşılaştırdı.
5 AB ülkesinde asgari ücret yok
AB üyesi yirmi yedi ülkenin yirmi ikisinde asgari ücret uygulaması var. Danimarka, İtalya, Avusturya, Finlandiya ve İsveç'te ise herhangi bir asgari ücret belirlenmemiş durumda. Güney Kıbrıs ise geçen yılın başlarında asgari ücret uygulamasına geçiş yaptı.
10 AB adayı ve aday adayı ülkeden sekizinde asgari ücret uygulaması var. Türkiye'ye ek olarak Karadağ, Moldova, Kuzey Makedonya, Gürcistan, Arnavutluk, Sırbistan ve Ukrayna'da asgari ücret uygulanırken Bosna Hersek ve Kosova'da uygulanmıyor.
Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) ülkeleri Norveç, İsviçre ve İzlanda'da ulusal asgari ücret yok.
Brüt asgari ücretin 1.000 euronun altında olduğu yerler
AB ülkelerinde asgari ücretler büyük farklılıklar gösteriyor. Brüt aylık asgari ücretler şu anda Bulgaristan'da 550 avro ile Lüksemburg'da 2 bin 637 avro arasında değişiyor.
Lüksemburg, İrlanda, Hollanda ve Almanya'da asgari ücret 2 bin avronun üzerinde, Fransa'da 1.801, İspanya'da ise 1.323 avro.
Asgari ücretin uygulandığı 22 üye devletin 14'ünde asgari ücret ise 1.000 avronun altında.
Satın alma gücündeki durum
Asgari ücretlerdeki farklılıklar, daha adil bir karşılaştırma sağlayan satın alma gücü standardı (PPS) çerçevesinde daha düşük.
PPS Eurostat tarafından tanımlanmış ülkeler arasındaki fiyat düzeyi farklılıklarına dayanan bir "yapay para birimi." Bir birim PPS ile teorik olarak her ülkede aynı miktarda mal ve hizmet satın alınabiliyor.
PPS'ye göre ayarlanmış asgari ücret şu anda Arnavutluk'ta 542 avro ile Almanya'da 1.883 avro arasında değişiyor.
Almanya'nın yanı sıra Lüksemburg, Hollanda, Belçika, Fransa, İrlanda, Polonya, Slovenya ve İspanya'da PPS'ye ayarlı asgari ücret 1.250 avronun üzerinde.
Çekya, Slovakya, Estonya, Letonya ve Bulgaristan, asgari ücretin 1.000 avronun altında olduğu AB ülkeleri arasında asgari ücretin en düşük olduğu ülkeler.
Türkiye, Sırbistan ve Karadağ gibi bazı aday ülkeler, Estonya, Letonya ve Bulgaristan gibi AB ülkelerinden daha yüksek ücret seviyelerine sahip ancak bu asgari ücret, verilerin mevcut olduğu tüm aday ve potansiyel aday ülkeler için hala 1.000 avronun altında.
Asgari ücretle çalışanların oranı
Asgari ücret alan çalışanların oranı önemli ölçüde değişiyor. Asgari ücret, kazanç skalasının alt ucunda yaşayanların diğer ülkelere oranla daha yüksek olduğu bazı ülkelerde çok önemli bir yer tutuyor. Veriler, gelir verilerinin elde bulunfuğu son yıl olan 2018 sayılarına dayanıyor.
Buna göre, 2018'de asgari ücretin yüzde 105'inden daha düşük ücret alan çalışanların tüm çalışanlara oranı beş AB ülkesi, Slovenya (yüzde 15.2), Bulgaristan (yüzde 14.1), Romanya (yüzde 13.3), Polonya (yüzde 12.1) ve Fransa'da (yüzde 11.6), yüzde 10'un üzerindeydi.
Bu oran Almanya (yüzde 6.6) dahil 10 AB üyesinde de yüzde 5'in üzerindeydi.
Türkiye'de asgari ücretle çalışanların oranı en az üç kat yüksek
Türkiye'de ise karşımıza daha ciddi bir tablo çıkıyor. Ülkede asgari ücretle çalışanların oranı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin'in 2022'deki açıklamasına göre, yaklaşık yüzde 37 dolayındayken, Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu'nun (DİSK-AR) yaptığı bir araştırmaya göreyse, bu oran yüzde 50'ler dolayında.
Türkiye'de asgari ücretle çalışmanın en yaygın olduğu sektörler, genellikle düşük ücretli işlerin yoğunlaştığı alanlar. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın 2021 yılı verilerine göre, asgari ücret ve altında ücretle çalışanların oranı en yüksek olan sektörler şunlardır:
Konaklama ve yiyecek hizmetleri sektörü: Bu sektörde çalışanların yaklaşık yüxde 73'ü asgari ücret veya altında ücret alıyor.
İnşaat sektörü: Çalışanların yüzde 71,4'ü asgari ücret veya altında ücretle istihdam ediliyor.
Giyim sektörü: Çalışanların yüzde 70,5'i asgari ücret veya altında ücret alıyor.
Deri sektörü: Çalışanların yüzde 69,7'si asgari ücret veya altında ücretle çalışıyor.
Gıda sektörü: Çalışanların yüzde 67,1'i asgari ücret veya altında ücret alıyor.
Toptan ve perakende ticaret sektörü: Çalışanların yüzde 64,4'ü asgari ücret veya altında ücretle istihdam ediliyor.
Bu sektörlerde asgari ücretle çalışma oranlarının yüksek olması, işgücü piyasasındaki ücret yapısının sektörel farklılıklar gösterdiğini ortaya koyuyor. Özellikle hizmet ve imalat sektörlerinde asgari ücretle çalışanların oranı diğer sektörlere göre daha yüksektir.
Asgari ücretin medyan (ortalama) ücrete oranı
Asgari ücretin medyan ücrete oranı, asgari ücretlilerin durumunu gösteren bir başka yararlı gösterge olarak karşımıza çıkıyor. Medyan ücret, bir ülkedeki ortalama maaşı temsil ediyor.
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü'ne (OECD) göre 2022'de 10 AB ülkesi, İspanya, Macaristan, İrlanda, Hırvatistan, Litvanya, Hollanda, Çekya, Estonya, Belçika ve Letonya'da asgari ücretler medyan ücretlerin yüzde 50'sinden azına denk geliyordu.
Bu oran sadece üç üye ülkede yüzde 60'ın üzerindeydi: Portekiz (yüzde 66,3), Slovenya yüzde 61,7) ve Fransa ( yüzde 60, 9). Aday ülke olan Türkiye'nin ise bu göstergedeki oranı yüzde 65,2 olarak tespit edildi.
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), asgari ücretlerin bazı ülkelerde, örneğin Fransa'da nispeten yüksek olması nedeniyle "Bu oranlar çok harfi harfine yorumlandığında yanıltıcı olabilir" uyarısında bulunuyor.
Asgari ücretlerin düzenli olarak ayarlanması önemli
Enflasyonun 2022'de en yüksek seviyelere ulaştığı dönemde AB üye ülkelerinin çoğunda reel asgari ücretler düşmüştü. OECD, düşük ücretli çalışanların yaşam standartlarını korumak için düzenli revizyonlar yapılması çağrısında bulunuyor.
AB'nin yönergesi aşağıdaki konularda bir çerçeve oluşturmayı amaçlıyor:
- Asgari ücretlerin yeterliliği
- Ücret belirleme konusunda toplu pazarlığın teşvik edilmesi;
- İşçilerin asgari ücretin korunmasına ilişkin haklarına etkin erişiminin artırılması.
Türkiye'deki tartışma: Asgari ücretin artışı enflasyonu kamçılar mı?
Türkiye'de ise asgari ücret tartışmaları gündemdeki yerini koruyor. TÜRK-İŞ yetkilileri de dahil pek çok kişi asgari ücretin en az 29 bin TL seviyesine gelmesini talep ederken, kimi iktisatçılar böyle bir rakamın enflasyona kötü etki edeceği uyarısında bulunuyor.
(AEK)
