Monitör Karamayınları Raporu, bugün (23 Kasım) 11. Taraf Devletler Toplantısı'nın yapılacağı Kamboçya'da açıklanıyor. Rapor, tüm dünyadaki mayın temizliği, stoklardaki mayınların imhası, mayın nedeniyle ölen ya da yaralanların küresel bilgisini içeriyor.
Taxim Hill'de yapılan toplantıda, raporun Türkiye ile ilgili sonuçlarını "Mayınsız Bir Türkiye Girişimi" Başkanı Muteber Öğreten açıkladı.
2010'da 87 ülke, bulundurdukları kara mayın stoklarının imhası tamamladı. Türkiye 1 Mart 2008'e kadar imha etmesi gereken mayınları imha etmediği için "Mayın Yasağı Anlaşması"nı (Ottowa Sözleşmesi) ihlal eden dört ülkeden biri; diğerleri Yunanistan, Beyaz Rusya, Ukrayna.
2010'da 94 kişi öldü, 26'sı çocuk
* 2010'da 94 yeni kayıp var; bu üç günde bir insan ölüyor demek. Bunların 26'sı çocuk 41'i sivil. Çocuk kayıplarının 19'u, mayınlarla oynarken hayatını kaybetti.
* Türkiye'de mayın kullanımını yasaklayan bir yasa bulunmuyor. 2011'de Işık Koşaner karakol yakınlarına ve sınıra kontrolsüz mayın döşediğini açıklamıştı ama buna karşı bir dava açılmadı.
* 2009'da yedi askerin ölümüne neden olan Çukurcuma olayı ile ilgili açılan davanın Ottowa Sözleşmesi'ni ihlal ettiği için değil, yaralama ve ölüme neden olduğu için açıldığı belirtildi. Ottowa Sözleşmesini ihlal edenlere karşı yasa değişikliğine ihtiyaç var.
* Türkiye, 2011'de taraf devletler arasında 15 bin 100 adet antipersonel mayını ile birinci sırada.
* 2010'da toprağa döşenen 977 bin 407 mayından, 25 binin temizlendiği açıklandı; ancak temizlenen bölgelerin neresi olduğu açıklamadı.
* Türkiye sadece Suriye sınırındaki mayınları temizleyeceğini açıkladı. Diğer mayınlara dair bir açıklama yapmadı.
* Stoklardaki mayınların imha tarihini, toprağa döşeli tüm mayınların temizleme planını derhal açıklamalı.
* Mağdurlar için herhangi bir çalışma yok. Sağ kurtulanlar için veri çalışması oluşturulmalı ve ihtiyaçlar tespit edilmeli; mağdurların topluma yeniden hazırlanmaları için "Kartagena Eylem Planı"nı acilen harekete geçirilmeli.
Mayınlı araziler temizlenip, tarıma açılmalı
Ziraatlar Mühendisleri Odası (ZMO) İstanbul Şubesi Başkanı Ahmet Atalın, mayınla döşeli arazilerin, tarıma açıldığında 2880 aileye tarım yapma olanağı, 14 bin kişiye istihdam sağlanacağını söyledi. Bunun da ekonomiye tarımsal ürün getirisinin 20 milyon dolar olacağını ekledi.
Türkiye Sakatlar Derneği'nden Ergün İşyeri, askeri kanatta mayın mağdurlarının, gazilik maaşı alarak belli bir katkı aldıklarını ancak sivil kesimin yalnız bırakıldığını söyledi.
"Mayın mağdurlarının hem tıbbi hem de ekonomik anlamda destek verilmesi gerekiyor. Birçok kişi mayınlı bölgeye girmek yasak olduğu için kendini gizliyor. Bu yüzden kimlerin mağdur olduğunu da araştıramıyoruz."
4 bin 191 patlayıcı madde zayiatı
Rapora göre, Mayın Yasağı Anlaşması'na taraf devlet sayısı Tuvalu ve Güney Sudan ile birlikte 158'e ulaştı. Hala imzalamayan Çin, ABD, Rusya gibi ülkeler de var.
* 2010 yılı boyunca en az 200 kilometre karelik bir arazi karamayınlardan temizlendi; 388,000'den fazla antipersonel mayını ve 27,000'den fazla antiaraç mayını temizlendi.
* Daha önce savaş alanı olan 460 kilometrekarelik bir alanda 1,2 milyondan fazla patlamamış mühimattan temizlendi.
* Ancak 2011'de İsrail, Libya, Burma ve Suriye yeni antipersonel mayın döşedi. Afganistan, Kolombiya, Burma ve Pakistan'da devlet dışı silahlı gruplar mayın kullandı.
* 2010'da, mayın ve savaştan arta kalan patlayıcı madde zayiatlarında 4 bin 191 vaka espit edildi; sivillerin oranı yüzde 70. 2009'a göre yüzde 5'lik artış var ancak bu rakamın tespit edilemeyen vakalarla daha da yüksek olduğu düşünülüyor.
Türkiye'deki rapora katkı sunan sivil toplum kuruluşları:
İstanbul Tabip Odası, Mazlumder İstanbul Şubesi, Mayınsız Bir Türkiye Girişimi, Sosyal Demokrasi Vakfı, Türkiye Sakatlar Derneği, Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesi. (NV/ÇT)
