Bu haftanın MAG editörü Hikmet Adal, konumuz “yasaklar, sen de feminist eylemlerine yönelik yasakları yazabilir misin?” dediğinde, açıkçası pek yapabileceğimi düşünmedim.
Malum olay yeri İstanbul Sözleşmesi’ni kaldıranların Türkiye’si, konu “yasaklar” özne de feministler olunca, tüm eylem yasaklarını derlemek bir hayli zaman alıcı.
O nedenle de yasakların odağına, 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Günü ve 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nü aldım.
Türkiye’de 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele ve Dayanışma Günü, yıllardır patriyarkanın ve devletin engellemeleriyle karşı karşıya
Kadınlar ve LGBTİ+'lar her 25 Kasım’da İstanbul’da Taksim ve Kadıköy başta olmak üzere çeşitli şehirlerde erkek şiddetine, cezasızlık politikalarına ve devletin cinsiyetçi yaklaşımlarına karşı bir araya geliyor.
Ancak hemen her yıl, polis saldırısı, gözaltılar ve yasaklarla kadınların kamusal alanda bir araya gelmesi engelleniyor.
Yasaklara rağmen kadınlar her seferinde sokaklarda direniyor ve “Yasaklarınız batsın, sokaklar bizim” sloganlarıyla seslerini duyurmaya devam ediyor.
Feminist Gece Yürüyüşleri ve sokak eylemlerinin en güçlü sloganı, adeta kadınların karşısına kalkanlarla barikat kuran polise meydan okurcasına yankılanıyor: “Polis defol, bu sokaklar bizim"
Geçmişten bugüne bakalım yasaklara bakalım...
2019 yılında Beyoğlu Kaymakamlığı, Taksim’de yapılacak 25 Kasım eylemlerini yasakladı. Buna rağmen kadınlar, “Susmayacağız” diyerek polis barikatlarına karşı yürüdü.
2022 yılında yine Beyoğlu Kaymakamlığı ve Kadıköy Kaymakamlığı, eylemleri kamu düzenini bozabileceği gerekçesiyle yasakladı.
Kadınlar, her şeye rağmen Taksim ve Kadıköy’de bir araya geldi, ancak polis müdahalesi sonucu yüzlerce kadın gözaltına alındı. İstiklal Caddesi’ne çıkan sokaklar kapatıldı, yetmedi gazetecilerin eylemleri takip etmesi engellendi.
Kadınlar ve LGBTİ+’lar, 2023’te de Taksim Tünel Meydanı’nda buluşarak “Bir kişi daha eksilmeye tahammülümüz yok” pankartıyla erkek şiddetine karşı seslerini yükseltti.
Polis ablukasına rağmen kadınlar, barikatları aşmak için “Polis defol, bu sokaklar bizim” sloganlarını yineledi.
Tüm engellemelere karşın Şişhane Meydanı’nda basın açıklaması yaparak kadın cinayetlerini, devletin cezasızlık politikalarını ve kadına yönelik şiddete tepki gösterdi.
Aynı yıl Kadıköy’de toplanan kadınlar ve LGBTİ+’lar, polis ablukasıyla karşılaştı ve gözaltına alındı.
Üniversiteliler: Jin, Jiyan, Azadî
Kadına yönelik şiddete karşı direniş üniversitelerde de devam etti. 2022 ve 2023,2024 yıllarında üniversitelerde yapılan eylemler, “Jin, Jiyan, Azadî” sloganıyla dikkat çekti.
Eylemlerin odağı sadece İstanbul, Ankara değildi elbette. Mücadelenin başkenti “Diyarbakır” da kadınlar ve öğrenciler sokaklardaydı.
Özellikle Dicle Üniversitesi gibi üniversitelerde yapılan oturma eylemleri, devletin şiddetle baş edememesi ve cezasızlık politikalarına karşı durdu.
2024 yılında Diyarbakır’da (Amed) kadınlar, uzman çavuş Muhammed Recai I.’ın Bedriye I.’yı öldürdüğü yere kadar yürüyerek devletin erkek şiddetine karşı yetersiz politikalarına dikkat çekti. Kadınlar, patriyarkal şiddetin bir sistem sorunu olduğuna vurgu yaptı.
İstanbul Sözleşmesi eylemleri
Türkiye, 2021 yılında AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla “Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi” olarak bilinen İstanbul Sözleşmesi’nden çekildi.
Bu karara tepki yağdı. "İstanbul Sözleşmesi'nden vazgeçmiyoruz" sloganıyla bir araya gelen kadınlar, ülke genelinde eylemler düzenledi ve İstanbul Sözleşmesi’ni savunmaya devam etti.
İstanbul Sözleşmesi eylemlerinde kadınlar, polisin barikatları ve engellemelerine rağmen sokaklardan geri adım atmadı.
Adana, Mersin, Hatay, Eskişehir, Kocaeli, Bursa, İzmir, Antep, Dersim, Hopa ve diğer illerde kadınlar bir araya gelerek, sözleşmenin feshedilmesini kabul etmediklerini haykırdı.
Özellikle İstanbul Taksim Tünel Meydanı’nda toplanan yüzlerce kadın, “Biz bitti demeden bitmez”, “Kadınlara değil katillere barikat” ve “İstanbul Sözleşmesi yaşatır” sloganlarıyla mücadele kararlılıklarını vurguladı. Galatasaray Meydanı'na yürüyüşe geçen kadınlara, polis biber gazıyla saldırdı.
Son beş yılda, yasaklara rağmen kadınların sokaklardan çekilmediği eylemlerden ilk akla gelenleri şöyle:
2018
- İstanbul: 25 Kasım eylemi sırasında kadınların İstiklal Caddesi’nde yürüyüş yapmaları polis tarafından engellendi. Polis barikatlarına karşı “Barikatı aç, barikatı aç” sloganları atan kadınlar, biber gazı ve zor kullanılarak dağıtılmaya çalışıldı. Kadınlar ara sokaklara dağılmalarına rağmen sloganlarla seslerini duyurdu.
2019
- İstanbul (Taksim): Beyoğlu Kaymakamlığı, 25 Kasım eylemlerini yasakladığını duyurdu. Kadınlar, yasağı tanımayarak İstiklal Caddesi’nde toplandı ve polis barikatlarına karşı “Susmayacağız” sloganlarıyla yürüdü.
2022
- İstanbul (Taksim): Beyoğlu Kaymakamlığı, 25 Kasım eylemini kamu düzenini bozabileceği gerekçesiyle yasakladı. Kadınlar, yine Tünel Meydanı’nda toplandı. Polis tüm ara sokakları kapattı, gazetecilerin geçişini engelledi. 200’den fazla kadın ve LGBTİ+’yı gözaltına alındı.
- Kadıköy: Kadıköy Kaymakamlığı, Kadıköy’de yapılmak istenen 25 Kasım eylemini “toplumda infial uyandırabileceği” gerekçesiyle yasakladı. Kadın Meclisleri üyeleri yasağa rağmen toplandı ve 70’i aşkın kadın gözaltına alındı.
- Bursa, Dersim, Osmaniye: Kadına yönelik şiddetle mücadele için planlanan eylemler valilikler tarafından yasaklandı.
- Ankara: Kadınların “İran’dan Afganistan’a, Kürdistan’dan Türkiye’ye kadınlar direnişte” dövizini taşıdığı eylemde 7 kişi gözaltına alındı, bazı kişiler ters kelepçeyle bekletildi ve avukatlarıyla görüşmeleri engellendi.
2023
- İstanbul (Taksim): 25 Kasım Kadın Platformu’nun çağrısıyla Taksim’de bir araya gelen kadınlar, polis ablukası ve barikatlarla karşılaştı. Tünel Meydanı’nda toplanan kadınlar İstiklal Caddesi’ne yürümek istese de polis tarafından engellendi. Eyleme katılan kadınlar Şişhane Meydanı’nda basın açıklaması yaptı.
- Diyarbakır: Diyarbakır Valiliği, kentte yapılmak istenen 25 Kasım yürüyüşünü yasakladı. Buna rağmen kadınlar yasağa karşı yürüyüş düzenledi.
2024
* Ekim 2024 İstanbul:Tünel Meydanı’nda toplanan yüzlerce kadın, polis ablukasına alındı ve İstiklal Caddesi’ne yürümelerine izin verilmedi. Kadınlar, "Polis defol, bu sokaklar bizim" sloganlarıyla tepki gösterse de, polis kalkanlarla önlerini keserek ilerlemelerini engelledi. İstiklal Caddesi'ne ulaşamayan kadınlar, sloganlar ve pankartlarla Şişhane Meydanı'na yöneldi ve basın açıklaması burada yapıldı.
*Ekim 2024 Diyarbakır: Amed Kadın Platformu ve Diyarbakır Şiddetle Mücadele Ağı bileşenleri, kentte uzman çavuşun eşini katlettiği yere yürüyüş düzenledi. Bu eylem, kadın cinayetlerine ve devletin cezasızlık politikasına dikkat çekmek amacıyla yapıldı.
Öğrenciler vazgeçmiyor: “Jin, Jiyan, Azadî”
İstanbul’da kadınlar engel tanımadı: Erkek vuruyor, devlet koruyor
.jpg)
"ÖFKELİYİZ, YASTAYIZ, BURADAYIZ"
Kadın ve LGBTİ+'lar yasak tanımadı: Hükümet istifa
İSTANBUL SÖZLEŞMESİ MÜCADELESİ
İstanbul Sözleşmesi davasında 33 kadına beraat
İSTANBUL SÖZLEŞMESİ MÜCADELESİ
Türkiyeli kadınlar sokakta: Vazgeçmiyoruz
İzmir’de Valiliğin engellediği kadınlar: Susturamayacaksınız
İstanbul
Kadınlar İstiklal Caddesi'nden Seslendi: Umudumuz Birbirimizde
Dicle Üniversitesi öğrencilerinden kadın cinayetlerine karşı oturma eylemi
Diyarbakır'da kadınlar şiddete karşı yürüdü
Ankara’da üniversiteli kadınlara müdahale, çok sayıda gözaltı
İstanbul
Barikatları aşan kadınlar: Daha bitmedi!
İSTANBUL SÖZLEŞMESİ MÜCADELESİ
Türkiyeli kadınlar sokakta: Vazgeçmiyoruz
Dünya basını: Türkiye'deki kadınlar mücadeleyi sürdürüyor
(EMK)
