Bunama diye adlandırılan durumun en sık rastlanılan nedeni olan Alzheimer hastalığı; beynin düşünme, bellek, öğrenme, konuşma, mantıksal düşünme, yargılama, iletişim ve günlük yaşam aktivitelerini sürdürme yetilerinde aşamalı yıkıma ve davranışlarda değişikliklere neden olabiliyor ve kişiden kişiye değişebiliyor.
Alzheimer hastalığı evrelerinde ortaya çıkabilecek sorunlar; Erken Evre: Yakın geçmişi hatırlayamama, yaşananları hatırlayamamaya karşın, uzak geçmişiunutmama, depresyon ve sinirlilik, eşyaları yanlış yere koyma,önceden bildiği yerleri bulmada güçlük yaşama, tanıdıklarının ve bildiği objelerin ismini hatırlayamama, çevreye ilgi kaybı, mesleki ve sosyal aktivitelerden uzaklaşma, düşünme ve mantıksal çıkarımlarda bozulma, mevsime uygun giyinmeme, lisan yeteneğinde bozulma, içinde bulunulan zaman ve yeri karıştırma. Orta Evre: Belirgin bellek bozukluğu, lisan kusurları, yargılama,bulunulan yeri karıştırma, işlev bozukluklarında belirginleşme, çabuk sinirlenmek ve tartışmak gibi davranışsal sorunlar, hezeyanlar ve halüsinasyonlar, amaçsız gezinme, uyku problemleri, akşama doğru bilişsel ve davranışsal belirtilerde kötüleşme, beslenme ve banyo gibi aktiviteleri yardımsız yapamama, idrar kaçırma ve tutamama. İleri Evre: Aile bireylerini duygusal olarak tanıma ancak kim olduğunu veisimlerini hatırlayamama, bilinç bulanıklılığı ve sinirliliğin artması, hareket kısıtlılığı, iletişim kurulamaması, kısa cümlelerle konuşma, konuşulanlarıntekrarlanması, hezeyanlar ve halüsinasyonlar, idrarı tutamama, yürüyememe gibi hareket bozuklukları, günlük yaşam aktivitelerinde tamamen bağımlı olma. Alzheimer hastalarının Covid-19 pandemisinden etkilenme düzeyi hastalığın evresine, eşlik eden diğer kronik hastalıklarına, yakınlarının ilgi ve şefkat düzeyine, yaşadığı mekanın özellikleri gibi değişkenlerle ilintili olsa da, fiziksel ve sosyal izolasyon Alzheimer hastalarını olumsuz etkiledi. |
Pandeminin getirisi sosyal izolasyon nedeniyle Alzheimer hasta yakınları ile bakım verenler bu süreçte çok zorlandı. Hastalarının hastalık evresine göre zorluk düzeyi değişti. Mesela orta ve ileri düzeyde hastası olanlar için maske, sosyal mesafe, hijyen ve sokağa çıkma yasağı gibi şeyleri anlatmak hiç kolay olmadı. Zaten gerginlik yaratıcı, yıpratıcı, yorucu ve tüketici olan Alzheimer hastasına bakmanın güçlüklerine pandemiye özgü sağlık kaygısı da eklenince daha da zorlandılar.
Pandemi sürecinde hastasının bakım sorumluluğunda destek alamayan, diğer aile üyelerine zaman ayıramayan, ekonomik olarak zorlanan, aile içi anlaşmazlıklar yaşayan, kendiyle hiç yalnız kalamayan, sosyalleşemeyen, kendisinin ve sevdiklerinin sağlığının bozulması endişesi olan hasta yakınları ve bakım verenlerin hastasıyla ilişkisi de bozuldu.
| Alzheimer hastasına bakım verenlerde sıkça kaygı, gerginlik, depresyon ve diğer duygusal sorunlar ortaya çıktığından günlük yaşamları olumsuz etkileniyor |
Pandemi sadece Alzheimer hastalarını ve Alzheimer hasta yakınlarını değil, her yaştaki bireyi etkiledi tüm dünyada ve ülkemizde. Gidişat daha uzun süre etkileyeceğe benziyor; üstelik ne tür etkiler ve izler bırakacağı da şimdilik muallak.
Bu süreçte hepimizin en baş dileği yeter ki sağlığımız yerinde olsun.
Sağlıcakla sevgili okur.
-----------------------------------------------------------
*** Bu yazıda yer alan“Alzheimer Hastası Olmak”, “Alzheimer Hasta Yakını Olmak” ve “Sağlık Olsun” videoları, Şadiye Dönümcü’nün Avrupa Birliği Sivil Düşün Programının “Bizi Birbirimize Bağlayan Şeyler/ İyi Günde, Kötü Günde” özel destek paketi desteğiyle hayata geçirdiği 21 videodan oluşan “Pandemide Yaşlı Olmak” çalışmasından alındı. Videoların tümüne “yaşlıyımhaklıyım.com https://www.yasliyimhakliyim.com” web sitesinden, “yaşlıyımhaklıyım”https://www.youtube.com/watch?v=Q5woNhEytNE&list=UU0IWaMUafIFYIQG-NX1XxuQ youtube kanalından ulaşmak mümkün. (ŞD/RT))
