Dünyada 157 Ekip Koronavirüs Aşısı Çalışıyor

Fotoğraf: Abdullah Coşkun / AA

Pandemiler nasıl bitiyor?

Tarihsel olarak virüslere karşı en iyi silah aşı. Örneğin yakalanan her 10 kişiden üçünü öldüren variole (çiçek hastalığı) 3000 yıl boyu süren şiddetinden kurtulmak aşı sayesinde mümkün oldu. Difteri, çocuk felci, kızamık virüsünün sonu da yine aşı sayesinde mümkün olmuştur!

Hep tekrarlandığı üzere aşının diğer alternatifi de herkesin virüsle karşılaşıp toplumsal bağışıklık oluşturmaktır.  Ne var ki bunun için de toplumun yüzde 60-70’nin virüsle karşılaşıp bağışıklık kazanması gerekiyor.

Şu anda Covid-19’tan ölüm oranı yüzde 0,5 ve yüzde 1 civarında. Fransa gibi 68 milyon nüfuslu bir ülkede, doğal bağışıklık için yüzde 60 nüfusun enfeksiyonla karşılaşması sonunda 200 ile 400 bin arasında ölümü kabul etmek gerekiyor, ki bu tüm dünyada 20 ile 40 milyon arasında insanın ölmesi anlamına geliyor.

Bu tabloyu kabul edilebilir olmadığına göre çözüm: aşı, aşı, aşı.

Sezonluk (mevsimlik) virüsler?

Neden olduğu bilinmese de virüslerin mevsimlerle açıklanmayan bir ilişkisi var, örneğin grip virüsü daha çok şubatta nokta yaparken, genel olarak Koronavirüsler yazın daha az aktifler, bu muhtemelen virüsün kabuğunun, zarfının sıcaktan ve kuruluktan hasara uğramasından kaynaklanıyor. Bunun  Covid-19 için de böyle olacağı umulurken araştırmacılar Covid-19’un kuzey ve güney yarıküreyi aynı anda vurmasını bu hipotezin Covid-19 için geçerli olmadığı şeklinde yorumluyorlar.

Yine de “acaba mı” diye bir soru var. Çünkü Avusturalya’da hastalık daha çabuk kontrol edilebildi, Afrika’da ise henüz patlama olmadı.

Ama grip örneğinde olduğu gibi, koronavirüs her kış gelirse ve aşısı da olmazsa durum yine tehlikeli, nasıl gripten ölümleri her yıl yeniden yapılan aşıyla engellediysek Covid-19 için de umudumuz aşıda, ama hangi aşı? Kim en önce yapacak? Elimize geçebilecek mi? Bu soruların cevabı şu anda yok.

Dünya Sağlık Örgütü’nün Acil Sağlık Konuları Müdürü Michel Ryan 14 Mayıs’taki basın toplantısında bu virüsün aşı bulunamazsa hiç kaybolmama riskinden, onunla birlikte yaşamaya alışmaktan ve sosyal yaşam şekillerimizi değiştirmekten söz etti…

Yani aşı acil hale geldi, işte tam da bu noktada dünyada neler oluyor?

Büyük yarış

Dünyada aşı yarısı sürüyor, Çin, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Avrupa bu yarışın içinde, birkaç ekip insan üzerindeki deneylere başladığını iddia ediyor. İnsan üzerinde deneme aşamasına gelenlerin sayısı onu geçmiyor.

Çin en hızlı gitmeye çalışanlardan, dünyanın başına açtıkları "belayı positive çevirme amacı" diyenler var buna. Nisan ortalarında Sinova laboratuarı 144 kişi üzerinde ilk aşı denemesi yaptıklarını açıkladı ama bunun 0,5 ml' lik aşı enjeksiyonu haline ne zaman geleceğinin cevabını bilen yok.

İngiltere'deki Oxford Üniversitesi araştırmacıları, Almanya'daki BioNTech ve Pfizer ortak çalışmalarını insan üzerinde sürdürüyorlar. Diğer biri de Amerikan Moderna Therapeutics, insan üzerindeki teste başlayanlardan.

Sanofi skandalı

Daha aşıyı bulmadan polemik yaratan laboratuar ise Fransız Sanofi laboratuarı: Şubattan beri Amerikalı Barda - biomedikal ile ortak çalışıyor ve bu kurum ABD Sağlık Bakanlığı'na bağlı ve şu ana kadar bakanlıktan 30 milyon dolar almış durumdalar.

Sanofi laboratuarının genel müdürü Paul Hudson, Bloomberg ajansı ile yaptığı bir söyleşide ABD'nin Dünyanın geri kalanına göre bir kaç hafta öncesinden aşıdan yararlanabileceğini söylemesi üzerine Avrupa Birliği Komisyonu aşının toplum yararına olduğunu, eşit bir şekilde dağıtılmasından yana olduklarını açıkladı.

Hudson kendilerinin de bu krizin başında aşı araştırmaları için 7,4 milyar euro topladıklarını, buna ABD'nin hiçbir katkıda bulanmadığını ekledi .

Fransa Devlet Başkanı Macron da aynı yönde konuştu, büyük bir kriz yaşandı. Başbakan E. Philippe Sanofi grubunun Denetim Kurulu başkanı Serge Weinberg'le görüştü ve aşının Fransa'da da dağıtılması konusunda güvence aldı.

Bu arada aralarında Güney Afrika devlet başkanı Cyril Ramaphosa ve Pakistan Başbakanı İmran Khan'ın da olduğu 140 kişinin imzaladığı bir açık mektupta aşının ve bulunacak ilacın ücretsiz olarak dağıtılması gerektiği konusunda ısrar edildi!

Sanofi Grup Başkanı Olivier Bogillot aşının ABD, Fransa ve Avrupa'da aynı zamanda var olmasını amaçladıklarını söyledi.  ABD'nin kendilerine yardım ettiğini aynı şeyi Avrupa Birliği'nden beklediklerini, ve görüşmelerin sürdüğünü söyledi. Avrupa Komisyonu Başkanı Charles Michel araştırmaya katkıda bulunacaklarını söyledikten sonra şunları ekledi: ”Virüslerin  vatandaşlıkları yok.”

Bu arada Sanofi 18-24 ay gibi bir süre üzerine bahse girerken Londra Hijyen ve Tropikal Hastalıklar Okulu'nun verilerine göre dünyada 157 aşı çalışması var ve bunlardan 11'i insan üzerinde deneme aşamasında.

Umuyoruz aşı kısa zamanda her kesime ve ülkeye yetecek ölçüde yapılır.  Aşı karşıtlarının Covid-19'a karşı aşıya olabilecek tepkileri şimdiden gündemde!