Hollanda'nın Lahey kentinde bulunan Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), kurulduğu 2002'den bu yana ilk kararını verdi.
Mahkeme, Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde "15 yaş altı çocukları askere alarak çatışmaya girmelerine neden olmakla" yargılan Thomas Lubanga Dyilo'nun savaş suçu işlediğine hükmetti.
Ülkede yönetimi ele geçirmeye çalışan Lubanga, 1 Eylül 2002-13 Ağustos 2003 arasında Ituri bölgesindeki iç savaş sırasında Kongolu Vatanseverler Birliği'nin (UPC) ve örgütün silahlı kanadı olan Kongo'nun Bağımsızlığı İçin Yurtsever Kuvvetler'in (FPLC) komutanıydı.
Çocukları asker olarak alıp cepheye yollamasının yanı sıra özel korumaları da 15 yaş altı çocuklardan oluşuyordu.
İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nin kuzeydoğusundaki İturi bölgesinde, Hema ve Lendu grupları arasındaki çatışmalarda 60 binden fazla insanın öldüğünü açıkladı.
İç savaşın ardından yakalanan Lubanga, 17 Mart 2006'da Lahey'e götürüldü. İlk duruşması, 26 Ocak 2009'da görüldü. Davaya 129 iç savaş kurbanı müdahil oldu.
Mahkeme, 25-26 Ağustos 2011'deki son duruşmada savunmaları da dinledikten sonra karar için toplandı, karar dün açıklandı. Lubanga hakkındaki ceza sonraki duruşmada belirlenecek. Savaş mağdurları ve ailelerine tazminat verilmesi için de ayrı bir duruşma düzenlenecek.
Çocukların Kongolu ve yabancı silahlı gruplar tarafından askere alınması ve silahlı çatışmalarda kullanılması, Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde hala devam ediyor. Kongo ulusal ordusu da bugüne kadar çocuk asker kullandı.
Türkiye imzacı değil
Savaş suçları ve insanlığa karşı işlenen suçlarla ilgili yargılama ve cezalandırma amacıyla 2002'de kurulan UCM, 11 Mart 2003'te çalışmalarına başladı.
Uluslararası nitelikteki mahkeme, savaş suçları, insanlığa karşı işlenen suçlar, soykırım suçları ve saldırı suçlarına bakıyor.
UCM'yi kuran Roma Statüsü, 17 Temmuz 1998'de 7 ret oyuna karşılık, 120 kabul oyuyla ve oy çokluğu ile kabul edildikten sonra, 15 Temmuz 2008 itibariyle 139 devlet tarafından imzalanmış ve 107 devlet tarafından onaylanmıştı. Türkiye, Roma Statüsü'nün imzacısı değil.
Mahkemede şu anda, Uganda, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Orta Afrika Cumhuriyeti Sudan (Darfur), Kenya Libya ve Fildişi Sahili'nden 15 ayrı dava görülüyor.
Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesi, kararla ilgili yaptığı açıklamada, "UCM, dünyanın en ağır suçlarını işleyenlerin bile, soykırım, insanlığa karşı suçlar ve savaş suçları konusunda adalete teslim edebileceğini gösterdi" dedi.
Uluslararası Af Örgütü Hukuk ve Politikalar Programı Direktörü Michael Bochenek, "Verilen bu mahkumiyet kararı bu insanları adalete teslim etmek için UCM'nin devreye girebileceğini gösteriyor" diye konuştu.
Uluslararası Af Örgütü UCM Başsavcısı, Lubanga'nın asker olarak kullandığı kız çocuklarına ve sivillere cinsel şiddette bulunmasının yargılama dışında kalmasının, birçok mağdurun tazminat hakkını engellediği görüşünde.
Bochenek, "Bu davadaki sınırlı soruşturma stratejisini gözden geçirmeli ve gelecekteki vakalar için ders çıkarılmalı" dedi.
Af Örgütü davaların görülme sürecinin uzunluğunun gözden geçirilmesi gerektiğini de ekledi. (AS)
