Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI) askeri harcamalara dair yıllık raporunu yayınladı.
Küresel Barış ve Adalet Koalisyonu (Küresel BAK) yürütme kurulu üyesi Nilüfer Uğur Dalay'ın bildirdiğine göre, dünya ölçeğinde askeri harcamalar 2010 yılında 1629 milyar dolara ulaştı.
Dalay bu rakamın dünya gayrisafi milli hasılasının (GSMH) içinde askeri harcamaların payının yüzde 2,6 olduğu anlamına geldiğini belirtti. Bir diğer ifadeyle, her dünya vatandaşın yıllık gelirinin 236 dolarını askeri harcamalara ayırıyor.
2010 yılına dair kesinleşmiş askeri harcama rakamlarının yer aldığı yıllık rapordaki veriler askeri harcamaların 2009 yılına göre yüzde 1,3; 2001'e göreyse yüzde 50 arttığını gösteriyor.
Dünyada en fazla askeri harcama yapan ülke olan ABD'nin bu dönemdeki askeri harcamaları ise yüzde 81 oranında arttı.
Bütçe denetlenemiyor
SIPRI verilerine göre, ABD 2010'da 698 milyar dolarla başı çekerken dünyanın geri kalanında 931 milyar dolar askeri harcama yapıldı.
Ülkelerin askeri harcamalarının toplamına göre yapılan sıralamada Çin ikinci, Birleşik Krallık üçüncü sırada yer aldı. Çin'in tahmini askeri harcaması 119 milyar dolar, Birleşik Krallık'ınki 59,6 milyar dolar olarak açıklandı.
Sıralamanın devamı şöyle: Fransa 59,3; Rusya (tahmini) 58,7; Japonya 54,5; Suudi Arabistan 45,2; Almanya (tahmini) 45,2; Hindistan 41,3; İtalya 37; Brezilya 33,5; Güney Kore 27,6; Avustralya 24; Kanada (tahmini) 22,8; Türkiye 17,5 milyar dolar.
Türkiye'nin askeri harcamaları 2009 ABD Doları fiyatları baz alınarak bakıldığında 15.634 milyar dolar, 2010 ABD Doları fiyatlarıyla bakıldığında 17.509 milyar doları buluyor.
Dalay bu rakamların enflasyon göz önüne alındığında, askeri harcamaların 2009'a göre yüzde 3 düşmüş olduğu anlamına geldiğini belirtiyor.
Türkiye'de askeri harcamaların GSMH içindeki payı da 2001'de yüzde 3 iken 2010'da yüzde 2,4'e düşmüş olarak gözüküyor.
Bugün, Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesinde 511 bin kişinin silah altında, 378.700 kişinin de sefer görev emri altında olduğunu söyleyen Dalay, bu sayılar üzerinden bakıldığında Türk ordusunun ABD'den sonra NATO'nun en büyük ordusu olduğunu vurguluyor.
Türkiye'de asker harcamalar için şeffaflık olmadığını belirten Dalay'ın vurguladığı bir başka nokta da bu bütçenin ve silah harcamalarının niteliğinin Sayıştay denetimine ve sivil toplum örgütlerinin bilgisine kapalı olduğu.
"Askeri harcama bütçesi Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Milli Savunma Bakanlığı, Jandarma ve Sahil Güvenlik Örgütü'nün İçişleri Bakanlığı bütçeleri içindedir.
"Ayrıca petrol, sigara ve içkiden alınan vergilerle fonlanan Savunma Sanayi Destekleme Fonu da askeri harcamalar bütçesi içinde değerlendirilmelidir. 1986 yılında oluşturulan bu destek fonunun 2010'da 2.3 milyar TL (1.5 milyar dolar) bütçesi bulunmaktadır.
"Diğer yandan TSK Güçlendirme Vakfı da Hazine tarafından fonlanmaktadır."
2011 tahminleri
SIPRI'nin 2011 için açıkladığı tahmini rakamlara bakıldığında da askeri harcamalarda ilk sırada gelen ABD'nin geçen yıl bütçesini yaklaşık yüzde 1,2 oranında kıstığı gözüküyor. ABD'nin 2011'deki tahmini yıllık harcaması 711 milyar dolar olarak gerçekleşti.
ABD ekonomisini çok zorlayan bütçe açıklarını kapatmak için, Kongre kararıyla askeri giderlerini kısmaya başlamıştı.
ABD gibi finansal krizin hissedildiği Avrupa'nın da toplam askeri harcamaları geçen yıl sadece yüzde 0,2 artarak 407 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Ancak SIPRI Avrupa'yı değerlendirirken Batı ve Merkez Avrupa'yla Doğu Avrupa'yı ayrı ayrı da ele almış. Buna göre, zengin Batı-Merkez Avrupa'da askeri harcamalar 2010'dan 2011'e yüzde 1,9 azalmış; Doğu Avrupa'da ise yüzde 10,2 artmış. (YY)
SIPRI'nin verilerine ulaşmak için tıklayınız.
