Kaos GL, yaklaşık 4 yıldır düzenli olarak medyayı izliyor ve kaosgl.org web sitesinden kamuoyu ile paylaşıyor. Raporlar her yıl kitaplaştırılıyor.
Mayıs 2012 raporu şöyle:
* Mayıs ayında içerisinde "gey, gay, lezbiyen, transeksüel, transseksüel, travesti, eşcinsel, biseksüel, ibne, sevici, queer, cinsel yönelim, cinsel tercih, cinsel kimlik" kelimelerinin geçtiği 405 adet haber yer aldı.
* Haberlerin 40 tanesi yerel gazete ve 15 tanesi dergide yer alıyordu.
* 214 tanesi "gey, gay, lezbiyen, transeksüel, transseksüel, travesti, eşcinsel, biseksüel, ibne, sevici, queer, cinsel yönelim, cinsel tercih, cinsel kimlik" ifadelerinin kullanıldığı, 191 tanesi ise LGBTT bireyleri ilgilendiren doğrudan eşcinsellik üzerine yazılmış haberlerdi. Eşcinsellikle ilgili ibareler bu haberlerin beşinde manşetten verildi.
* Mayıs ayında 62 adet köşe yazısı, 265 adet haber, 21 kültür/sanat haberi ve 52 magazin haberi yapıldı.
* Basında yer alan haberlerin altısı Kaos GL web sitesinden alıntıydı.
* Taranan 405 haberden 127 tanesi insan haklarına duyarlı.
* Sadece 35 tanesi uzman ve LGBT görüşlerine yer veriyor, ayrıca 13 haberde olumlu bir rol model var.
* Şiddetle ilgili olayların verildiği haberlerin sadece birinde mağdurun kimliği gizleniyor.
* 76 haberde kullanılan kelimeler "gay, homoseksüel, cinsel tercih, cinsi sapık" gibi kelimeler.
* Bu ay yaklaşık 10 haberde nefret söylemi, hedef gösterme mevcut.
* 111 haberde stereotipler besleniyor ve bu haberlerin 52 tanesi homofobik.
* Nefret cinayetinin verildiği haberlerin 11'inde sadece saldırganın ifadesine yer verilmiş.
* 43 haberde LGBT bireyler kriminalize ediliyor.
* Başka gruplara ayrımcılık yapmak için kullanılan haber sayısı 5 olarak saptanırken, 6 haberdeyse LGBT bireylere yönelik şiddet meşrulaştırılıyor.
Gündem
* Anayasa'da Eşitlik Maddesi Tartışıldı
Anayasa Uzlaşma Alt Komisyonu, Mayıs ayında 'eşitlik' maddesinin yazımında anlaşamadı. BDP'nin 'cinsel yönelim' ifadesinin maddeye konulması önerisine AKP ve MHP karşı çıktı. BDP ve CHP, din, dil, ırk gibi nedenlerle ayrımcılık yapılamayacağı yönündeki düzenlemesine cinsel yönelimin konulmasında ısrar edince eşitlik maddesi tartışmaları gazetelerde yer aldı.
Bu tartışmalar hemen hemen ana akım medyadaki her gazetede verildi. Konunun öznelerine mikrofon tutmadan yapılan diğer haberlerin birçoğunda bu tartışmalar yorumsuz olarak aktarıldı, başlıklarda "Eşcinseller Meclisi Kilitledi", "Eşcinsel krizi" gibi ifadeler kullanıldı. Bu çıkan tartışmalardan sonra Kaos GL web sitesi üzerinden "Yeni Anayasa Yazımında 'Kriz' Adı Altında Tartışılan Eşcinsellerin Yaşam Hakkıdır!" açıklaması yapıldı.
T24'ten Hülya Karabağlı bu tartışmalara dair haber yaparken Kaos GL Derneğinden Ali Erol ile röportaj yaptı. Bu röportajda LGBT bireylerin görüşlerine yer verildi.
Yeni Akit gazetesi anayasa tartışmalarına yönelik yaptığı haberlerde LGBT bireylere yönelik nefret söylemi gerçekleştirdi. BDP ve CHP'yi LGBT bireylerin haklarını savunduğu için marjinalleştirdi. Gazete, "BDP'den Ahlaksız Teklif","Ahlaksız Teklife Büyük Tepki", "BDP Sapıklıkta Israr Ediyor", "PKK Sapıklara Sitesinden Destek Verdi" başlığıyla yaptığı haberler de eşcinselleri sapkın/sapık, ahlaksız olarak tasvir etti.
* 1 Mayıs'ta LGBT Örgütler Alandaydı
1 Mayıs'a katılan LGBT bireyler Ankara, İstanbul, İzmir, Eskişehir, Diyarbakır, Kayseri ve Balıkesir'de meydanlara çıktı. LGBT bireylerin 1 Mayıs meydanlarında yer alması gazetelerin manşetlerinde ve köşe yazılarında yer aldı. Bu haberler olumlu birer mesaj verdi.
2 Mayıs tarihinde Koray Çalışlar, Radikal'de 1 Mayıs'a dair haberinde "Taksim'e dört sene önce: 'Güvenlik nedeniyle Taksim'de 1 Mayıs imkânsız' diyenlere inat mükemmel bir organizasyon. Bayramın en coşkulu iki grubu: Lezbiyen, Gay, Biseksüel, Travesti ve Translar bir taraftan, Antikapitalist Müslümanlar diğer taraftan mağduriyet coğrafyasının iki ucunu bir araya getirdi. Sloganlar eskimiş. 'Faşizme Karşı Omuz Omuza' eski coşkuyla atılmıyor. En sevdiğim slogan şu oldu: 'Dünya yerinden oynar dönmeler özgür olsa" ifadelerine yer verdi.
Gündem, Cumhuriyet, Radikal, Milat, Yurt, Vatan, Taraf, Posta, Hürriyet, Antalya, Akşam, Yeni Şafak gazeteleri habere insan haklarına saygılı bir biçimde yer verdiler. Yeni Akit gazetesiyse Hak-İş ve Memur-Sen'in düzenlediği Tandoğan mitingini övdü. Kaos GL ve Pembe Hayat derneklerinin de bulunduğu KESK ve DISK, TMMOB ve TTB tarafından düzenlenen mitinge katılanları marjinalize ve kriminalize etti.
Vatan gazetesinden Mutlu Tömbekici 1 Mayıs izlenimlerini şu satırlarla ifade etti: "Pomaklar, Çerkezler, Kızılbaşlar, Eşcinseller 1 Mayıs'ta herkese yer var! İşçi olmaya gerek yok. Ezilmiş olduğunu düşünen herkes oradaydı. Hafif bir devrimci sos ver, kap pankartını çık meydana! Hak mücadelesi değil mi! Öyle. O zaman buyurun kimler ne istiyor: Çerkezler ana dillerinde eğitim istiyor ve çok hakikatli bir slogan üretmişler: 'Bu topraklar daha kaç dile mezar olacak? Asimile olmak istemiyoruz!' Hemen arkalarından gelen Pomakların da sanırım aynı talebi var ama Kiril alfabesiyle yazdıkları için ne istediklerini tam anlamadık Kızılbaşlar anladığım kadarıyla saygınlık istiyor. Eşcinsel, biseksüel ve travestiler ise 'Patronsuz Pezevenksiz Bir Dünya İstiyoruz' ve 'Heteroseksizme Teslim Olmayacağız! Ya Eşitlik Ya Hiç!' pankartlarıyla en cesur gruptu. Ben görmedim ama 'îbneysem ne olmuş yani' diye bir pankart da varmış. Helal olsun"
Bir hatırlatma olarak, LGBT emekçilerin dertlerini kamusal alanda görünür kılmak için Kaos GL 2001 yılından beri 1 mayıs meydanında yerini alıyor.
1 Mayıs sonrasında Taraf gazetesi Antikapitalist Müslümanlar'la bir söyleşi gerçekleştirmiş, söyleşi "Meydana 1 Mayıs'ta 'Mülk Allah'ındır' ayetiyle çıkan antikapitalist gençlere göre bu kokuşmuş yerin Müslümanlıkla alakası yok", "Gençler zulme karşı eşcinselin de yanındalar" başlığıyla duyuruldu. Söyleşinin içerisinde eşcinselliğe dair ne düşündükleri sorulmuş. "Eşcinsellerle ilgili ne düşünüyorsunuz? Sefa: Bir eşcinsele zulüm uygulandığında haklarını savunmak boynumuzun borcudur. Bir kişi eşcinsel diye yaşama hakkı yok mu, dışarıda dolaşma hakkı yok mu, rahat giyinme hakkı yok mu? İslam'da Lut kavminde eşcinsellerin taşlandığına inanılır ama asıl taşlananlar Lut kavminin azgınlarıdır. Biz birisine taş atacaksak travestiye değil, onla zinaya, fuhuşa teşvik edeni taşlamalıyız. İstanbul'da 5 bin trans varsa bunların 250 bin müşterisi var. Bir trans bulaşıkçıda, şurada burada işe girdiğinde ilk karşılaştığı şey tacizdir. Asıl ahlaksızlık, bir eşcinseli evlenip tiksindiği bir hayat yaşamaya mecbur etmektir."
* LGBT Örgütlere Yönelik Mayıs Ayında Yapılan Kötü Haber Örnekleri
Akit gazetesi 3 Mayıs tarihinde "Tiryaki'den Şaşırtan Destek" başlığıyla verdiği haberde Uçan Süpürge Festivali'ne verdiği destek nedeniyle AKP Belediye Başkanı Veysel Tiryaki'yi AKP'nin tabanıyla uyuşmayan hareketler içinde olduğunu ve Uçan Süpürge'yi "Kaos GL gibi sapkın derneklerle iç içe" olarak tanımlamış ve bu haberi manşetten vermiştir.
* LGBT Örgütlerin Etkinliklerini İnsan Haklarına Saygılı Bir Biçimde Sunan Haberler
Homofobi Karşıtı Buluşma kapsamında her yıl 17 Mayıs haftasında Ankara'da gerçekleşen Homofobi Karşıtı Yürüyüş çağrısı (Gündem Gazetesi), (Van Haber-Van Yerel), Buluşmada gerçekleşen Sınırlara Karşı forum (Gündem), Kadın Kadına Öykü yarışması haberi (Gözlem gazetesi-İzmir Yerel), Evrensel gazetesinin 29 Mayıs tarihli haberinde Başbakan Erdoğan'ın 2002 yılında Abbas Güçlü'nün programında eşcinsel haklarına dair söylediği sözler hatırlatılmış ve özellikle buluşma haberleri ve çağrıları Kaos GL web sitesi üzerinden alıntılanmıştır.
Lambda İstanbul Derneği'nin 2005 yılından beri düzenlediği Hormonlu Domates Ödülleri için Bawer Çakır'dan görüş alarak yapılan haber, 4 Mayıs tarihinde Akşam gazetesinde İsim Toroğlu tarafından hazırlanmış.
Boğaziçi Lubunya grubunun etkinlikleri ve aktiviteleri Bizim Gazete adlı yayında da yer almıştır. Bu haberde Lubunya topluluğu tanıtılmış ve insan haklarına saygılı bir biçimde servis edilmiştir.
* Streotipleri Güçlendiren, LGBT Bireyleri Kriminalize Eden Homofobik ve Transfobik Haber Örnekleri
Batman çizgi romanının yazarlarından Grant Morrison'un Comics Alliance internet sitesinde yer alan bir röportajında, Batman'in gey bir karakter olduğunu söylüyor. Bunun üzerine Birgün gazetesi "Gay'lik Batman'in içinde var", Radikal "Batman Gerçekten Gay", Haber Türk "Batman Eşcinselmiş" başlığını kullanmış. Burada içerik çok değiştirilmemiş fakat Haber Türk gazetesinde yurt dışından sunulan haberde "İddia etti", "Dedikodular doğruymuş" gibi ifadeler kullanılmış.
Milliyet Ege'de 4 Mayıs'ta yer alan bir kaza haberinde beş kişinin yaralandığını duyurulmuş fakat kullanılan resmin altına"Yaralıların arasında iki de travesti var" ibaresi yazılmış.
HaberTürk gazetesi 15 Mayıs tarihinde "Eşcinsel hakları en büyük darbedir" sözlerini sarf eden BBP Genel Başkanı Mustafa Destici'nin "Eşcinsellere , kadın ve erkeklerin sahip olduğu tüm hakların verilmesi, Türk milletine vesayetçilerin yaptığı 12 Mart, 12 Eylül, 28 Şubat ve 27 Nisan darbelerinden daha büyük bir darbedir " sözlerini yorumsuz bir şekilde vermiştir.
"PKK'da Eşcinsel İnfazı" başlıklı haber Takvim gazetesinde 8 Mayıs tarihinde yer aldı.
Milli Gazete'de 9 Mayıs tarihinde yer alan "Konya Saadet'ten Zina Suç olsun Kampanyası" Başlıklı haber içeriğinde eşcinsellik ahlaksızlık olarak nitelendirilmiş, LGBT bireylerin dernekleşmesi ve film festivalleri sanki bir suçmuş gibi sunulmuş, halkı tepki göstermeye çağırmış.
17 Mayıs tarihli Akit gazetesinin ilk sayfa başlığında "RTÜK'ten Şok Karar" başlığıyla duyurulan haberde "BDP'lilerin eşcinsel evlilik teklifine tepkiler sürerken, RTÜK'ten de şok bir karar geldi. RTÜK, eşcinsel modacı Cemil İpekçi'nin yaptığı sapıkça açıklamaları ifade özgürlüğü olarak değerlendirdi ve gelen şikâyetleri reddetti. RTÜK Başkanı Prof. Dr. Dursun, kararın arkasında olduklarını belirterek 'Kişi görüşünü söylüyor. Şiddet uygulamıyor. Cinsel tercih diye bir şey var. İfade özgürlüğü diye bir şey var. Biz bu ifadelerde bir ilke ihlali görmedik.' İfadelerine yer verildi.
9 Mart tarihinde Emrah Gümüş adlı erkek, Gaziantep Üniversitesi Beden Eğitimi Yüksekokulu 4. sınıf öğrencisi P. T.'yi (21) sokak ortasında kurşunlayarak öldürdü. Gümüş (24) hakkında 'kasten öldürme, silahla tehdit ve ruhsatsız silah taşıma' suçlarından müebbet hapis cezası istemiyle dava açıldı. Gümüş'ün, emniyet ve adliyede "P. lezbiyen ilişki yaşıyordu. Birçok kez uyardım, dinlemeyince öldürdüm." dediği basında yer aldı. Daha sonra Mayıs ayında mahkeme "Suçun ispatlansa dahi, kişilerin tercihlerinin sanığı ilgilendirmeyeceği" gerekçesiyle, Emrah Gümüş'ü ömür boyu hapse mahkum etti; fakat mahkemede iyi hal indirimi uygulandı.
Bu haber 21 Mayıs tarihinde "Lezbiyenlik seni hiç ilgilendirmez" (Hürriyet), "Lezbiyenlik, kendi tercihi öldürme suçunu hafifletmez" (Haber Türk), "Cinsel tercih suçu hafifletilemez" (Milliyet), "Lezbiyenlik doğal eğilim" (Posta), "Lezbiyenlik, cinayeti hafifletmez" (Radikal), "Mahkeme lezbiyenlikten ötürü indirime gitmedi" (Şok), "Lezbiyenlik kurtarmadı" (Takvim Gazetesi), "Lezbiyenlik kendi tercihi, hafifletici neden olamaz" (Vatan), "Lezbiyenlik Hafifletici Neden Sayılmadı" (Yurt Gazetesi) başlıklarıyla birçok gazetede yer aldı.
* Köşe Yazılarında Nefret
Serdar Arseven'in 29 Mayıs tarihli Yeni Akit'teki köşesinde yer alan "4- Üniversite de taşlar bağlanacak, köpekler serbest bırakılacak! 5- Gazi Üniversitesi Anadolu'dan kopartılacak. Okulun her köşesine, eşcinseller, feministler hâkim olacak. (Evet, evet, bu kadronun en ağır toplarından bir dekan, eşcinsel ilişki halinde yakalandığında 'Ay ne var bunda, herkesin cinsel tercihine saygı duyun' yollu açıklamalarda bulunmuştu!) 6- Üniversite'den bilim kovulacak, terörden, sapıklıktan yana ne varsa buyur edilecek. (Zerre abartma yok, Gazi İletişim'e bakın)" ifadeleriyle nefret söylemlerinde bulunmuştur.
Anayurt gazetesinden Muhsin Akıl 16 Mayıs tarihli köşesinde "Dünyada büyük değişiklikler oluyor ama zulüm, sömürü, işgal, işkence ve gözyaşı dünyanın her yerinde aynı! Bir de insanın yaratılışı (fıtratı) ile bütünleşmiş ahlaki değerler değişiyor! Zaten bugünkü konumuz da buydu. Yani, eşcinsellik, homoseksüellik, lezbiyenlik normalleşiyor! Dini, ahlaki, kültürel değerlerden uzaklaşan ülkelerin zaman içinde değiştiğini görmekteyiz! Cinsellik bütün dünyada aile kavramı içinde inanın medeni/sosyal yasalar doğrultusunda üremesi/çoğalması için var olan doğal bir ihtiyaçtı. Fakat bugün sadece arzu ve isteklerin tatmini olarak her türlü sapıklık ve çılgınlık hoş görülmeye başlandı. Daha ileri gidilerek yasalaşıyor!"
Akşam gazetesinin 23 Mayıs manşeti "İşte Bilinen Bayan". Manşetin altındaki yazının içeriği transfobik ve polisin uyguladığı Kabahatler Kanunu meşrulaştırılıyor.
"İstanbul Emniyeti'nin "bilinen bayan" koduyla işlem yaptığı, meclisin "kim bunlar?" diye tartıştığı seks işçilerinden inanılmaz mesai. Yol üstünde fuhuş pazarlığı yapan 35 kadın ile 14 travesti 6 bin 500 kere yakalanmış CHP soru önergesi vermişti. Polis yakalıyor, yasa bırakıyor. 340 işlem yapıldı, hâlâ yolda CHP'li Melda Onur'un 'polis raporlarında bilinen bayan diye bir ifade var. Kim bunlar?' sorusuyla Meclis'e taşıdığı, İstanbul Valisi'nin 'yol üstünde fuhuş pazarlığı yapanlar' diye cevapladığı hayat kadınları deşifre oldu. Şehrin ana arterlerinde müşteri avlayan 49 kişinin dosyası kabarık. Polise yaka silktiren seks işçileri, Şişli, Fatih ile Kadıköy, Tuzla arasında çalışıyor. Herkesin mesai saati belli, fuhuş nöbetleşe yapılıyor. Akşam hayat kadınları, gece travestiler yola çıkıyor. Yasal boşluktan yararlanıyorlar. Son bir yıldaki 6 bin 500 idari işlemden sadece 120'si mahkemeye yansıdı. Bilenen bayanlar, 2 saatte 800-1200 lira kazanıyor. İdari işlem rekoru, bir günde 2 kez gözaltına alınıp, buna rağmen işine devam eden ihbarların çoğu, kamerayla suçüstü yapan esnaftan geliyor."
* Medyada Yer Alan İnsan Haklarına Saygılı Haber Örnekleri
Birgün gazetesi medya'da yer alan ayrımcı haberleri de "Günün Ayrımcısı" başlığıyla yayınlıyor.
Cumhuriyet, Birgün ve Hürriyet gazetesi 14-15 Mayıs tarihlerinde ILGA (Uluslar Arası Gey Lezbiyen Birliği)'nin yayımladığı raporu haberleştirdi. "Türkiye Eşcinsel Haklarında Diplerde"(Cumhuriyet), "Avrupa'nın Gay Endeksi" (Hürriyet), "Türkiye Eşcinsel Haklarında Liste Sonu" (Birgün) başlıklarıyla verilen haberlerin içerikleri insan haklarına saygılı bir biçimde verildi.
Radikal gazetesinde 18 Mayıs tarihinde Orhan Kemal Cengiz 17 Mayıs Homofobi Karşıtı Gün'den bahsederek Akit gazetesinde yer alan, nefret söylemi yapan haberlerden örnekler vermiş. Yine Radikal'den Eyüp Can köşesinde Obama'nın NewsWeek dergisine kapak olmasından bahsetmiş, bu iki köşe insan haklarına saygılı ve özellikle LGBT haklarından bahseden köşelerdir.
"Homofobik nefret! Dün 17 Mayıs Uluslararası Homofobi ve Transfobi Karşıtı Gün'dü. Bu tür günler durup düşünmek için de bir vesiledir. Cinsel azınlıklar söz konusu olduğunda içler acısı bir durumdayız. Dilimiz nefret, kafalarımız önyargılarla dolu. Aşağıda Akit gazetesinin değişik haberlerinden üç farklı paragraf okuyacaksınız. Göreceğiniz üzere eşcinseller sadece bir nefret objesi olarak kullanılmakla kalmıyor, başka grupları düşmanlaştırmak ve şeytanlaştırmak için de eşcinsel imgesi kullanılıyor. İlk cümle gayrimüslimlere ilişkin: 'Gayrimüslimler ise bu konularda demokrattır. Yani isteyen meyhane açar, genelev işletir; isteyen zina eder, eşcinsellerle evlenir.' İkinci paragraf güncel tiyatro tartışmalarıyla ilgili: 'Sapkın homoseksüel yabancı yazarların... Yahudi güdümündeki, sapık ideoloji mensubu bazı yazarların ahlaksız eserlerini ısrarla repertuarlarına koyan dogmatik yapılı, arkaik anlayışlı ve genelde ateist fikirli tiyatrocuların ellerine, pasaportları bir an evvel verilmelidir.' Üçüncüde de bir GLBT birey açıkça hedef gösteriliyor: 'Bakan Şahin, son toplantıya, sapık cinsel tercihleri olan Pembe Hayat isimli platformdan Belgin Çelik'i de davet etti.' Bunlar tipik nefret sözleri. Ama ne hikmetse hiçbir şekilde bizim savcıların dikkatini çekmiyor bu sözler. Sonuçta Türkiye cinsel azınlıkların dünyada en fazla şiddete maruz kaldığı ve öldürüldüğü ülkeler arasında yer alıyor. Nefret sözlerinin bu kadar yaygın dolaşımda olduğu bir ülkede, bu kadar çok nefret suçunun işlenmesi kimseyi şaşırtmasa gerek."
* Yurt Dışından Gelişmeler ve Türkiye Medyasındaki Yansımaları
ABD Başkanı Obama eşcinsellerin evlenebilmeleri gerektiğini söyledi. Birleşik Devletler tarihinde ilk defa bir başkanın eşcinsel evlilik konusunda açık tavrını koymasıyla ABD'de yaşayan eşcinsel insan hakları hareketine büyük bir destek verilmiş oldu. Bu açıklama medyamızda günlerce konuşuldu.
İşte atılan başlıklar: "Eşcinsel evliliğe destek verdi 90 dakikada 1 milyon $ kazandı" (Akşam), "Obama'dan eşcinsel evliliğine onay" (Anayurt), "Eşcinseller evlenebilmeli" (Gazetem Ege), "Eşcinsellerden Obama'ya 1 milyon dolarlık destek" (Haber Türk), "Obama Öyle Bir Kumar Oynadı ki" (Hürriyet), "Eşcinsel evliliğe destek" (Hürriyet Kelebek), "Obama'dan eşcinsel evliliğe destek" (Milli Gazete), "Obama'ya oy ve para gay'lere evlilik umudu" (Milliyet), "Obama: Aynı cinsiyetten çiftler evlenebilmeli" (Özgür Gündem), "Başkan Obama eşcinsel evliliğe destek verdi" (Posta), "Obama'nın rengi" (Taraf), "Lady Gaga: Gelecekte gibiyim" (Taraf), "İntihar mı Etti?" (Vatan), "Eşcinsel Evliliğe Onay Verdi" (Yeni Söz), "Obama'dan eşcinsel evliliğe onay" (Yurt Gazetesi).
Haber Türk gazetesinden Dilek Şanlı Obama'nın açıklamalarından sonra çeşitli çevrelerden görüş alarak hazırladığı haberde Kaos GL'den Umut Güner ve Barış Sulu'ya da mikrofon uzattı.
Arjantin'de değişen Cinsiyet Kimliği Kanunu (cinsiyet değiştirmek isteyen her yetişkin bireyin doktor ya da mahkeme onayı olmaksızın cinsiyetini, görünüşünü veya ismini değiştirmesine izin veren kanun) Taraf gazetesinde 11 Mayıs tarihinde yer aldı. Haber içeriği insan haklarına duyarlı bir biçimde verildi. (ÇT)
* Redaksiyon: Ozan Ezgi Berberoğlu
