Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Özgür Özel, İzmir Ahmed Adnan Saygun Sanat Merkezi'nde düzenlenen Engellilik Çalıştayı’na katıldı.
Burada bir konuşma yapan Özel, Türkiye’den birtakım veriler paylaştı. En sonuncusu üç yıl önce açıklanan resmi verilere göre Türkiye’de 5 milyon 841 bin engelli olduğunu söyledi. Ancak sivil toplumun çalışmalarında bu sayının 10 milyonu aştığını belirtti.
Mağduriyetin henüz ilk aşamada veri toplamada yaşandığını, devletin şeffaf istatistik tutmadığını anlattı.
Özel 2005’te çıkartılan 5378 sayılı Engelliler Kanunu’ndan bahsederek “o tarihten bu yana engellilerin eğitim, sağlık, istihdam, sosyal güvenlik ve erişebilirlik alanlarındaki hakları teslim edilmedi” dedi. Ardından da şöyle devam etti:
“Bu düzenlemeler 2005’te o zaman Meclis’te iki parti varken ve çok sayıda parti baraja takılmış iken CHP’nin en olumlu katkılarıyla, en ciddi destekleriyle ortaya çıkarıldı. Sivil toplum örgütlerini, meslek örgütlerini, sağlık meslek örgütlerini, o sağlık alanında ve sosyal güvenlik alanındaki sözü olan herkesin dinlenmesini sağladık. Komisyon ortamında, genel kurul ortamında en yapıcı katkılar verildi. Ancak bu düzenlemeler iktidar tarafından, yürütme tarafından hayata geçirilmediği için büyük oranda hep kağıt üzerinde kaldı. Engellilere ait resmi veriler bile yıllardır güncellenmiyor. Milli gelirden nüfuslarına göre hak ettikleri payı kesinlikle alamıyorlar. Hala fiziksel çevreye, ürünlere, haklara, hizmetlere erişimin önünde ciddi engeller var.
Engellilere sunulan sosyal yardım karakterli hizmetler her zaman her daim partizanca kullanılabilmeye, ayrımcılığa açık. Yardımlar da sadece iktidar partisine üyelikten geçiyor.
CHP iktidarında herkesi eşit gören ve hak edenler arasında en ufak bir ayrımcılık yapmayan anlayışımızın sözünü veriyorum.”
“Engelli aylıklarını okumaya ben utanıyorum”
Özel ardından Türkiye’nin büyük bir ekonomik yıkım yaşadığından bahsetti. Devletin yaptığı yardımlarla övündüğünü belitti.
Asgari ücreti, emekli aylıklarını, öğrenci burslarını örnek gösterdi. “Engelliler açısından durum daha vahim” dedi ve ekledi:
Bu seneki yaşlılık aylığı. Bakacak kimsesi yok, yaşlılık aylığı alıyorlar. Bugün 14 bin 500 lira gibi en düşük emekli maaşı var. 14 bin 500 lira bir sefalet maaşıyken, 4 bin 664 lira yaşlılık aylığı alan insanlar var. Bu sene yapılan zam sadece 483 lira. Yani günlük 16 lira. Simit alsan yanına çay içemeyeceğin bir artış.
Yüzde 40 ila 69 arasında engelli olanların aylıklarına 385 lira artış yapıldı. Aldıkları maaş 3 bin 723 lira. Yüzde 69’a kadar engeli olan vatandaşa vere vere 3 bin 723 lira aylık maaş veriliyor. Yüzde 70 ve üzerindeki engelli aylığı 5 bin 584 lira. 18 yaş altı engellilere ödenen para 3 bin 723 lira. Dul ve yetim aylığı 3 bin 647 lira. Bu tutarları ben okumaya utanıyorum. Ama birileri bunları vermeye utanmıyor, söylemeye utanmıyor.”
“100 engelliden 77’si yoksul, dışlanmış”
Özel ardından engellilere ilişkin istihdam verilerini paylaştı. 2022’de kamuda çalışan engelli sayısının 22 bin 162 olduğunu ancak bunun 2023’te 20 bin 51’e düştüğünü söyledi.
Özel sektörde ise 2022’de 117 bin 545 engelli çalıştığını, 2023’te bu sayının 101 bin 397’e gerilediğini anlattı. Türkiye’de engellilerin sadece yüzde 15’inin çalıştığını söyledi. “100 engelliden 85’i istihdam dışında” dedi.
“Türkiye’de 100 engelliden 77’si başta yoksulluk ve sosyal dışlanmışlık olmak üzere sorun yaşıyor” diye ekleme yapan Özel şöyle devam etti:
“OECD ülkelerinde engelli bireylerin istihdamı için ayrılan kamu yardımları, milli gelirin ortalama yüzde 2,1’i. Yani en yüksek olan ülkeden bahsetmiyoruz. OECD’nin ortalaması yüzde 2,1, Türkiye’de ise binde 1; yüzde 0,1.
Bir tarafta onların gelirlerini düşünün. 100 bin dolara varan milli geliri olan ülkelerden bahsediyoruz, 65 bin dolar milli geliri olan ülkelerden bahsediyoruz. Onlar bu milli gelirin yüzde 2,1’ini engellilerine ayırırken, biz zaten düşük olan milli gelirimizin sadece binde 1’ini engellilerimiz için ayırıyoruz.”
Bakanlık vaadi
Özel, iktidar olmaları durumunda Engelliler Bakanlığı kuracaklarını da söyledi ve birçok vaat verdi:
“Biz engellilerin sorunlarının ve taleplerinin elbette farkındayız. Ama bu farkındalığın kamu yönetimine tam olarak yansıması için güçlü de bir bütçesi olan icracı bir Engelliler Bakanlığı kurulacak ve Bakanlığın başında bir engelli bakan olacak.
Engelli bireylerin bağımsız bireyler olarak yardım değil, hak öznesi olduğu gerçeği kabul edilerek bütün adımlar ona göre atılacak. Engellilerin eğitime, istihdama, sağlığa ve tüm insan haklarına erişimi ve toplumsal yaşama aktif katılımları için erişilebilirlik koşulları sağlanacak ve bütün engeller kaldırılacak.”
(HA)
