Türkiye'de 6 Şubat'ta yaşanan Maraş merkezli depremler herkesi derinden etkilese de yaşadıklarını anlamlandırmak açısından en çok zorlananlar çocuklar oldu.
Depremlerin ardından birçok sivil toplum kuruluşu da deprem bölgelerinde kendi alanlarına yönelik çalışmalar yaptı.
Bursa'daki Oyun Hareketi Derneği, 20 Şubat 2023'ten itibaren İstanbul Büyük Şehir Belediyesi (İBB) Yeşil Alanlar Daire Başkanlığı Oyun İstanbul Birimi ile iş birliği yaparak Hatay'da çocuklara oyunlar oynatıyor.
Kriz koşullarında oyun
Oyun Hareketi Derneği Başkanı Nedim Buğral depremden etkilenen çocuklara yönelik etkinlikleri anlattı.
Hayal Gücü Oyun Parkı (HOP) ismi verilen çalışmayı aktaran Buğral, sahada uygulanan kısmının "HOP Kriz Koşullarında Oyun" ismini taşıdığını ve bu oyunun beş adımdan oluştuğunu, terapötik (tedavi edici) etkisi olduğunu aktardı.
Oyunu aynı gruplarla üç veya daha fazla kez uyguladıklarında değişimi fark ettiklerini belirten Buğral, "Çocukların, bizimle, birbirleriyle ve oyun türüyle kuvvetli bağ kurabildiklerini gözlemliyoruz. Uygulamalı oyunların her adımına çocuklar da dahil oluyor. Mobil araçlarla sokak veya köy meydanına gidiyoruz. Kurulum da dahil her adıma çocukları da katıyoruz. Özgür bir ifade alanına önem veriyoruz, her çocuk istediği zaman oyuna dahil olabiliyor, yaş ve sayı sınırlaması yok" dedi.
"İhtiyaçlar bitmedi"
Deprem bölgesinde desteğe ihtiyacın devam ettiğine dikkati çeken Buğral, afetin hâlâ sürdüğü bilinciyle toplumsal ve bireysel duyarlılığın canlı tutulması gerektiğini vurguladı. Çocuklarla ilgili çalışmaların ise çok önemli olduğunu aktaran Buğral, söz konusu alanlarda çalışma yapabilecek herkesin sahaya gitmesi gerektiği konusunda çağrıda bulundu.
Buğral, çocukların okula gidemediklerini, oyuncak eksiklikleri olduğunu, özel alanlarının azaldığını ve bu nedenle de rutinlerinin bozulduğunu aktardı. Buğral bu durumun sonucu olarak da çocuklarda davranış değişikliği gözlemlediklerini söyledi.
"Metaforik anlatım çocuklar üzerinde oldukça etkili"
Klinik Psikolog Zeynep Karzaoğlu - Şimşek ise çocuklarla afet sonrası nasıl iletişime geçilmesi gerektiğine ilişkin yöntemlere dikkati çekti.
Çocukların doğal afetlerin etkisini daha kolay atlatabilmesi için yakın çevrenin önemli olduğunu belirten Şimşek, daha hassas olunması gerektiğini vurguladı.
Şimşek çocuklar için travmatik olabilecek afetler sonrası, afeti ve yaşananları konuşmak için çocuğun yaşı, afete maruz kalma ve afetten etkilenme boyutu, kaybı olup olmadığı, doğal afetin ne olduğu gibi birçok etkenin çocukla iletişim kurma konusunda değişkenlik taşıdığını söyledi ve şöyle devam etti:
"Çocukların yaşananları zihinlerinde somutlaştırabilmeleri için metaforik anlatımlar önemli. Depremi anlatırken legoları, seli anlatırken yağmur ve bulutlardan bahsetmek gibi metaforik anlatımlar çocukların zihinlerinde somut durum oluşmasında önemli rol oynuyor. Sade ve gerçeğe uygun bir anlatım olması gerekiyor."
Travmatik süreçlerin dengeli ve güvende atlatabilmenin önemli olduğunu belirten Şimşek, doğa eliyle yaşadığımız travmalara örnek vererek, "Travmanın temelde bireyin var olmasında en önemli nokta olan güven duygusunu zedelediğini" belirtti. Şimşek ayrıca "Afet durumlarında çocuklara travma ve tetikleyicilerinden uzaklaştırıp, güvendeyim mesajı verilmelidir" dedi.
"Serbestçe oyun oynamak önemli"
Oyun oynamanın çocukların duyguları için çok önemli olduğunu belirten Şimşek, çocukların travmadan uzaklaşabilmeleri 'öfke ve korku' gibi duyguları dengeli bir şekilde bedenlerinden atabilmeleri için serbestçe oynayabileceği alanlar oluşturmanın önemli olduğunu vurguladı.
Son olarak çocukların desteklenmesinin öneminin altını çizen Şimşek sözlerini şöyle noktaladı:
"Çocuklar genelde ölüm, deprem, kaza ya da herhangi bir doğal afetten dolayı ağlamazlar. Başka bir gerekçeyle ağlarlar. Bu durumda yanında olduğumuzu hissettirerek, ağlamasına müsaade etmemiz, sözel olarak desteklememiz iyileşme sürecine eşlik eder."
(AA/AÖ)
