İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Öğretim Üyesi ve Kadının İnsan Hakları Yeni Çözümler Derneği Yönetim Kurulu Başkanı İpek İlkkaracan, Türkiye'de kadın istihdamının artırılması için kreş ve okul öncesi bakım hizmetlerinin yaygınlaştırılması ve annelik izninin babalara da en az üç ay ücretli izin öngörecek şekilde "ebeveyn izni" olarak düzenlenmesi gerektiğini söyledi.
"Anne ve babanın ücretli izin adı altında rotasyonla bebeğe bakabilmesi, iznin bittiği andan da yaygın kreş hizmetleriyle çocuk bakımının desteklenmesi, gelecekte iş gücünü oluşturacak insan kaynağının niteliğini artırmak açısından da çok önemli" diyen İlkkaracan, kreşlerin yepyeni istihdam alanları olduğuna da dikkat çekti.
İlkkaracan, Türkiye'de çocuk bakımına ilişkin yasal ve kurumsal mekanizmaların olmayışını kadın istihdamının önündeki temel engel olarak nitelendirdi:
"Araştırmalar, her iki kadından birinin işgücüne katıldığını ancak iş gücü piyasasında süreklilik gösteremediğini ortaya koyuyor. Ücretli çalışanların neredeyse dörtte biri enformel sektörde, kayıt dışı istihdam ediliyor. Çocuk bakımına yönelik hiçbir yasal ve kurumsal destek olmadığından, pek çok kadın nişanlılık, evlilik, hamilelik, doğum gibi nedenlerle işten ayrılıyor."
İlkkaracan, yapılması gerekenleri ise şöyle sıraladı:
İşyerleri denetlenmeli: Uygulanması gereken temel politikalardan biri, kreşlerin yaygınlaşmasının sağlanması. Türkiye'de İş Kanunu, "150'den fazla kadın çalışanı olan" işyerlerine kreş açma yükümlülüğü getiriyor. Temel sorun bu kanun maddesinin uygulanmaması. Çalışma Bakanlığı denetimleri yapmıyor, kayıt tutmuyor, ceza kesmiyor.
Kadın çalışan değil kadın-erkek çalışan: Diğer sorun, tanımın kendisinde. Yükümlülüğün sadece kadın çalışan sayısı üzerinden tanımlanması, "çocuğa bakman kadının sorumluluğudur" şeklindeki ayrımcı düşünce yapısının kanuna yansımasıdır. İşe alımlarda kadınlara yönelik ayrımcılığı teşvik eder.
Küçük atölyelerde çalışan kadınların da kreşe ihtiyacı var: Ddüzenleme bu haliyle daha az çalışanı bulunan işyerlerinde çalışanlarla kayıt dışı çalışanları benzer bir haktan mahrum bırakıyor. Oysa Türkiye'de kadınların büyük bir kesimi güvencesiz, kayıt dışı ya da küçük atölyelerde çalışıyor.Düzenlemenin çalışan sayısı düşürülerek, kadın ve erkek çalışanların toplam sayısı üzerinden yapılması gerekiyor.
Annelik izni değil ebeveyn izni: Kanunda yer alan annelik izni, işe alımlarda ayrımcılığı teşvik ediyor. Çocuk bakımını kadına yükleyen ayrımcı bakışın kanuna yansıması. Düzenleme babalara da en az üç ay ücretli izin öngörecek ve kadınlara transfer edilemeyecek şekilde "ebeveyn izni" olarak düzenlenmeli ve ivedilikle yasalaştırılmalı.
Kreş hizmetleri yaygınlaştırılmalı: 4-6 yaş arası çocuklar için okul öncesi eğitimin ve 0-3 yaş çocukları için kreşlerin açılması konusunda yıllık plan ve programlara somut hedefler konulmalı ve kamu bütçesinden gerekli kaynaklar ayrılmalı. (BB)
