TBMM Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonu’nun dünkü toplantısında İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı’na yeni maddeler eklendi, bazı maddelerde değişikliğe gidildi.
Tasarı tehlikeli ve çok tehlikeli işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği açısından işverene yeni sorumluluklar, Soma ve Ermenek'teki maden kazalarıyla bu iki kazanın meydana geldiği tarihler arasında diğer madenlerdeki kazalarda hayatını kaybedenlerin yakınlarına bazı haklar, babalık izni, uzaktan çalışmanın yasal dayanağa kavuşturulması konularında düzenlemeler içeriyor.
Tasarının içerdiği düzenlemeler şöyle:
Aksaklıklar yazılı bildirilecek
* İşverene teknik rehberlik ve danışmanlık yapmak üzere görevlendirilen işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı, görev aldığı işyerinde göreviyle ilgili mevzuat ve teknik gelişmeleri göz önünde bulundurarak iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili eksiklik ve aksaklıkları, tedbir ve tavsiyeleri belirleyecek ve işverene yazılı olarak bildirecek.
* Bildirilen eksiklik ve aksaklıkların acil durdurmayı gerektirmesi veya yangın, patlama, göçme, kimyasal sızıntı ve benzeri hayati tehlike arz etmesine rağmen işveren tarafından gerekli tedbirlerin alınmaması halinde, bu durum işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanınca, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na bildirilecek. Bildirim yapmadığı tespit edilen işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının belgesi 3 ay, tekrarında ise 6 ay süreyle askıya alınacak.
İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanına koruma
* Bu bildirimden dolayı işvereni tarafından işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının iş sözleşmesine son verilemeyecek ve hiçbir şekilde hak kaybına uğratılamayacak. Aksi takdirde işveren hakkında bir yıllık sözleşme ücret tutarından az olmamak üzere tazminata hükmedilecek. Kötü niyetle gerçek dışı bildirimde bulunduğu mahkeme kararıyla tespit edilen kişinin belgesi ise 6 ay süreyle askıya alınacak.
Fesih hakkı
* Çalışanların kişisel koruyucu donanım kullanmaması, makine ve teçhizatın koruyucusunu etkisiz hale getirmesi, işle ilgili güvenlik kurallarına uymaması nedeniyle ayrı ayrı üç defa yazılı olarak uyarılması halinde, işveren bakımından iş sözleşmesinin haklı nedenle derhal fesih hakkı doğacak.
Çalışma biçimleri
* Çok tehlikeli sınıfta yer alan ve kamudan ihale ile alınan işlerde; teknolojik gelişme, iş gücü kapasitesinin arttırılması, üretim metotlarında yenilik gibi bir kısım unsurlar sağlanmadan, üretim veya imalat planlarına, iş programlarına aykırı hareket edilerek üretim zorlaması nedeniyle hayati tehlike oluşturacak şekilde çalışma biçimleri, işin durdurulma sebebi sayılacak.
İzinsiz işe zorlama
* İşyerinde durdurulan işlerde izinsiz çalışma yaptıran işveren veya işveren vekillerine 3 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası verilecek.
* İşyerlerinde işin durdurulması kararı, kolluk kuvvetleri marifetiyle uygulanacak.
Madenler
* Ölümlü iş kazası meydana gelen maden işyerlerinde, kusuru yargı kararıyla tespit edilen işveren, kusuru oranında 2 yıla kadar kamu ihalelerinden yasaklanacak.
SGK’dan yaptırım
* İş kazası ve meslek hastalığına ilişkin yaptırımlar, doğrudan Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından uygulanacak.
İş güvenliği eğitimi
* İş sağlığı ve güvenliği eğitimi vermeyen işverene, her aykırılık için ayrı ayrı çalışan başına 500 lira, işin durdurulması nedeniyle işsiz kalanlara ücretlerini ödeme veya başka iş verme yükümlülüğünü yerine getirmeyen işverene ihlale uğrayan her çalışan için aykırılığın devam ettiği her ay için 1000 lira, çalışanlarına standartlara uygun ve CE işaretli kişisel koruyucu donanım temin etmeyen işverenlere çalışan başına 500 lira, yer altı maden işletmelerinde çalışanların bulundukları yeri ve giriş çıkışlarını gösteren takip sistemini kurmayan işverenlere çalışan başına 500 lira para cezası verilecek.
Para cezası
* Para cezaları çalışan sayısı ile işyerinin tehlike sınıfına göre yüzde 100'e kadar artırılacak. İşin durdurulması halinde, durdurmaya sebep olan fiilden dolayı idari para cezası uygulanmayacak.
* Uygulanacak idari para cezaları, bakanlık tarafından çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinde kullanılacak.
Yükümlülük tarihi
* Madenlerde bulunulan yer ve giriş çıkış takip sistemini kurma yükümlülüğü 2016 yılının başında yürürlüğe girecek.
* Çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinin (B) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirme yükümlülüğü 1 Ocak 2018, tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinin (C) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirme yükümlülüğü 1 Ocak 2017'ye kadar yerine getirilecek.
* Yürürlük tarihinden itibaren 6 ay içinde iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirme yükümlülüğünü yerine getiren işverenlere geriye dönük idari para cezası uygulanmayacak.
Üçüncü çocuğa yüzde 10 destek
* Asgari geçim indirimi, yüzde 5 olan üçüncü çocuk için yüzde 10'a çıkarılacak, sonrakiler için yüzde 5 olarak uygulanacak. Böylece, evli, eşi çalışmayan ve üç çocuklu bir çalışan, asgari ücret üzerinden gelir vergisi oranında asgari geçim indiriminden yararlanabilecek.
İş güvenliği dersi
* Mezunları iş güvenliği uzmanı olabilen fakültelerde iş sağlığı ve güvenliği dersleri zorunlu olarak okutulacak.
Kamulaştırma bedelinin tahsili
* Kamulaştırma nedeniyle idarece ödenmiş olan, ancak kesinleşen yargı kararları gereği geri ödenmesi gereken kamulaştırma bedelinin tahsilinde faizden vazgeçilecek.
Kadrolar
* Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Avrupa Birliği Koordinasyon Dairesi Başkanlığı, Avrupa Birliği ve Mali Yardımlar Dairesi Başkanlığı olarak yapılandırılacak. İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitü Müdürlüğündeki müdür ve yardımcıları kadroları iptal edilerek, taşrada araştırma ve geliştirme enstitü müdürlüğü kadroları, merkezde döner sermaye işletmesi kadroları ihdas edilecek.
* Bakanlığın yurtdışı sürekli görevlerine, yurtdışı işçi hizmetleri uzmanları ile Bakanlık merkez teşkilatı veya bağlı veya ilgili kuruluşlarında ek göstergeleri Genel Müdür düzeyinde veya daha yüksek tespit edilen kadrolarda bulunanlar, mesleki nitelik değerlendirmesine tabi tutulmaksızın atanabilecek. Bakanlık ile Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı ve Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğünde Genel Müdür Yardımcısı veya Daire Başkanı kadrolarında en az iki yıl çalışmış olanlar da mesleki nitelik değerlendirmesine tabi tutulmak, Bakanlığın yurt dışında bulunan toplam birim sayısının yüzde 10'unu geçmemek ve bir defaya mahsus olmak üzere yurtdışı sürekli görevlere getirilebilecek.
Kamu personeli
* İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı'na göre, İş Kanunu ile TSK Personel Kanunu hariç olmak üzere, tabi oldukları personel kanununa bakılmaksızın başbakanlık, bakanlıklar ile bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşlarla başkan ve üyeleri hariç olmak üzere düzenleyici ve denetleyici kurumlar ve TMSF'de yönetici kadrolarında bulunan personelin görevden alındığında veya görev süresi sona erdiğinde atanacakları kadroların belirlenmesi amacıyla, yapılacak atamalar için uygun boş kadro bulunmaması halinde, bunların atamalarına ilişkin olarak Başbakanlık Merkez Müşavirliği kadroları ihdas edilecek. Kamu personeli görevden alındığında ya da görevi sona erdiğinde atanacakları kadrolar, dereceleri ve kurumlarına göre Başbakanlık müşavirliği, bakanlık müşavirliği, araştırmacı, kurumca tespit edilen kadrolar olabilecek.
* Bu hüküm hakim ve savcılar, Dışişleri meslek memurları, mülki idare amirleri, MİT mensupları ve emniyet hizmetleri sınıfına giren yönetici kadrolarında bulunanlar için uygulanmayacak.
Fondan sınav desteği
* Tehlikeli ve çok tehlikeli işlerden olup, Bakanlıkça çıkarılacak tebliğlerde belirtilen mesleklerde, Mesleki Yeterlilik Kurumu Kanunu kapsamında yetkilendirilmiş sınav ve belgelendirme kuruluşlarının gerçekleştireceği sınavlarda başarılı olan kişilerin 31 Aralık 2017 tarihine kadar belge masrafı ile sınav ücreti İşsizlik Sigortası Fonu'ndan karşılanacak.
* 1 Ocak 2018'den 31 Aralık 2019'a kadar ise belge masrafı ile sınav ücretinin yarısı fondan karşılanacak. Bu desteklerden bir kez yararlanılabilecek.
Teşvik
* Çok tehlikeli sınıfta 10'dan fazla çalışanı bulunan ve 3 yıl içerisinde ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmeyen işyerlerinde çalışanların işsizlik sigortası işveren payı, teşvik olarak bir sonraki takvim yılından geçerli olmak üzere ve 3 yıl süreyle yüzde 1 olarak alınacak. Ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmesi halinde takip eden aydan itibaren bu teşvik uygulamasına son verilecek. İşverenler şartları tekrar sağlamaları ve talepleri halinde bu teşvikten yeniden yararlanacak.
* Teşvikten yararlanan işverenlerden ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazalarını bildirmeyenler, iş kazasının meydana geldiği tarihten itibaren yararlandıkları primleri yasal faiziyle birlikte geri ödeyecek ve teşvikten 5 yıl süreyle yasaklanacak.
Yasaklama kararı
* Haklarında yasaklama kararı verilen tüzel kişilerin şahıs şirketi olması halinde, şirket ortaklarının tamamı hakkında; sermaye şirketi olması halinde ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olan gerçek veya tüzel kişi ortaklar hakkında yasaklama kararı verilecek. Haklarında yasaklama kararı verilenlerin gerçek veya tüzel kişi olması durumuna göre; ayrıca bir şahıs şirketinde ortak olmaları halinde bu şahıs şirketi hakkında da, sermaye şirketinde ortak olmaları halinde ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olmaları kaydıyla bu sermaye şirketi hakkında da aynı şekilde yasaklama kararı verilecek.
Ermenek’teki hak sahiplerine ödeme
* Ermenek'te meydana gelen maden kazasında, sigortalı olanlar ile kazada hayatını kaybedenlerin hak sahiplerine, 6 ay süreyle brüt asgari ücretin iki katı tutarında İşsizlik Sigortası Fonu'ndan ödeme yapılacak. Bu ödemelerde vergi kesintisi yapılmayacak.
* Aynı mevkide faaliyette bulunan ve bu kanunun yayımı tarihinden önce İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında "işin durdurulması" kararı gereği kapalı olan maden iş yerlerinde çalışan ve sigortalıların ödenmeyen net ücretleri, iş yerlerinin kapalı olduğu dönemle sınırlı olmak ve 3 ayı geçmemek üzere fondan aylık olarak ödenecek. Bu ödemeler işverenden yasal faiziyle tahsil edilecek.
İşverenin prim borcu
* Tasarıyla ortalama sigortalı sayısının yanlış hesaplanması sebebiyle sigorta primi desteğinden yersiz yararlandığı tespit edilen işverenlerin teşvikleri iptal edilerek, geriye dönük prim borcu çıkarılacak. Ancak bu teşvikten yersiz yararlanılan prim tutarlarına gecikme cezası ile gecikme zammı uygulanmayacak.
Babalık izni
* Babalık izni beş güne çıkartıldı
Ceylanpınar
* Şanlıurfa'nın Ceylanpınar ilçesinde belediye ve mücavir alan sınırları içinde bulunan alan, kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanı ilan edilecek.
* Bu alanda yer alan ve imar planında eğitim ve sağlık alanına ayrılanlar ile fiilen kamu hizmetlerinde kullanılanlar hariç Hazine'ye ait olan ve kullanıcısı bulunan taşınmazlar, öncelikle kullanıcılarına satılacak ya da talebi halinde Ceylanpınar Belediyesi'ne bedelsiz olarak devredilecek.
* Mülkiyeti Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğüne ait olan Ceylanpınar'daki 141 milyon 793 bin 751 metrekare yüzölçümlü taşınmazlardan, hak sahipliği Şanlıurfa Valiliğince tespit edilmiş göçer ailelerinin iskanı için gerekli olan kısımları ayrılarak, bedelsiz olarak hak sahiplerine verilmek üzere tapuda Hazine adına tescil edilecek.
Yapı denetim kuruluşları
* Yapı denetim kuruluşları, iş yerinde iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına göre düzenlenmesi gereken sağlık güvenlik planına uygun olarak çalışmaların yapıldığını kontrol etmek, iş sağlığı ve güvenliği yönünden gerekli tedbirlerin alınması için yapı müteahhidini yazılı olarak uyarmak, uyarıya uyulmadığı takdirde durumu ilgili Çalışma ve İş Kurumu il müdürlüğüne bildirmekle görevlendirilecek.
* Denetim görevini yerine getirmediği tespit edilen yapı denetim kuruluşlarına, tespite konu olan yapının, yapı denetimi hizmet sözleşmesi bedelinin yüzde 10 ile yüzde 50'si arasında ceza uygulanacak.
Men cezası
* Yapı denetim kuruluşuna son bir yıl içinde 3 defa idari para cezası uygulanması halinde bir yıl yeni iş almaktan men cezası verilecek. Yeni iş almaktan men cezasının ilan edilmesinden sonra, iki kere daha yeni iş almaktan men cezasını gerektiren fiil işlenmesi halinde Merkez Yapı Denetim Komisyonunun teklifi üzerine Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yapı denetim kuruluşunun izin belgesi iptal edilerek, faaliyetine son verilecek ve teminatı irat kaydedilecek.
* Faaliyete son verme cezası verilen yapı denetim kuruluşunun denetimini üstlendiği yapıların devamına, yeni yapı denetim kuruluşu görevlendirilmedikçe izin verilmeyecek.
Laboratuvar kuruluşlarıyla ilişkiler
* Yapı denetim kuruluşunda görevli iken laboratuvar kuruluşlarında da görev alan mimar ve mühendislere İl Yapı Denetim Komisyonu'nun teklifi üzerine Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünce 5 bin lira ceza uygulanacak.
* Yeni iş almaktan men cezası alan yapı denetim kuruluşunun ortakları, ceza süresi içinde; faaliyete son verme cezası alan yapı denetim kuruluşunun ortakları ise, üç yıl süre içinde herhangi bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunda idari veya teknik bir görev alamayacak ve başka bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunun ortağı olamayacak.
Belge iptali
* Yapı denetim kuruluşuna üç defa idari para cezası verilmesine sebep olduğu anlaşılan denetçi mimar ve denetçi mühendislerin belgeleri iptal edilecek. Belgesi iptal edilen denetçi mimar ve denetçi mühendislerle 3 kere ceza verilmesine neden olan teknik personel, 3 yıl süreyle herhangi bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunda idari veya teknik görev alamayacak, başka bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunun ortağı olamayacak.
* Mevzuata uygun çalışmadığı tespit edilen laboratuvar kuruluşuna uyarı cezası ile 5 ile 10 bin lira arasında değişen para cezası uygulanacak.
Sözleşme feshi
* Üçüncü defa aynı cezaları gerektiren fiillerin işlendiği laboratuvarlar için bir yıl yeni iş almaktan men cezası verilebilecek. Laboratuvar kuruluşunun idarelere veya şahıslara verdiği deney raporlarının gerçeği yansıtmayan sonuçlar ihtiva ettiğinin tespit edilmesi halinde ise kuruluşun sözleşmesi feshedilebilecek.
Denetçi mühendisler
* Laboratuvar kuruluşuna 3 kez idari para cezası verilmesine sebep olduğu anlaşılan denetçi mühendislerin belgeleri, Merkez Yapı Denetim Komisyonu tarafından iptal edilecek. Belgesi iptal edilen denetçi mühendislerle teknik personel 3 yıl süreyle herhangi bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunda idari veya teknik bir görev alamayacak, başka bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunun ortağı olamayacak. (YY)
