"Sömürünün, ezilmenin, hoşgörüsüzlüğün ve dışlanmanın olmadığı; tüm hak ve özgürlüklerin saygı gördüğü bir dünyayı inşa etme önerisi" olarak tanımlanan İnsanlık İçin Küresel Kadın Şartı'nda, "böyle bir dünyanın kurulabilmesi için yaşamsal olan ilkeleri tanımlayan 31 beyan" yer aldı.
60 ülkeden kadın gruplarının katıldığı uzun bir danışma, tartışma ve görüşme sürecinin ürünü olar İnsanlık İçin Küresel Kadın Şartı'na, şartın kullanımını ve kavranmasını kolaylaştırmayı; şartta tarif edilen dünyanın gerçek olması için yerine getirilmesi gereken bir dizi koşulu da içeren iki metin eşlik etti.
İnsanlık İçin Küresel Kadın Şartı, gezegenin bütün ezilen halk ve gruplarını, dünyayı eşitlik, barış, özgürlük, dayanışma ve adalete dayalı ilişkileri geliştirme anlayışına dayalı bir biçimde dönüştürmek için kendi gücünü göstermeye çağırdı.
Bütün toplumsal güçlere de, politik karar-alıcıların gerekli önlemleri almasını sağlamak üzere eyleme geçme çağrısı yapıldı.
İnsanlık İçin Küresel Kadın Şartı
(Nihai Belge)
Giriş
Biz kadınlar, kadınların ezilmişliğini mahkum etmek ve adaletsizliği, savaşı, fetihleri ve şiddeti besleyen tahakküme, sömürüye, ben-merkezciliğe ve dizginsiz kâr arayışına bir son vermek için uzun zamandır yürüyoruz.
Bizlerin ve büyükannelerimizin her kıtada yürütmüş oldukları feminist mücadeleler bizlere, kız ve erkek çocuklarımıza ve bizden sonra dünyaya adım atacak olan tüm genç kız ve oğlanlara yeni özgürlükler sağladı.
Bizler farklılıkların bir servet ve bireyselliğin bir zenginlik kaynağı olarak kabul edildiği; diyalogun geliştiği ve yazıların, şarkıların ve hayallerin çiçek açabildiği bir dünyayı inşa ediyoruz. Bu dünyada, insanlar servetin en değerli kaynağı olarak görülürler. Eşitlik, özgürlük, dayanışma, adalet ve barış, bu dünyanın itici güçleridir. Bizler böyle bir dünyayı yaratacak güce sahibiz.
Bizler insanlığın yarısını oluşturuyoruz. Bizler hayat verir, çalışır, sever, yaratır, mücadele eder ve eğleniriz. Yaşam ve insan cinsinin varolmaya devam edebilmesi açısından temel olan işlerin üstesinden geliriz. Yine de toplumdaki yerimiz küçümsenmeye devam ediliyor.
Bizlerin bir parçasını oluşturduğumuz Dünya Kadın Yürüyüşü, ataerkiyi (patriarkayı) kadınları ezen sistem ve kapitalizmi de bir azınlığın, kadınların ve erkeklerin büyük çoğunluğunu sömürebilmesini sağlayan sistem olarak görür.
Bu sistemler birbirlerini güçlendirmektedir. Her ikisi de ırkçılıktan, cinsiyetçilikten, kadın düşmanlığından, yabancı düşmanlığından, homofobiden, sömürgecilikten, emperyalizmden, kölelikten ve angaryadan köklenmekte ve bunlarla ele ele çalışmaktadır. Kadınların ve erkeklerin özgürlüğünü engelleyen köktenciliğin pek çok biçimini beslemektedir. Yoksulluk ve dışlanma yaratmakta, insan haklarını, özellikle kadınların haklarını ihlal etmekte ve insanlık ile gezegeni tehdit etmektedir.
Bu dünyayı reddediyoruz!
Sömürünün, ezilmenin, hoşgörüsüzlüğün ve dışlanmanın artık mevcut olmadığı ve bütünlüğün, çeşitliliğin ve haklarla özgürlüklerin tümünün saygı gördüğü bir başka dünyayı inşa etmeyi öneriyoruz.
Bu Şart eşitlik, özgürlük, dayanışma, adalet ve barış değerleri üzerine kuruludur.
Eşitlik
Beyan 1. Her ülkede ve her toplumda yaşayan insanların ve halkların tamamı özgürdür. Servet, toprak, onurlu bir istihdam, üretim araçları, yeterli barınma, nitelikli eğitim, mesleki öğrenim, adalet, sağlıklı, besleyici ve yeterli beslenme, fiziksel ve ruhsal sağlık hizmetleri, yaşlılıkta güvence, sağlıklı bir çevre, mülkiyet, politik ve karar-alma işlevleri, enerji, içme suyu, temiz hava, ulaşım araçları, teknik bilgi ve beceriler, iletişim araçları, eğlence, kültür, dinlenme, teknoloji ve bilimsel gelişmelerin ürünlerinden eşit yararlanma hakkına sahiptir.
Beyan 2. Hiçbir insani koşul ya da yaşam koşulu ayrımcılığı haklı gösteremez.
Beyan 3. Hiçbir görenek, gelenek, din, ideoloji, ekonomik sistem ya da politika hiç kimsenin aşağılanmasını haklı gösteremez ya da insan onuruna, fiziksel ve psikolojik bütünlüğüne zarar veren eylemlere izin veremez.
Beyan 4. Kadınlar eş, dost, evli eş, anne ve işçi olmadan önce tam ehliyetli insanlar ve yurttaşlardır.
Beyan 5. Yaşamın ve toplumsal devamlılığın desteklenmesi ile ilgili olan tüm karşılığı ödenmemiş, sözde kadına özgü olan görevler (ev emeği, eğitim, çocukların ve yakın akrabaların bakımı vs.) servet yaratan ve değer biçilmesi ve paylaşılması gereken ekonomik etkinliklerdir.
Beyan 6. Ülkeler arasındaki ticaret adildir ve halkların kalkınmasına zarar veremez.
Beyan 7. Herkes adil bir ücret karşılığı, güvenli ve sağlıklı koşullar altında ve onuruna saygı gösterilen bir ortamda iş bulma hakkına sahiptir.
Özgürlük
Beyan 1. Bütün insanlar her tür şiddetten özgür yaşar. Hiçbir insan diğerinin mülkü olamaz. Hiç kimse köle olarak alı konulamaz, evlenmeye zorlanamaz, alınıp satılamaz, angaryaya, cinsel sömürüye tabi kılınamaz.
Beyan 2. Bütün bireyler insanlık onurunu güvence altına alan kolektif ve bireysel özgürlüklerden, özellikle de düşünce, vicdan, inanç ve din özgürlüğünden; fikir ve ifade özgürlüğünden; insanın kendi cinselliğini özgür ve sorumlu bir biçimde ifade etme ve yaşamını paylaşacağı kişiyi seçme özgürlüğünden; seçme, seçilme ve politik hayata katılma özgürlüğünden; örgütlenme, sendikalaşma ve gösteri yapma özgürlüğünden; ikametini ve sivil statüsünü seçme özgürlüğünden; seyahat etme ve kendi kişiselliğinin ve mallarının sorumluluğunu üstlenme özgürlüğünden; azınlık dillerine ve bir toplumun evde ve işyerinde konuştuğu dille ilgili seçimlerine saygı göstermek koşuluyla, iletişim dilini seçme özgürlüğünden; bilgilenme, öğrenme, tartışma ve bilgi teknolojilerinden yararlanma özgürlüğünden faydalanırlar.
Beyan 3. Özgürlükler hoşgörü ve karşılıklı saygı ile ve demokratik ve katılımcı bir sistem içinde kullanılır, toplum tarafından demokratik biçimde belirlenir. Topluma yönelik sorumluluk ve yükümlülükleri içerirler.
Beyan 4. Kadınlar kendi bedenleri, doğurganlıkları ve cinsellikleri ile ilgili kararlar almakta özgürdürler. Çocuk sahibi olup olmama konusunda seçim yapma hakkına sahiptirler.
Beyan 5. Demokrasinin kaynağı özgürlük ve eşitliktir.
Dayanışma
Beyan 1. Bireyler ve halklar arasında uluslararası dayanışma herhangi bir manipülasyon ya da etkiden bağımsız olarak tesis edilir.
Beyan 2. Bütün insanlar karşılıklı olarak birbirlerine bağımlıdırlar. Birlikte yaşama ve cömert, adil ve eşitlikçi, insan haklarına dayalı bir toplumu; ezilmenin, dışlanmanın, ayrımcılığın, hoşgörüsüzlüğün ve şiddetin olmadığı bir toplumu inşa etme sorumluluğunu ve niyetini paylaşırlar.
Beyan 3. Bütün insanların yaşamak için gereksinim duyduğu doğal kaynaklar, mallar ve hizmetler, herkesin eşit ve adil olarak yararlanma hakkına sahip olduğu nitelikli kamusal mallar ve hizmetlerdir.
Beyan 4. Doğal kaynaklar, çevreye saygılı ve bu kaynakların korunması ve sürdürülebilmesini sağlayan bir tarzda, o bölgede yaşayan halklar tarafından idare edilir.
Beyan 5. Bir toplumun ekonomisi o toplumu oluşturmakta olan kadınlar ve erkeklere hizmet eder. Bütün insanlar arasında dağıtılan toplumsal açıdan yararlı servetin, üretilmesi ve değiş tokuş edilmesine dayanır; kolektif ihtiyaçların tatmin edilmesine, yoksulluğun ortadan kaldırılmasına ve kolektif ve bireysel ihtiyaçlar arasındaki dengenin güvence altına alınmasına öncelik verir. Gıda egemenliğini güvence altına alır. Sınırsız bireysel kar arayışının toplumsal faydaya zarar vermesine ve üretim araçlarının, servetin, sermayenin, toprağın ve karar alma gücünün az sayıdaki grup ve bireyin elindeki özel birikimine karşı çıkar.
Beyan 6. Herkesin topluma katkısı tanınır ve bu katkı, bu kimse tarafından yerine getirilen işleve bakılmaksızın sosyal haklara giden yolu aralar.
Beyan 7. Genetik modifikasyonlar kontrol altına alınır. Yaşam ya da insan geni üzerinde patent söz konusu olamaz. İnsan klonlama yasaktır.
Adalet
Beyan 1. Bütün insanlar memleketlerine, milliyetlerine ve ikamet yerlerine bakılmaksızın, eşitlikçi, adil ve gerçekten demokratik bir sistem içinde, insan haklarından (toplumsal, ekonomik, politik, sivil, kültürel haklarla, cinsel, yeniden üretimle ilgili ve çevresel haklar) adil ve eşit biçimde yararlanan, tam ehliyetli yurttaşlar olarak kabul edilirler.
Beyan 2. Sosyal adalet yoksulluğun ortadan kaldırılması, servet sahibi olmanın sınırlandırılması ve tüm insanların refahını artırmak için gerekli olan ihtiyaçların karşılanması için servetin eşitlikçi biçimde yeniden dağılımına dayanır.
Beyan 3. Herkesin fiziksel ve ruhsal bütünlüğü korunur. İşkence ve aşağılayıcı ve küçük düşürücü muamele yasaklanır. Cinsel şiddet, tecavüz, kadın sünneti, kadına yönelik şiddet, seks ticareti ve genel olarak insan ticareti kişiye ve insanlığa karşı işlenmiş suçlar olarak kabul edilirler.
Beyan 4. Ulaşılabilir, eşitlikçi, etkin ve bağımsız bir yargı tesis edilir.
Beyan 5. Her birey bakım, onurlu barınma, eğitim, bilgilenme ve yaşlılıkta güvenceden yararlanma hakkını güvence altına alan sosyal korunma hizmetlerinden faydalanır. Her birey onurlu bir yaşam sürmesine yetecek gelire sahiptir.
Beyan 6. Sağlık ve sosyal hizmetler kamusal, ulaşılabilir, nitelikli ve parasızdır; bütün salgın hastalıklar, özellikle de HIV ile ilgili tedavi ve hizmetleri de kapsar.
Barış
Beyan 1. Bütün insanlar barışçıl bir dünyada yaşarlar. Barışa öncelikle kadınlar ve erkekler arasındaki eşitliğin; toplumsal, ekonomik, politik, yasal ve kültürel eşitliğin, hakların korunma altına alınmasının; ve yoksulluğun tüm insanların haysiyet içinde ve şiddetten özgür bir biçimde yaşamasını güvence altına alacak biçimde ortadan kaldırılmasının; ve herkesin bir işi olmasının, beslenmek, barınmak, giyinmek ve kendisini eğitmek için yeterli kaynaklara sahip olmasının, yaşlılıkta korunmasının ve sağlık hizmetlerinden yararlanmasının bir sonucu olarak ulaşılabilir.
Beyan 2. Hoşgörü, diyalog ve farklılıklara saygı barışın temelleridir.
Beyan 3. Bir kimsenin diğeri, bir grubun diğer bir grup, azınlığın çoğunluk ve çoğunluğun azınlık ya da bir ulusun diğer bir ulus üzerindeki her tür tahakküm, sömürü ve dışlamasına son verir.
Beyan 4. Herkesin savaşın ve silahlı çatışmanın, yabancı işgalin ve askeri üslerin olmadığı bir dünyada yaşama hakkı vardır. Hiç kimse bireylerin ya da halkların yaşaması ya da ölmesi hakkında karar verme hakkına sahip olamaz.
Beyan 5. Hiçbir görenek, gelenek, ideoloji, din, politik ya da ekonomik sistem şiddet kullanımını haklı gösteremez.
Beyan 6. Ülkeler, toplumlar ve halklar arasındaki silahlı ve silahsız çatışmalar, ulusal, bölgesel ve uluslararası düzeylerde barışçıl, adil ve haklı çözümler ortaya çıkaran görüşmeler yoluyla çözümlenir.
Çağrı
Bu İnsanlık İçin Küresel Kadın Şartı, kadınları ve erkekleri, gezegenin bütün ezilen halklarını ve gruplarını, dünyayı, eşitlik, barış, özgürlük, dayanışma ve adalete dayalı ilişkileri geliştirme anlayışına dayalı bir biçimde dönüştürmek ve toplumsal yapıları radikal biçimde değiştirmek için, bireysel ya da kolektif olarak, kendi gücünü göstermeye çağırıyor.
Bütün toplumsal hareketleri ve toplumsal güçlerin hepsini bu Şart tarafından savunulan değerlerin etkin biçimde uygulanabilmesi ve politik karar-alıcıların bunların hayata geçmesi için gerekli önlemleri kabul etmesini sağlayacak biçimde eyleme geçmeye çağırıyor.
Bu dünyayı dönüştürmeyi amaçlayan bir eylem çağrısıdır! Bu acil bir ihtiyaçtır!
Bu Şart'ın hiçbir bölümü yoruma tabi tutulamaz ya da bu Şart'ın ruhunu ihlal eden görüşlerin ifade edilmesi ya da etkinliklerin yürütülmesi için kullanılamaz. Bu Şart'ta savunulmuş olan değerler bir bütündür. Her biri eşit önemde, karşılıklı olarak bağımlı ve bölünemez niteliktedir ve Şart içindeki sıraları değiştirilebilir niteliktedir.
Dünya Kadın Yürüyüşü Nedir?
Dünya Kadın Yürüyüşü çeşitli etnik, kültürel, dinsel, politik ve sınıfsal kökenlerden ve farklı yaş ve cinsel tercihlerden gelen kadın gruplarının oluşturduğu bir harekettir. Bu çeşitlilik, bizi bölmek yerine daha büyük, daha geniş kapsamlı bir dayanışma içinde birleştirmektedir.
2000 yılında, Dünya Kadın Yürüyüşü'nün bir parçası olarak, yoksulluğun dünya çapında ortadan kaldırılması, zenginliğin paylaşılması, kadınlara karşı şiddetin son bulması ve kadınların fiziksel ve ruhsal bütünselliğine saygı gösterilmesi için 17 pratik talebi içeren bir politik platformu kaleme aldık. Bu talepleri Uluslararası Para Fonu, Dünya Bankası ve Birleşmiş Milletlerin önderlerine ilettik. Tek bir somut yanıt bile alamadık. Bu talepleri aynı zamanda ülkelerimizdeki seçilmiş yetkililere ve liderlere de ilettik.
O zamandan bu yana, taleplerimizi durmaksızın savunmaya devam ediyoruz. Bir başka dünyayı inşa etme alternatiflerimizi öneriyoruz. Dünya toplumsal hareketleri ve toplumlarımız içinde aktif durumdayız. Kadınların dünya içinde sahip oldukları yer ve sahip olmamız gereken yer hakkındaki düşünceleri ilerletiyoruz.
Bu İnsanlık İçin Küresel Kadın Şartı ile ve yakın gelecekteki eylemlerimizle, bir başka dünyanın, içinde yaşamanın gerçekten mutluluk vereceği umut ve yaşam dolu bir dünyanın mümkün olduğunu yeniden beyan ediyoruz. Dünyaya, onun sahip olduğu çeşitliliğe ve güzelliğe olan aşkımızı bir kez daha beyan ediyoruz. (BB)
