Yaşam hakkı, kişi özgürlüğü ve güvenliği, ifade özgürlüğü, toplantı ve gösteri özgürlüğü, örgütlenme özgürlüğü ana başlıkları altında toplanan hak ihlalleri şöyle:
Yaşam hakkı
* Yılın ilk altı ayında silahlı çatışmalarda toplam 61 kişi yaşamını yitirdi. İlk üç ayda silahlı çatışmalarda yaşamını yitirenlerin sayısı altı kişi idi; 55 kişi son üç ayda yaşamını yitirdi.
* 2003 yılının ilk altı ayında bu sayı 41 idi.
* 2004'ün ilk altı ayında da ölüm oruçlarında insanlar yaşamlarını yitirmeye devam etti. 20 Ekim 2000 tarihinden beri F Tipi cezaevlerinin taşıdığı tecrit koşullarına karşı, bazı tutuklu ve hükümlülerin, sergilediği ölüm orucu ve açlık grevi biçimindeki direniş sonucunda yaşamını kaybedenlerin sayısı 115'e ulaştı.
* İlk altı ayda cezaevlerinde intihar nedeniyle sekiz, kendi yakma sonucu altı, tedavi edilmedikleri için altı, diğer mahkumlar tarafından iki kişi olmak üzere toplam 22 kişi yaşamını yitirdi.
İşkence, kötü muamele, onur kırıcı ve küçük düşürücü davranış ve cezalandırmaya ilişkin İHD verileri şöyle:
* 2004'ün ilk altı ayında İHD'ye rapor edilen işkence vakalarının sayısı 692. İHD'ye göre, ilk üç ayda 336, ikinci üç ayda 356 kişi işkence gördü.
* 2003 yılının ilk altı ayında işkence gördüğü iddiasıyla derneğe başvuranların sayısı 972 idi.
İHD, 2003 yılında işkence yöntemlerinden olan elektrik, Filistin askısı ve falaka işkencesi yönteminin tekil düzeyde başvurulan bir yöntem olduğunu, 2004'de de bu durumun değişmediğini belirtiyor.
* Resmi gözaltı merkezlerinde işkence görenlerin sayısı 2003 yılında 451 kişi iken bu sayı, 2004 yılının ilk 6 ayında 202'ye düştü.
* Ancak, 2003 yılında resmi gözaltı merkezleri dışında işkence görenlerin sayısı 111 iken, 2004 yılının ilk 6 ayında bu sayıda büyük bir artış gözlendi.
* 2004 yılının ilk üç ayında 139, ikinci üç ayında 69 kişi olmak üzere toplam 208 kişi resmi gözaltı merkezleri dışında işkence muamelesine maruz kaldı.
İHD raporunda "İşkence vardır; yaygın ve sistematiktir. Kısa dönemlerde ve sayılarda artma ya da azalma, işkencenin varlığı gerçeğini değiştirmemektedir. "Türkiye'de işkence yoktur" diyebilmek için, bilançonun sıfır olması ya da tekil olay olduğunu gösterir bir nitelikte olması gerekir" diyor.
İşkencenin önlenmesi için Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV)ile birlikte etkili bir yöntemi Reform İzleme Grubuna ve Dışişleri Bakanı Abdullah Gül'e bildirdiklerine dikkat çeken İHD, "işkence ile suçlanan kamu görevlileri idari tasarrufla açığa alınmalıdır" önerisini yineliyor.
Kişi özgürlüğü ve güvenliği
* 2004 yılının ilk 6 ayında keyfi gözaltı muamelesine maruz kalanların sayısı üç bin 688 kişi. Bu sayı 2003 yılının ilk 6 ayında beş bin 353 kişi idi.
İfade özgürlüğü ve örgütlenme özgürlüğü
İHD, ifade özgürlüğü ve örgütlenme özgürlüğü alanında yaşanan ihlallerin, 2003'deki durumdan özde bir farklılık göstermediğini, yalnızca toplatılan ve yasaklanan kitap, dergi ve gazetelerin sayısında önemli azalma gözlendiğini belirtiyor.
* 2003 yılının ilk 6 aylık döneminde 29 dergi, 13 gazete ve değer başlığı altında 9 kitap toplatılmıştı.
* Bu sayı 2004 yılının ilk 6 ayında üç kitabın toplatılması, bir gazetenin yasaklanması, dört derginin toplatılması ve yasaklanması biçiminde gerçekleşti.
* Türk Ceza Kanunun, 312.,169.,ve 159.maddesinden açılan davalar, 2003 yılının ilk 6 ayında 27 davada, toplam 78 kişi için olmasına karşın, 2004 yılının ilk 6 ayında 35 davada 218 kişi hakkında gerçekleşti.
* İHD'ye göre, Cumhuriyet savcılarının, düşüncelerini açıklayanlara karşı cezalandırılmaları istemiyle dava açma şeklindeki tasarruflarında olumlu bir gelişme gözlenmedi. (YS/EÜ)
