İnsan Hakları Derneği (İHD) Dünya Anadil Günü vesilesiyle yaptığı açıklamada, Türkiye'de anadillerin serbest bırakılması çağrısını dile getirdi, herkesin kendi anadilinde eğitim ve öğretim yapması hakkının tanınmasını istedi.
İHD'nin açıklamasında, anadilde eğitim ve öğretim isteyen çocukların okullardan, gençlerin üniversitelerden atılabildiğine dikkat çekilerek anadilin Türkiye'de hâlâ bir tabu olduğu vurgulandı.
Lozan Anlaşması'nın ihlal edildiğinin belirtildiği açıklamada, anlaşmanın azınlık olmayan Türk uyruklarının dillerini kabul ettiği hatırlatıldı.
"Lozan Anlaşmasının 39. maddesinin 4. ve 5. fıkralarında, Müslüman Türk uyruklarının kendi dillerini özellikle din, ticari ilişkiler ve basın yayın alanında serbestçe kullanacaklarına ve mahkemelerde kolaylıklar sağlanacağına dair düzenleme bulunmaktadır."
İHD 12 Eylül Anayasası'nın Türkçe dışında başka bir dili kabul etmediği ve bunun Lozan Anlaşması'yla çeliştiğini; yine anayasada yer alan "onaylanmış uluslararası anlaşmaların anayasaya aykırı olamayacağı" ve bunların "çatışma halinde öncelikle uygulanacağı" maddesini hatırlattı.
"Bu durumda, Türkiye'nin onaylamış olduğu İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Ek Protokolleri, Çocuk Hakları Sözleşmesi, Kişisel ve Siyasal Uluslararası Sözleşmesi, Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi gibi en temel belgeler uyarınca anadil hakkını tanıması ve uygulamaya (eğitim ve öğretim) geçirmesi gereklidir."
"Bu utancı sona erdirin"
İHD üniversitelerde Kürtçe ile ilgili bölümlerin açıldığını ancak anadil sayılmadığı için mahkemelerde kullanılmasına izin verilmediğini eleştirdi.
Zazaca, Çerkezce, Lazca, Ermenice, Rumca, Pomakça, Arapça, İbranice, Çingene dili, Gürcüce, Süryanice, Boşnakça, Arnavutça, Abhazca gibi Türkiye'deki diğer dillerin adının bile telaffuz edilmediğini anlattı.
"Anadilleri serbest bırakın, herkesin kendi anadilinde eğitim ve öğretim yapması hakkını tanıyın. Bu utancı sona erdirin. Ne kadar medeni olduğunuzu gösterin." (YY)
İHD açıklamasının tam metni için tıklayınız.
