Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (HEDEP) Milletvekili Şırnak Nevroz Uysal, Meclis İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu’na başvuru yaptı hapishanelerdeki Kürtçe yasağının araştırılmasını istedi.
Ayrıca Uysal, Adalet Bakanı Yılmaz Tunç’un yanıtlaması talebiyle soru önergesi verdi.
Uysal, “En temel hakların talebi dahi en hafif şekli ile idari disiplin cezalarına dönüştürülmektedir. Sincan 1 Nolu cezaevinde Kürtçe konuşmanın, şarkı söylemenin, Kürtçe kitap dergilerin yasaklanması ve Marmara Cezaevinde sevk edildiği hastanede sırf Kütçe konuştuğu için tehdit edilen ve işkenceye uğrayan İsa İpekli bu uygulamaların son örneklerinden sadece ikisidir. Bu nedenlerle Kürtlere ve Kürtçeye karşı ayrımcı söylem ve uygulamaların cezaevlerinde son bulmasını istedik” dedi.
Detaylar
Uysal başvurusunda şunlara değindi:
*Kürtlere ve Kürtçeye karşı ayrımcı söylem ve uygulamaların en yoğun yaşandığı yerlerin başında hiç kuşkusuz cezaevleri gelmektedir. Cezaevlerinde giderek artan bu uygulamalar nedeniyle son dönemde tarafımıza birçok başvuru yapılmaktadır.
*Örneğin; Sincan 1 Nolu Cezaevi’nde mahpuslar tarafından yapılan başvurularda Kürtçe kitapların verilmediği, diğer diller için istenmeyen tercüman ücretinin Kürtçe için talep edildiği, keyfi olarak Kürtçe konuşmanın ve şarkı söylemenin yasaklandığı belirtilmektedir. Yine mahpuslarca eşitlik ilkesine ve ayrımcılık yasağına aykırı, keyfi uygulamalara karşı çıkmanın ise disiplin cezalarına gerekçe yapıldığı aktarılmaktadır.
*Hak taleplerinin çeşitli gerekçelerle disiplin cezalarına dönüştürüldüğü cezaevlerinde sırf Kürtçe konuştukları için hakarete uğrama ve darp edilme vakaları hakkında da tarafımıza birçok başvuru yapılmaktadır.
*Son aldığımız kötü muamele ve darp vakasına ilişkin başvuru ise Marmara Cezaevi’nde tutulan İsa İpekli’ye aittir. Avukatları aracılığı ile tarafımıza ulaştırılan başvuruda; İsa İpekli isimli tutuklu, sağlık sorunları nedeniyle 20 Ekim 2023 tarihinde sevk edildiği Silivri Devlet Hastanesi’nde başka bir tutukluyla Kürtçe konuştuğu için görevli jandarmaların tehditlerine maruz kaldığını akabinde ise darp edildiğini belirtmiştir.
*Başvuruda; sevk edildiği hastanede tedavisi tamamlandıktan sonra bekleme odasında başka bir tutukluyla Kürtçe konuştukları sırada jandarmaların “Anlaşılmayan bir dille konuşmayın, koğuşunuza gittikten sonra konuşursunuz” şeklinde müdahalesiyle karşılaştıklarını belirten mahpus, yanlarına gelen bir uzman çavuşa durumu açıkladıklarını ancak bu kez de hakarete uğradıklarını belirtmektedir. Bu durumu kabul etmeyen mahpuslara yönelik uzman çavuş tarafından bekleme yerinde bulunan kişiler işaret edilerek“Şimdi sizin hangi suçtan burada yattığınızı buradakilere söyleyeyim de linç edildiğinizde gününüzü görürsünüz. Az biraz sabredin, sizi aşağıya götürdüğüm zaman göstereceğim’ denilmiştir. Devamında, hastanedeki başka bir bölüme hakaret ve tehditlerle götürüldüğünü aktaran mahpus, burada da boğazının sıkılarak, tehditlere devam edildiğini, başka bir jandarmanın ise “bunu öldüreceğim” şeklinde söylemlerde bulunduğunu dile getirmektedir. Hastaneden çıkarılıp ring aracına götürülürken de nefesi kesilip, yere düşünceye kadar darp edildiğini belirten mahpus başvurusunda “sırf yanımdaki arkadaşımla Kürtçe konuştuğumuz için küfre maruz kaldım. Hakarete maruz kaldım. Tehdit edildim ve darp edildim” demektedir.
*Bu bağlamda; Kürtlere ve Kürtçeye karşı ayrımcı söylem ve uygulamaların cezaevlerinde son bulması, Marmara Cezaevi’nde yaşanan kötü muamele ve darp olayının araştırılması amacıyla Komisyon derhal harekete geçmelidir. Kürtçe konuştukları için tutuklulara işkence ve kötü muamelede bulunan jandarmaların görevden alınarak haklarında soruşturma başlatılmasının sağlanması, olayın cezasızlıkla sonuçlanmaması için komisyonca takibinin yapılarak kamuoyunun aydınlatılması, Kürtçe’ye karşı eşitlik ve ayrımcılık yasağına aykırı uygulamaların bulunduğu Sincan 1 Nolu Cezaevi ile hakaret ve işkenceye maruz kalan İsa İpekli isimli tutukluyla görüşülmek üzere Marmara Cezaevine, Hükümlü ve Tutuklu Haklarını İnceleme Alt Komisyonu tarafından ziyaret düzenlemesi için gerekli çalışmaların ivedilikle başlatılmasını arz ve talep ederim."
Sorular
Uysal’ın cevaplanmasını istediği sorular da şöyle:
1-Adalet Bakanlığı'na bağlı cezaevlerinde Kürtçe konuşmak yasak mı?
2- Kürtçe konuşmanın veya Kürtçe iletişimin cezaevlerinde yasaklanmış olduğuna dair
herhangi bir resmi yönerge veya kural bulunuyor mu?
3- İsa İpekli’nin maruz kaldığını iddia ettiği kötü muamele ve darp olayının sorumluları
hakkında yasal bir işlem başlatıldı mı?
4- 20 Ekim 2023 tarihli, kötü muamele ve darp olayına karışan görevlilerden kaçı açığa
alındı mı?
5- Kürtçeye karşı ayrımcı söylem ve yasakçı uygulamaların cezaevlerinde son bulması
için bir çalışmanız var mı?
6- Cezaevi ve jandarma personelinin tutum ve davranışlarını denetlemek ve insan
haklarına uygunluğunu değerlendirmek için ne tür mekanizmalar bulunuyor mu?
7- Cezaevlerinde bulunan yabancı uyruklu kimselerin tutuklu ve hükümlü oldukları süre
boyunca hastane, adliye ve cezaevlerinde anadilleri ile konuştukları için kötü muamele
ve şiddete uğradıklarına ilişkin son 5 yılda kaç başvuru yapıldı?
(EMK)
