Anayasa değişikliği referandumunun son haftasında Edirne’deydim.
Şehirde büyük pankartlar görünmüyordu. Gördüğüm ilk panoda “Evet” ve “Hayır” afişleri yanyanaydı. İlerledikçe de pankartların panolarla sınırlı olduğunu gördüm.
Şehrin merkezi halindeki araç girişine kapalı Saraçlar Caddesi referandum kampanyalarının da merkezi.
Caddenin girişinde “Geleceğim için hayır” yazılı “Hayır” çadırı var. Çadırda Cumhuriyet Halk Partisi’nden (CHP) insanlar çok olsa da konuştuğum insanlar buranın partiden bağımsız gönüllü bir çalışma alanı olduğunu anlattılar.
İleride Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AKP) “Evet” çadırı ile karşılaştım.
Gün içinde Halkların Demokratik Partisi’nin (HDP) “Hayır” masası kuruldu. Dönüş yolunda masadaki Figen Yüksekdağ kartpostalları nedeniyle tutanak tutulduğunu ve görevlilerin savcılığa çağrıldığına dair telefon aldım.
Milliyetçi Hareket Partisi’nin (MHP) stant çalışması yok. Onlarla il binasında görüştük. Turancı Hareket Platformu imzalı “Türkçüler Hayır diyor” afişleri ise aynı caddedeydi.
Edirne’de “Hayır” sonucu pek sürpriz olmayacak görünüyor.
1 Kasım 2015’teki seçimlerde yüzde 57 oy alan CHP ile birlikte çeşitli sivil toplum örgütlerinin bir araya geldiği “Hayır” grubunun yanında HDP kendi “Hayır” çalışmalarını sürdürüyor.
MHP dışındaki partililer, 1 Kasım seçimlerinde kentin üçüncü partisi olan MHP seçmeninden de “Hayır” diyenlerin çıkacağını söyleseler de MHP’liler MHP’deki muhalefetin etkisi konusunda çok net değil.
AKP ile ilgili izlenimim ise Edirne ile ilgili ellerinden geleni yapmanın yanında buradan büyük bir oy beklemedikleri yönünde.
Referandumun partilerle ilgili olmadığı vurgusu konuştuğum herkeste yaygındı. Edirne’de farklı parti temsilcileri arasında gerginlik olmadığını belirttiler.
“Türkiye’de ‘Hayır’ rekorunu kırmak istiyoruz”
Caddenin girişindeki “Hayır” çadırının önünde gençler bildiri dağıtıyordu. Genç kadınlara yöneldiğimde bugün ilk günleri olduğunu belirterek çadırdakilere yönlendirdiler.
Çadırda beni karşılayan Edirne Tüketiciler Derneği Başkanı Murat Kocabaş CHP delegesi olduğunu ancak bunun parti ile ilgili olmadığını, her görüşten insanla gönüllü bir çalışma yürüttüklerini söyledi. Yanında DİSK eski Trakya Bölge Temsilcisi Arif Kuday vardı. Edirne'de "Hayır" diyenlerin bir arada olduğunu anlatırken diğer partileri ve sivil toplum örgütleri andılar ancak aynı tercihteki HDP'nin adı geçmedi.
Kocabaş, seçimin Erdoğan ile ilgili değil demokrasi ile ilgili olduğunu belirti. Kentte çok afiş görmediğimi söylemem üzerine “Hayır” afişlerin yırtıldığını belirterek “Ayıp, Trakya’ya yakışmıyor” dedi. Afişlerden çok kahve, mahalle ve ev çalışmalarının etkili olduğunu, Belediye başkanları ve milletvekilleri ile mahalle ve kahve toplantıları yaptıklarını anlattı.
“Ülkenin geleceğine sahip çıkmak” temel sloganları. Parlamenter sistemin önemini, cumhurbaşkanın tek başına elde edeceği yetkilerin neler doğurabileceğini vurguladılar.
Kuday, Edirne’de yüzde 80 “Hayır” ile Türkiye’deki “Hayır” rekorunu kırmak istediklerini söyledi.
“Parti seçimi değil. İnsanlara gelecek seçimde yine partilerine oy verebileceklerini ama bunun ülke ile ilgili bir konu olduğunu anlatıyoruz” diyor. MHP seçmeninden de “Hayır” oylarının yüksek olacağı görüşünde.
CHP eski il Başkanı Şükrü Zirav, “Edirne seçmeninde bilinç yüksek. Hayır çıkacağı konusunda problem yok” dedi.
“Cumhurbaşkanı Demirtaş da olsa bu pakete karşı çıkarız”
HDP İl Başkanı Beşir Belke ile il binasında görüşürken, HDP'li kadınlar da ilk kez stant açmaya hazırlanıyordu.
Belke de referandumun siyasi parti seçimi olmadığını belirterek, “8o milyonu ilgilendiren bir anayasa paketi oylanacak” dedi.
Anayasa değişikliği paketinin meşru ve demokratik olmadığını belirten Belke, HDP Eş Genel başkanları, milletvekilleri, yöneticileri ve belediye eş başkanlarının tutukluluğuna dikkat çekti.
Anayasa’nın ülkedeki tüm insanları kapsaması gerektiğini ancak bu taslakta öyle olmadığını söyledi:
“Eksik de olsa parlamenter bir sistem, güçler ayrılığı var. Değişiklik, mevcut sistemi 100 sene geriye götürecek. Cumhurbaşkanın kim olacağı önemli değil, Demirtaş da olsa bu değişikliğe yine karşı çıkarız.”
Edirne’de kısıtlı imkanlarla çalışma yaptıklarını anlatan Belke, kentte CHP ve “Hayır”ın kuvvetli olduğunu, baskının sık olmadığını, bildiri dağıtımı sırasında tepki gösterenlere karşı diğer insanların “saygı gösterin” çağrısı yaptıklarını anlattı.
Kentteki “Hayır”da birleşen grupların toplantılarına kendilerini çağırmadıklarını anlatırken, CHP’nin ve HDP’nin “Hayır”ının ayrı olduğunu, CHP’nin HDP ile yanyana görünmek istemediğini ancak parti temsilcileri ile aralarında tartışma olmadığını anlattı. Herkes kendi “Hayır”ı için çalışmakta gibi görünüyordu.
Demirtaş’ın sağlık ve moralinin iyi olduğunu anlatan Belke, siyasi olduğunu söylediği tutuklamaların “Hayır” sonucu sonrası azalıp tahliyelerin başlayacağı, "Evet" sonucu ile baskının ise hayatın her alanına ayrılacağı görüşünde.
Stant için hazırlanan Sara Mardinli, bildiri dağıtımları sırasında “Tülbentlisin neden hayır diyorsun?”, “Bu partiyi sevmiyorum” şeklinde tepkiler gördüğünü söyledi.
“Korkmuyorum, anlatıyorum. Senin için de kötü, benim için de kötü. Hepimiz için ‘Hayır’ diyorum.”
Görüşmenin arından Saraçlar caddesinde HDP’nin açtığı masaya gittim. AKP’li genç bir kadının “Neden hayır?” diye başlayan ve “teröre yardım” kelimeleri yer alan tepkileri ile karşı karşıyalardı.
Çevreden başka kadınlar da stanttakilere destek oldu. Müzeyyen Belke masaya ilgi olduğunu anlattı:
“HDP de hayır diyor mu? Son anda mı karar verdi?’ diyenler oluyor. Baştan beri kararının net olduğunu ama basında yer almadığını, vekillerinin tutuklu olduğunu anlatıyoruz.”
“Kafalarına yatmayan şeyleri soruyorlar”
Saraçlar Caddesi’ndeki üçüncü çadır AKP’nin “Evet” çadırı. İstanbul’daki çadırlarda görüş alma konusunda yaşadığım sıkıntı Edirne’de yaşanmadı. Gençlik Kolları, Ar-ge ve Eğitim birimi başkanı Ferhat Aydın ile konuştuk.
Standa gelenlerin sorularını şöyle aktardı:
“Seçilme yaşının 18’e düşmesini, bunun ne kadar faydalı olacağını soruyorlar. HSYK konusunda kafalarına yatmayan şeyler var. Cumhurbaşkanını partili olmasıyla ilgili sorular alıyoruz.
“Değişiklik maddelerini bilerek, kafalarına yatmayanları sormak için ya da maddeleri hiç bilmeyip birlikte bakmak için gelenler var.”
“Edirne biraz güçsüz kalabilir” diyen Aydın, Türkiye genelinde yüzde 60 “Evet” çıkacağını düşündüğünü söyledi.
“Edirne adaletli: Yüzde 50,50”
MHP il binasında İl Başkanı Hakan Özkan ve Kadın Kolları Başkanı Gülcan Elkut ile görüştük.
Özkan, referandum çalışmalarına başlarken “Kendi içimizde tartışmalar vardı” diyerek önce teşkilat üyeleri ile çalışmalar yaptıklarından bahsetti.
“Sıkıntılıları giderdik, sahaya çıktık. Politikaya girmeden paketi, ülkenin ihtiyaç duyduğu değişikliği anlattık, ülkenin karşılaşabileceği sıkıntıları yaşamaması için sistem değişikliğinin ihtiyacı olduğuna inandırdık.”
Milletvekillerinin katılımı ile sivil toplum örgütleri ile toplantılar yaptıklarını yerel televizyonlarda programlara katıldıklarını söyledi.
MHP içindeki muhalefetin Edirne’de nasıl olduğu sorumuzu ise “Tüm partilerde iki türlü hareket edecek insanlar var” diye yanıtladı:
“Herkese saygı göstermemiz lazım. MHP’deki parti içi muhalefet, paketle alakası yok. Genel Başkan ‘Hayır’ dese, ‘Evet’ diyeceklerdi. Teşkilat içinde muhalefetin etkili olması söz konusu değil. Parti içi muhalefetin, basının fazla şişirmesi ile sesi çok çıktı.”
Edirne’de yüzde 50,50 sonuç beklediğini söyleyen Özkan “Edirnelilerin adaletli davranacağını düşünüyorum” dedi.
Gülcan Elkut da referandum çalışmalarının iyi gittiğini söyledi. Karşılaştıkları soruları şöyle anlattı:
“Bazıları içeriği soruyor, bazıları önyargı ile ‘Cumhuriyet elden gidiyor’ diyerek ‘rejim değişikliği’ zannediyorlar. Buna ne genel başkanımız ve partimiz izin verir.
“Recep Tayyip Erdoğan’a kızgınlıklarımız var hepimizin, ama Türkiye’nin bekası her şeyden önemli. Kızgınlıklarımızı kenara koyup Türkiye’nin geleceği için adım atmak durumundayız.” (BK)
