Türkiye’nin 20 Ocak 2017 günü Afrin’e girmesiyle bir kez daha savaşın yoğun olarak konuşulduğu günleri yaşıyoruz. 911 kilometrelik uzun sınırı nedeniyle 2011’de başlayan Suriye’deki savaşın Türkiye’yi etkilememesi mümkün değildi. Keza 1990’da ABD’nin saldırısıyla istikrarsız bir ülke haline gelen Irak’ta IŞİD saldırılarıyla 2014’te başlayan çatışmalar da Türkiye’yi etkiliyor. Azerbaycan ile Ermenistan arasından 1988’den beri süregelen çatışmalar da coğrafi ve siyasi olarak Türkiye’yi etkiliyor. Tabii Türkiye ile PKK arasında süren çatışmalar hem sınırının içinde hem de dışında 1984’ten bugüne sürüyor.
Coğrafi ve siyasi yakınlıklar nedeniyle Türkiye’nin gündeminde İsrail – Filistin, Çeçenya, Afganistan, Ukrayna ve belki bir miktar Yemen ve Pakistan’daki savaşlar yer alabiliyor. Oysa bugün dünya çapında 40’tan fazla bölgede savaş yaşanıyor.
Integrated Regional Information Networks (IRIN) bu çatışma bölgelerini gösteren bir harita tutuyor.
Haritada her bir çatışma kırmızı nokta ile belirtilmiş.
Bu kırmızı noktaların büyüklüğü işaretlendiği bölgedeki savaşın ne kadar uzun zamandır devam ettiğini gösteriyor.
IRIN’in bulgularına göre bu çatışmalardan etkilenen insan sayısı son on yılda ikiye katlanmış durumda.
Uzun süren savaşlardan bazıları
Keşmir
Hindistan, Pakistan ve Keşmirli isyan grupları arasındaki Keşmir toprağı ihtilafı. 47 bin ile 100 bin kişinin öldüğü tahmin ediliyor.
Ne zaman başladı: 1947
Son durum: “Sınır Çizgisi” adlı fiili sınırında kesintili çarpışmalar var.
Myanmar
Myanmar (daha önceden Burma) bağımsızlığından beri nerdeyse ardı arkası kesilmeyen iç savaş ve etnik ayaklanma ile karşı karşıya kaldı. Ölü sayısı tam bilinmiyor, yüzbinlerle ifade ediliyor.
Ne zaman başladı: 1948
Son durum: 2011’de sivil hükümetin değişmesi umutları yükseltti. Ancak 2016’nın sonlarına doğru Müslümanların saldırılarına ordunun verdiliği karşılık çok ağır oldu.
İsrail-Filistin
İsrail topraklarını pekiştirmek ve devleti savunmayı amaçlarken Filistinliler Gazze, Batı Şeria ve Doğu Kudüs’te bağımsız bir devlet kurmak istiyor. 120 binden fazla işsan öldü.
Ne zaman başladı: 1948
Son durum: İsrail Filistin bölgelerinde yayılmaya devam ediyor.
Kuzey-Güney Kore
160 mil uzunluğunda, 2.5 mil genişliğinde kimsenin yaşamadığı toprak, 1950 ile 1953 arasında süren Kore Savaşı’nın sonundaki ateşkes hattında kalıyor. 900’den fazla kişi öldü.
Ne zaman başladı: 1953
Son durum: Ara sıra olan saldırılar dünyanın en ağır silahlarla donanmış iki ülke ordusu arasında tansiyonu yükseltiyor.
Kolombiya
Gerilla grupları (FARC ve ELN) ile EPL ve Los Urabenos adlı sağcı paramiliterler arasında 1964’ten beri süren savaş. 1958 ile 2013 arasında en az 220 bin kişi öldü.
Ne zaman başladı: 1964
Son durum: Hükümet ile FARC arasında Kasım 2016’da barış anlaşması imzalanmıştı. Ancak ELN ile barış görüşmeleri devam ediyor.
Endonezya
Endonezya Papua’sı ve Batı Papua devletlerinde yerel halk uzun dönemdir ayrılıkçı mücadele yürütüyor. Ölüm sayısı on binlerce kişi ile 100 binden fazla gibi değişik iddialar var.
Ne zaman başladı: 1969
Son durum: Tartışmalı referandumda Endonezya Papua'sı ve Batı Papua'nın Endonezya’nın egemenliğini kabul ettiği sonucu çıksa dadüşük yoğunluklu çatışmalar devam ediyor.
Batı Sahra
Toprakların çoğunu Fas kontrol ediyor. Ancak Cezayir destekli Polisario Front, bu toprakları Sahra halkının bağımsız devleti olduğunu iddia ediyor. Ölü sayısı 14 bin ile 21 bin arası olduğu tahmin ediliyor.
Ne zaman başladı: 1970
Son durum: Uzun süreli bir açmaz, görüşmelerin birçok turundan sonuç alınamadı, çatışma “donmuş” vaziyette
Kongo
Katanga’nın güney bölgesinde hükümet güçleri ve ayrılıkçı Mai-Mai isyancıları arasında sürekli çatışma. 2 bin 700 civarı can kaybı yaşandı.
Ne zaman başladı: 1960
Son durum: 2015’teki hükümet saldırısı Katanga bölgesine biraz durağanlık getirdi. ayrılıkçılar geçici olarak evlerine döndü; ama 2017’de silahlı gruplarla yeni çatışmalar yeni yerinden etmelere sebep oldu.
Filipinler
Maocu hareket olan The New People's Army (NPA), ülkede komünist rejim kurmak için mücadele yürütüyor. Bu çatışmalarda en az 40 bin insan öldü. Öte yandan Moro Islamic Liberation Front (MILF), ağırlıklı olarak Hristiyan olan Filipinler’in güney bölgelerinde özerk bir Müslüman bölge oluşturulmasını amaçlıyor. En az 100 bin insan öldü.
Ne zaman başladı: 1969 (NPA) ve 1971 (MILF)
Son durum: NPA ile barış görüşmeleri akamete uğradı, küçük çatışmalar yaşanıyor. MILF gibi İslamcı silahlı kuvvetlerden olan ama daha küçük bir askeri gücü olan The Bangsamoro Islamic Freedom Fighters (BIFF) çatışmaları sürdürüyor. MILF ile yapılan barış anlaşmasının ise işbaşına gelecek olan hükümet tarafından yürürlüğe sokulması bekleniyor.
Türkiye
PKK, Türkiye’nin en büyük azınlığı olan Kürtler için daha fazla hak ve özerklik talep ediyor. 33 bin 500 ile 45 bin arası insanın öldüğü tahmin ediliyor.
Ne zaman başladı: 1984
Son durum: Barış Süreci Temmuz 2015’te bozuldu. Bu tarihten itibaren Türkiye hükümeti Irak’ın kuzeyindeki PKK üslerine yönelik operasyonlarını sürdürüyor. Türkiye Suriye'nin kuzeyindeki Kanton yönetimlerine yönelik ilk kara operasyonunu 28 Ocak 2018 günü Afrin'de başlattı. (EC/HK)
* Hazırlayan: Eda Canımana (Kaynak: dailymail.co.uk, irinnews.org)
