17-18 Nisan'da Şili'nin Başkenti Santiago de Chile'de toplanan Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) , Hasta Güvenliği Altıncı Küresel Bakanlar Zirvesi'nde, BM Hasta Güvenliği Hakları Şartını yürürlüğe koydu.
Zirvede bakanlar, sağlık liderleri ve hasta savunucuları, hasta güvenliği politikalarında nasıl değişiklik getirileceğini ve değişikliklerin nasıl sürdürüleceğini ve Küresel Hasta Güvenliği Eylem Planı'nı uygularken karşılaşılan zorluklar ve fırsatları tartıştı.
Bu kapsamda BM Hasta Güvenliği Hakları Şartı'nı ilan etti ve DSÖ bünyesinde yürürlüğe soktu.
Tarihte, güvenlik bağlamında hasta haklarının ana hatlarını çizen ilk şart olan BM Hasta Güvenliği Hakları Şartı paydaşların, hasta güvenliğini sağlamak için gereksindikleri mevzuat, politikalar ve yönergeleri formüle etmelerini desteklemeyi amaçlıyor.
Hasta güvenliği nedir?
Hasta güvenliği, sağlık sistemlerinde güvenliği artırma ve hastalara zarar verme riskini en aza indirmeyi gözeten süreçleri, uygulama usullerini ve kültürleri kapsıyor. Herkes, yaşına, cinsiyetine, etnik kökenine veya ırkına, diline, dinine, engelli olup olmadığına, sosyoekonomik durumuna veya başka bir statüsüne bakılmaksızın, uluslararası insan hakları standartlarıyla belirlenen güvenli sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkına sahiptir.
Şart, riskleri azaltmak ve kasıtlı olmayan zararları önlemekte yaşamsal önem taşıyan 10 hasta güvenliği hakkını kapsıyor. Bunlar arasında zamanında, etkili ve uygun bakım hakkı, güvenli sağlık bakımı süreçleri ve uygulamaları hakkı, nitelikli ve yetkin personel hakkı ve sağlık hizmeti alma hakkının yanı sıra hasta ve aile katılımı da yer alıyor.
DSÖ Entegre Sağlık Hizmetleri Direktörü Dr. Rudi Eggers, “Hasta güvenliği[nin], en başta sağlık hizmetlerinin ilk ve temel ilkesi olan 'zarar vermeme' ilkesini ifade [ettiğini]" söylüyor.
Eggers, "Hasta güvenliğini sağlamak küresel bir önceliktir ve Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine ulaşmak için gereken kritik bir bileşendir. Hasta güvenliği, ülkelerin sağlıkla ilgili insan haklarına saygı duyma, koruma ve yerine getirme konusundaki daha geniş kararlılığının bir göstergesi olarak görülebilir” diyor.
“Herkes, her yerde, hasta olarak güvenlik hakkına sahiptir" diyen DSÖ Hasta Güvenliği Öncü Birim Başkanı Dr Neelam Dhingra da şartın lansmanının, "daha güvenli, daha adil bir dünyaya ulaşma yolunda ileriye doğru atılmış somut bir adım" olduğuna dikkat çekiyor.
"Şart, ülkeler için hasta ve aile katılımı, eşitlik, onur ve bilgiye erişim gibi temel kavramları kendi sağlık sistemlerine entegre etmelerine yardım edecek önemli bir kaynak olacaktır. Ülkeler ve tüm paydaşlar, Hasta Güvenliği Hakları Şartını kabul etmeye, yaymaya ve uygulamaya davet ediliyor" diyor.
Güncel hasta güvenliği durumu:
"10 hastadan biri sağlık
hizmetlerinde zarar görüyor
Sağlık hizmetlerinde hasta güvenliğinin sağlanması, sağlık hakkının sağlanmasında kritik bir bileşen. Halen dünya çapında her 10 hastadan 1'i sağlık hizmetlerinde zarar görüyor; bunların yaklaşık yüzde 50'siyse önlenebilir türden.
Güvenli olmayan cerrahi prosedürler, ilaçta yapılan hatalar, yanlış veya geç teşhis, kötü enjeksiyon uygulamaları, güvenli olmayan kan transfüzyonu ve "kan zehirlenmesi", "sepsis" ve sağlık bakımıyla ilişkili diğer enfeksiyonlar benzeri yaşamı tehdit eden enfeksiyonların başlangıçları gibi önlenebilir hatalar nedeniyle hasta güvenliği tehlikeye girebiliyor.
Sağlık hizmetlerinde hastaların zarar görmesi küresel bir sorun. Tüm gelir düzeylerindeki ülkelerde ve sağlık hizmeti sunumunun her düzeyinde meydana gelebiliyor. Hastaların zarar görmesinin tek bir olaydan kaynaklandığına ender raslanıyor, daha çok kötü tasarlanmış sağlık sistemlerinden doğan süreçlerin yol açtığı başarısızlıklarından kaynaklanıyor.
Şartın öncelikli yararları
Şart, sağlık çalışanlarına, sağlık sektörünün liderlerine ve hükümetlere hasta odaklı sağlık sistemleri oluşturma, hasta güvenliğini artırma ve zarar riskini azaltmanın bir aracı olacak. Daha da önemlisi, bu uluslararası sözleşme hastalara sağlık bakım ortamlarında kendilerini savunabilecekleri bir dil sağlayacak ve herkesin yüksek nitelikli, güvenli sağlık hizmetlerine erişimini sağlamak için hastalar, aileleri ve bakıcıları, topluluklar ve sağlık sistemleri arasında sürekli işbirliğini kolaylaştıracak.
Şartın kapsadığı 10 temel hasta güvenliği hakkı
- Zamanında, etkili ve uygun bakım;
- Güvenli sağlık hizmetleri süreçleri ve uygulamaları;
- Nitelikli ve yetkin sağlık çalışanları;
- Güvenli tıbbi ürünler ve bunların güvenli ve akılcı kullanımı;
- Güvenli ve emniyetli sağlık tesisleri;
- Onur, saygı, ayrımcılık yapmama, mahremiyet ve gizlilik;
- Bilgi, eğitim ve destekli karar alma
- Tıbbi kayıtlara erişim;
- Sesinin duyulması ve adil çözüm sağlanması;
- Hasta ve aile katılımı.
(AEK)
