Bugün başlayan 1. Türkiye Çocuk ve Medya Kongresi’ndeki “Çocuğun ifade özgürlüğü, katılım hakkı ve medya: Hukuki boyut” başlıklı sunumda Dr. Artun Avcı, çocukların medya ve kamusal alana katılımda Türkiye'nin ulusal mevzuatının "katılımcı" bir anlayışı içermediğini, "korumacı" bir çerçevede kaldığını anlattı.
Avcı mevcut anayasanın ilgili maddelerinde ve medya ile ilgili hukuk düzenlemelerinde çocukların koruma kapsamında birtakım haklara sahip olduğunu, ancak çocukların kamusal alana ve medyaya katılım haklarını güvence altına alan, çocuğun ifade özgürlüğüne özel bir vurgu yapan hükümlerin anayasa ve ulusal mevzuatta yeterli olmadığını belirtti.
Yeni anayasa çalışmalarına da değinen Avcı, anayasa hükümlerinin yapım sürecine aktif bir özne sıfatıyla katılmanın çocuğun "hak sahibi yurttaş" kimliğini pekiştireceğini vurguladı.
“Katılımcı bir süreçle hazırlanan bir anayasanın toplumsal meşruiyet zemininin daha güçlü olacağı açıktır.
“Çocukların yetişkinlerle eşit haklara sahip olmalarının önünde hiçbir engel bulunmadığı gibi toplumun dezavantajlı kesimlerinden olduğu için pozitif ayrımcı hukuk düzenlemelerinin yapılması çocukların katılım hakkını güçlendirecektir.”
Avcı yetişkinlerin olduğu gibi çocukların da demokrasiyi içselleştirmesini ve bir arada yaşama anlayışı geliştirmesini mümkün kılan tek sürecin katılım olduğunu söyledi.
“Çocuk katılımı, çocukları etkileyen her konuda, onların etkin biçimde katılmalarını sağlamak; görüşlerini ifade etmelerine olanak yaratmak ve bu görüşleri karar alma süreçlerinde dikkate almaktır.”
“Yetişkin elbisesi”
Artun Avcı konuşmasında şu noktalara da dikkat çekti.
* “Türkiye’de mevzuatın çocuğu etkileyen adli işlemlerde, idari işlemlerde, çocuğun dinlenmesi veya görüşünü bildirebilme hakkını oldukça sınırlı tuttuğu söylenmelidir.
* “Uygulamaya bakıldığında bütünlüklü bir çocuk dostu hukuk sisteminden değil, bir tür küçültülerek, daraltılarak çocuğa giydirilmeye çalışılan yetişkin elbisesinden söz etmemiz gerekmektedir.”
* “Çocukların kendilerini ilgilendiren konularda, kararlarda ve süreçlerde etkin bir şekilde yer almasının mümkün olmadığı bir düzenleme, çocuğun haklarını güvence altına almaktan uzak olacaktır.”
* “Yeni anayasanın çocuk dostu olmasının koşulu, çocukların göstermelik değil; merdivenin yukarıdaki basamaklarına çıkıldıkça karar alma süreçlerindeki öznellik payının arttığı bir katılımla mümkündür.”
"Çocuk hakların öznesi olmalı"
Avcı yeni anayasa ve ulusal mevzuatın Çocuk Hakları Sözleşmesi’ne uyumlu hale getirilmesi gerektiğini de vurguladı.
“Sosyologlar tarafından ‘ötekinin ötekisi’ olarak tanımlanan yoksul, engelli, kız ve azınlık mensubu çocuklarının ifade özgürlüğü ve medyaya katılım hakkının önünde engel oluşturan tüm çekinceler kaldırılmalı; çocukların anadilinde eğitim hakkı, çalışan çocuk işçilerin sosyal haklarının gözetilmesi gibi temel hak ve özgürlükler güvence altına alınmalıdır.
“Çocuklar hukukun nesnesi olmaktan kurtulmalı ve yetişkinlerin zihniyet dünyasında hakların öznesi olarak kurgulanmalıdır.”
Çocuklara sormazsanız...
Avcı konuşmasına Çocuk Hakları Kongresi’nde çocukların katılım hakkı ve ifade özgürlüğü ile ilgili bildiri sunan bir çocuğun sözleriyle son verdi.
“Büyükler, anne babalar her konuda her şeyi çok iyi bildiklerini düşünüyorlar ve bu yüzden çocuklarıyla ilgili kararlar alırken kimseye danışmadıkları gibi biz çocuklara da sormuyorlar.
“Ama bu arada bizim en iyi şekilde yetişmemizi, kendi kararlarım alabilen, kendine güvenen bireyler olmamızı istiyorlar. Bize hiçbir şey sormadan bu nasıl olacak?”
“Fikirlerimizi söyleyebilmemiz için büyümemizi bekliyorlar. Ama belki de büyüdüğümüzde şimdiki fikirlerimizi unutacağız ya da artık söylememize gerek kalmayacak."
Kongreye dair
Basın Yayın Enformasyon Genel Müdürlüğü, Çocuk Vakfı ve RTÜK'ün bileşenlerini oluşturduğu Çocuk ve Medya Hareketi'nin düzenlediği, 116 çocuk ve 395 yetişkin delegenin katıldığı Çocuk ve Medya Kongresi’nde 9-12, 13-15, 16-18 yaş grubu için üç ayrı Çocuk Hakları ve Çocuk Görüşü Komisyonu kurulacak.
Kongrede yurtiçinden 29, Türkiye dışından 20 çocuk medyası ve uzmanı bildiri sunuyor.
Sunulacak bildiri ve araştırmalar yanında, düzenlenen oturumların konu ve temaları koruyucu, yetkilendirici - önleyici medya okuryazarlığı eğitimi ve çocuk haklarına dayalı içerik geliştirici medya ve çocuk ve medya hukuku olarak belirlendi.
1. Türkiye Çocuk ve Medya Stratejisi ve Uygulama Planı 2014-2018 Stratejisi Birinci Taslağı da kongrenin bıgünkü oturumlarında duyuruldu.
Konge yarın yapılacak oturumlarla sona eriyor. (YY)
